Kako Kina vidi Njemačku?

Da li je Alis Vajdel zaista najpopularnija njemačka političarka u Kini? Predsjednica desničarsko-populističke, djelimično ekstremno desne stranke Alternativa za Njemačku (AfD) vjerovatno je jedina poslanica Bundestaga koja govori kineski. Kao studentkinja istraživala je i doktorirala na temu penzionog sistema u Kini. Mnogi video-klipovi o Vajdel kruže u Kini na državnim, strogo kontrolisanim društvenim mrežama. Kandidatkinja AfD-a za kancelarku na izborima 2025. nailazi na odobravanje jer se protivi supersili SAD i evropskoj integraciji.

To da Alis Vajdel itekako ima šanse da postane njemačka kancelarka, jedan je od bezbrojnih klišea u Kini.

Međutim, eliti u Kini je jasno da održiva saradnja između Kine, kao druge, i Njemačke, kao treće najveće svjetske ekonomije, može postojati samo ako u javnosti postoji objektivna i diferencirana slika o Njemačkoj.

Sredinom novembra u Kini je predstavljen „Godišnji izvještaj o razvoju Njemačke (2024)“. Izdavač je „Centar za njemačka istraživanja Univerziteta Tongđi“ u Šangaju. Preteča tog centra, „Njemačka medicinska škola za Kineze u Šangaju“, osnovana je 1907. a njen osnivač bio je njemački vojni ljekar Erih Paulun.

U ovoj studiji na 386 stranica nisu uzete u obzir najnovije promjene u njemačkoj politici, poput najavljenih vanrednih izbora za Bundestag. Većina podataka korišćenih za izvještaj odnosi se na 2023. Ipak, impresivno je vidjeti koliko intenzivno i temeljno kineski naučnici proučavaju Njemačku.

Glavna tema: Skretanje udesno u Njemačkoj

Jedna od dominantnih tema je uspon AfD-a. Kao uzrok, autori navode zabrinutost djela njemačkog stanovništva zbog opšte političke i ekonomske situacije. AfD koristi ovo raspoloženje kako bi podijelila i polarizovala društvo. 

„Snažan vetar u leđa desnom populizmu i njegovoj stranci stavlja druge etablirane političke partije pred ogromne izazove“, kaže Suan Li, profesor na Univerzitetu Tongđi. Da li će se skretanju udesno moći suprotstaviti, zavisi, prema njegovim riječima, od toga „da li će ostale partije uspjeti da adekvatno odgovore na raspoloženje biračkog tijela“.

I na polju spoljne politike, desni populisti postavljaju nove akcentе i izazivaju etabliranu „političku korektnost“, prema kojoj su SAD saveznik. Na primer, poslije ruskog napada na Ukrajinu, AfD je u Bundestagu zatražila ukidanje sankcija Rusiji. „Političko natezanje između AfD i ostalih predstavlja iskušenje za odnose između SAD i Njemačke“, zaključuju kineski analitičari. 

Transatlantski savez

Tokom svoje posjete Vašingtonu u februaru 2024. njemački kancelar Olaf Šolc opisao je odnose između SAD i Njemačke kao „intenzivne, bliske i saglasne, što vjerovatno nije bio slučaj dugi niz godina i decenija“.

Politikolozi iz daleke Kine kao da su predvideli ishod predsjedničkih izbora u SAD 2024. pa su dali prognozu o budućem razvoju transatlantskog saveza: „Ako Donald Tramp ponovo bude izabran, biće ekstremno visok rizik od novih sporova i čak sukoba između Njemačke i SAD u pogledu odbrane i trgovine. Biće teško naći odgovor na nepredvidivost nove američke vlade. Na kraju krajeva, vidimo porast nacionalizma u ekonomskom životu, od SAD do Njemačke i mnogih drugih evropskih zemalja. Ova kombinacija će ozbiljno opteretiti budućnost odnosa između Njemačke i SAD, kao i savez ovih zemalja u ukrajinskom ratu.“

Ukrajinski rat je zajednički izazov za Njemačku i Kinu, istakla je ministarka spoljnih poslova Analena Berbok tokom svoje posjete Pekingu početkom sedmice.

Međutim, obje zemlje danas se suočavaju s ogromnim preprekama u prevazilaženju ovih zajedničkih izazova, uključujući ukrajinski rat, kaže Vulf Linzenih, predsjednik Njemačko-kineskog privrednog udruženja (DCW), na godišnjoj skupštini održanoj u utorak u Diseldorfu.

„Kako možemo pronaći ravnotežu između pojačane saradnje sa SAD i njegovanja ravnopravnog partnerstva s Kinom? Privredni motor narednih decenija bez sumnje će biti u Aziji. Za Kinu će Evropa i u budućnosti ostati važan partner. Neophodna je jasna i koherentna strategija, koja uzima u obzir obje strane“, zaključuje Linzenih.

Njemačka „Kineska strategija" - pod lupom Kineza

Peking se nije zbližio sa zelenom ministarkom spoljnih poslova, budući da je Kineska strategija njemačke vlade iz 2023. potekla iz njenog resora. U ovom dokumentu Kina je definisana kao „partner, konkurent i rival“. Prema kineskoj interpretaciji, politički fokus je više na poslednjoj kategoriji. Osim toga, njemačka privreda pozvana je na smanjenje rizika, odnosno De-Risking. Diversifikacijom bi trebalo da se izbjegne kritična zavisnost od Kine.

Autori Plave knjige, Kou Kou i Ši Šivei, ocjenjuju da je De-Risking skup i sam po sebi rizičan. Njemačka privreda moraće da plati visoku cijenu za ovu političku odluku koja ograničava saradnju sa njenim – već osam godina – najvećim trgovinskim partnerom na svetu, Kinom. 

„Njemačkoj sada ozbiljno prijeti pad u recesiju. Fiskalno-politički manevarski prostor je iscrpljen. Saveznoj vladi nedostaje podrška za njenu Kinesku strategiju, kako unutar sopstvenih redova, tako i u mnogim drugim zemljama EU. Realni efekti De-Riskinga znatno zaostaju za političkim očekivanjima.“

Proizvedeno u Kini

Konkurencija je zdrava, smatraju kineski poznavaoci Njemačke. „Reforma, otvaranje i objektivna saradnja bez ideoloških sporova donijeli su opipljive koristi za obje strane. Sa jačanjem ekonomije, kineske kompanije se u pojedinim sektorima takmiče sa njemačkom privredom. Međutim, zdrava konkurencija ne mora nužno negativno uticati na ekonomsku saradnju.“

Kina je nepovratno integrisana u svjetsku ekonomiju i nastaviće da značajno oblikuje tržišta i digitalni prostor, kaže Andreas Šmic, predsjednik Industrijske i trgovinske komore Diseldorfa. Dodao je da je Kina ključna i u globalnim naporima za zaštitu klime i definisanje industrijskih standarda.

„Narodna Republika Kina ostaje važno tržište za njemačke i evropske kompanije. Kine i njene kompanije, imaju značajnu ulogu za evropsku i njemačku privredu, sada u pogledu sirovina i poluproizvoda, a u budućnosti još više, zahvaljujući inovacionom potencijalu“, izjavio je predsjednik IHK.

Nekada je „proizvedeno u Kini“ (Made in China) imalo negativnu konotaciju. „Danas se kaže ‘Proizvela Kina’ (Made by China). I to je sada pozitivno.“

„Dešifrovanje Kine" je serijal DW-a koji kritički sagledava kineske pozicije i argumente o aktuelnim međunarodnim temama iz njemačke i evropske perspektive.

Pratite nas i na Facebooku, na X-u, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu