Kinesko „tiho oružje“ za Srbiju
14. oktobar 2020
„Pokazujemo sve što puca i grmi." Švajcarski list Noje cirher cajtung citira izjavu predsjednika Srbije Aleksandra Vučića sa vojne vježbe koja je održana proteklog vikenda na Pešteru – uz ocjenu da najveću pažnju nije izazvalo ono što „grmi i puca" – već „tiho oružje".
„Peking je u julu isporučio šest dronova tipa CH-92 A", podsjeća list uz objašnjenja da se radi o kombinovanim bespilotnim letjelicama – izviđačkim i borbenim, koji „mogu da ispaljuju laserski navođene rakete".
„Prema pisanju kineskog ‘Global tajmsa', poručene su ukupno 24 bespilotne letjelice. Svaka od njih može da nosi po dvije rakete dometa 250 kilometara. Dronovi lete na visini do 5.000 metara i kreću se brzinom od 200 kilometara na sat."
Bespilotna letjelica „Pegaz"
„Srbija je prva zemlja u Evropi koja ima kineske dronove. Nabavke su izraz približavanja Kini posljednjih deset godina. S druge strane, Srbija je za Peking mostobran njegovog projekta 'Pojas i put', inicijative u jugoistočnoj Evropi uz pomoć koje Kina proširuje svoje saobraćajne i trgovinske rute."
„Ali, sa vojnom saradnjom i investicijama u 'unutrašnju bezbijednost' događa se zapravo važna diverzifikacija kineskog uticaja", napominje se u tekstu uz ocjenu da Kina, „pored saradnje u naoružavanju, pomaže Srbiji da uspostavi nadzornu infrastrukturu uz pomoć koje bi Novi Sad, Beograd i Niš postali 'bezbjedni gradovi' (Safe Citys)".
Kupovinom bespilotnih letjelica – „čija se cijena ne pominje" – vojska profitira od razmjene tehnologija. „Srpski inženjeri u Kini dobijaju uvid u sisteme upravljanja raketama i mehanizme dronova koji ih štite od neprijateljskog djelovanja." Od toga, kako se navodi u tekstu, profitira i srpski izviđački dron „Pegaz-011", koji bi trebalo da bude naoružan.
„Nepouzdane tehnologije"
Srbija i Kina probudile su sumnje SAD – ali tu se ne radi o bespilotnim letjelicama, procjenjuje Andreas Ernst, autor teksta u švajcarskom listu. „Početkom septembra Vučić je u Trampovom prisustvu potpisao deklaraciju da Srbija neće nabavljati opremu za 5G-mrežu 'iz nepouzdanih izvora'. Mislilo se na 'Huavej', iako nije konkretno pomenut. Ta kompanija ima ugovor sa srpskim Telekomom za digitalizaciju zemlje vrijedan 150 miliona evra. Planirana je takođe i izgradnja centra za čuvanje podataka u Nišu."
Zato bi, ocjenjuje se u tekstu „Noje cirher cajtunga", odvajanje od Kine Srbiju već sada skupo koštalo – jer kineske investiciji u srpskoj privredi igraju važnu ulogu. Švajcarski list citira i njemačkog eksperta za Kinu Jensa Bastijana koji podsjeća na ulaganja kineske rudarske kompanije u eksploataciju bakra, na to da je jedna željezara (Smederevo) već u kineskim rukama, kao i na izgradnju mnogih puteva i željezničkih pruga što se finansira kineskim kreditima.
„Pa šta je onda Vučič potpisao u Vašingtonu?" – pita se autor teksta uz napomenu da se u javnost špekulisalo da se dogodio zaokret i da se Vučić sada okreće SAD. „Ali, samo što se vratio iz Amerike, predsjednik Srbije se sastao sa kineskom ambasadorkom u Beogradu. (…) Tri dana kasnije premijerka Ana Brnabić u Beogradu otvara Inovativni i razvojni centar 'Huaveja'. „Srbija 'nije zainteresovana za nepouzdane tehnologije', maliciozno je izjavila šefica vlade u pravcu Vašingtona."
Brisel može samo da bude zabrinut
„Evropska unija sa zabrinutošću prati rastući kineski uticaj u Srbiji", navodi švajcarski list i citira i predsjednicu Evropske komisije Ursulu fon der Lajen, koja je rekla i da je Zapadni Balkan „dio Evrope, a ne stanica na novom Putu svile".
