Život i smrt u sjevernokorejskim logorima

Devet godina je Kim Jang Sun prolazila kroz pakao. Svakog dana, druga priča. Ona je bila zatvorenica političkog kaznenog logora 15 u Jodoku. Tamo je držana devet godina. Razlog – saznala je za pikantnu aferu bivšeg diktatora Kim Džong Ila i glumice sa kojom se sprijateljila. Zbog toga je zajedno sa porodicom odvedena u logor. Njeni otac i majka umrli su od neuhranjenosti, sin se utopio u logoru, a svog supruga nije videla od njenog oslobađanja 1989. godine.

Kim Jang Sun danas živi u Seulu. Svojom pričom želi da upotpuni rasparčanu sliku o tome šta se dešava u sjevernokorejskim radnim logorima. Ona je jedna od dvoje očevidaca, koji se pominju u izvještaju „Amnesti internešenela“.

Snimci iz vazduha kao dokaz

„Amnesti internešenel“ je analizirao i satelitske snimke dva zatvorenička logora – Logor 15 u Jodoku na sjeveru i Logor 16 Hvason na jugu zemlje. „To su naše prve slike Kampa 16 uopšte“, kaže za DW predstavnik te organizacije za Istočnu Aziju Rajiv Narajan. Prema procjenama iz 2011, tamo živi oko 20.000 zatvorenika. „Smatramo da broj zatvorenika raste jer satelitski snimci pokazuju da se grade novih stambeni blokovi.“ Prema podacima „Amnesti internešenel“, Logor 16 prostire se na površini od 560 kvadratnih kilometara, što znači da je tri puta veći od američke prijestonice Vašingtona.

Osim toga ima jasnih naznaka radnih aktivnosti, kaže Narajan: „Ljudi rade u rudnicima, bave se šumarstvom ili poljoprivredom. Osim toga vide se i kontrolni punktovi i ograde“. Sve se to može jasno vidjeti na satelitskim snimcima. U Logoru 15, gdje je navodno smješteno oko 50.000 zatvorenika, posmatrači „Amnesti internešenel“ prepoznali su 40 srušenih stambenih blokova, kao i pet novih. Ostaje nejasno da li to znači da se broj zatvorenika smanjio.

Potresni izvještaji

Takođe nije poznato koliko je ljudi zaista držano u ozloglašenim logorima Sjeverne Koreje pod najgorim uslovima. Prema nezavisnim procjenama smatra se da je bilo pritvoreno oko 200.000. Niko ne može da provjeri te brojke jer organizacije za ljudska prava ne mogu same da sprovode istragu u toj zemlji. Zvanično, takvi kazneni i radni logori uopšte ne postoje, sjevernokorejsko vodstvo konsekventno poriče njihovo postojanje.

Prema izjavama svjedoka, kao što je gospodin Li (tako ga u svom izveštaju naziva „Amnesti internešenel“) – režim laže. Li je ranije bio čuvar zatvor u Logoru 16 i ispričao je o patnjama, mučenju i ubistvima, dakle svakodnevici u logoru. „Gospodin Li nam je ispričao o ženama koje su najpre bile silovane, a potom nestale bez traga. Vjerovatno su pogubljene na nekom skrivenom mjestu“, kaže Narajan. „Osim toga, vidio je čuvare koji su nadgledali kako zatvorenici iskopavaju sopstvene grobove. Zatvorenici su morali da stanu u red i potom su čekićem isprebijani na mrtvo. Potom su bačeni u grob.“

Svakodnevne strahote

Ljudi u Sjevernoj Koreji završavaju u radnim logorima i zbog najmanje greške – ili zato što su rođeni u pogrešnoj porodici. Jedan od ovih drugih je Šin Dong-Hjuk, čija je dramatična životna priča prikazana u knjizi i filmu koji su prije godinu dana obišli svijet. Rođen je kao sin dvoje zatvorenika i odrastao je u logoru. Sa 20-ak godina pošlo mu je za rukom da pobjegne. U svojoj knjizi „Bjekstvo iz Logora 14“ skicira svoja sjećanja na vrijeme u gulagu, opisuje kako je morao da posmatra pogubljenje majke i brata.

Kroz mnogo toga što Šin opisuje, morala je da prođe i Kim Jang Sun. I ona je bila svjedok pogubljenja, kaže Rajiv Narajan: „Prisustvovala je javnoj egzekuciji dvoje zatvorenika koji su pokušali da pobjegnu. Njima je tri puta pucano u noge, tri puta u grudi i tri puta u glavu. Mnogi zatvorenici bili su primorani to da gledaju.“

„Amnesti internešenel“ proslijedio je rezultate istrage Komisiji Ujedinjenih nacija osnovanoj u martu 2013, koja se bavi kršenjem ljudskih prava u Sjevernoj Koreji. Ona će o tome podnijeti izvještaj na proljeće.

Autorke: Ester Felden / Ivana Ivanović

Odgovorni urednik: Mehmed Smajić