„Ali, zabrinutost Brisela teško da može uticati na odnos Srbije prema Kini, i to bez obzira što su Evropljani daleko najvažniji privredni partneri, a Brisel najveći donator, pa čak i sada tokom pandemije korona-virusa. Kao prvo, pristupanje Srbije EU je na dugom štapu, (…) Drugo, kineske investicije i krediti su atraktivni za zemlju, jer se odobravaju bez političkih uslovljavanja. I treće, politika balansiranja između različitih 'strateških partnera' je izvor Vučićevog prestiža u zemlji. 'Vidite, ja mogu sa svima" – tako bi to značilo u podtekstu. I bez obzira što je analogija potpuno pogrešna, to mnoge Srbe podsjeća na veliko vrijeme Tita", zaključuje novinar Andreas Ernst u „Noje cirher cajtungu".
Makedonci – „vi niste ono što mislite da jeste"
Pod naslovom „Vi niste ono što mislite da jeste", list Frankfurter algemajne cajtung piše o tome zašto Bugarska želi da zaustavi početak pristupnih pregovora Sjeverne Makedonije sa Evropskom unijom.
„Države članice EU u martu ove godine dogovorile su se da otpočnu pristupne pregovore sa Albanijom i Sjevernom Makedonijom. Ali, za Makedonce bi pregovori mogli da se završe i prije nego što su počeli – zbog blokade susjedne Bugarske koja je članica EU od 2007", piše novinar Mihael Martens i podsjeća na dokument koji je Vlada Bojka Borisova predala svojim partnerima u EU sa uslovima koje Sjeverna Makedonija mora da ispuni da bi Bugarska odustala od veta protiv početka pristupnih pregovora.
„Tako nešto u Sjevernoj Makedoniji je već poznato", piše list i podsjeća da je Skoplje na zahtjev Grčke moralo 2018. da promijeni ime države u Sjeverna Makedonija. „Navodno je 'Makedonija' pojam koji se dovodi u vezu sa Aleksandrom Makedonskim, zbog čega Makedonci, koji su Sloveni, nemaju pravo na to – takav je bio stav Grčke."
„Široko rasprostranjeni stav u Bugarskoj je da makedonski jezik ne postoji i da se radi o jednom zapadno-bugarskom dijalektu. Tako Bugari zahtijevaju da tokom pristupnih pregovora u svim dokumentima samo smije da se navodi 'zvanični jezik Republike Sjeverne Makedonije'."
„Okupacija" ili „oslobođenje" pod Hitlerom
Autor teksta dalje piše o „makedonskom identitetu", koji, prema Bugarima, postoji tek od 1944. i koji je „stvoren diktatorskim sredstvima" u Titovoj Jugoslaviji „kako bi Makedonci zaboravili da su Bugari".
„Na to i još na mnogo više Skoplje mora da pristane ako želi u EU – takav je stav Bugarske. Pritom Sjeverna Makedonija ne smije više da tvrdi da u Bugarskoj postoji makedonska manjina. Takođe, mora da odustane i od tvrdnje da je od 1941. do 1944. bila pod fašističkom okupacijom Bugarske. Onda se postavlja pitanje šta se dogodilo u to vrijeme – jer, Bugarska je kao Hitlerov partner učestvovala u napadima na Grčku i Jugoslaviju, zbog čega je kao nagradu dobila mogućnost da zaposjedne velike dijelove današnje Sjeverne Makedonije. Današnji stav u Bugarskoj je i dalje da te teritorije nisu zaposjednute već 'oslobođene'."
Skoplje je do sada reaguje uzdržano. „Nekadašnji ministar spoljnih poslova, a danas zamjenik predsjednika Vlade, Nikola Dimitrov, naglasio je da u 21. vijeku u Evropi jednom narodu ne može biti zabranjeno samoporedjeljenje. Ali to Sofiju ne impresionira. Onaj ko je vjerovao da u Evropi ne može da dođe do apsurdnijeg konflikta od spora oko imena države koji je pokrenula Atina, a koji je u međuvremenu prevaziđen, mogao bi uskoro da bude bolje poučen. Cijenu u svakom slučaju plaćaju Makedonci", zaključuje Frankfurter algemajne cajtung.
Priredio Svetozar Savić