Rasizam na filmu: Tema za Oskara

Nagrađeni film Pera Farrellya se temelji na istinitoj priči i bavi odnosom između crnog pijaniste i njegovog bijelog vozača. Viggo Mortensen (l) glumi šofera, koji vozi pijanistu (Mahershala Ali) po američkom jugu i pri tom se orijentira na "Zelenu knjigu", koja vozačima predstavlja restorane i motele, isključivo namijenjene crncima - što je eklatantan primjer rasne segregacije.

Oskar za najbolji scenario 2019. dobio je film "BlacKkKlansman" režisera Spikea Leea, koji je također baziran na istinitoj priči o rasizmu. Riječ je o crnom policajcu koji je 70-ih godina vodio istragu u krugovima rasističkog Ku Klux Klana. Spike Lee se od 80-ih bavi temom rasizma u SAD.

Ove godine je i treći film, koji u širem smislu tretira temu rasizma, dobio Oskara. Riječ je o ekranizaciji Marvelovog "Crnog pantera". Po prvi put se u fokus stavlja jedan crni junak. Režiseri animiranog filma Stan Lee i Jack Kirby bili su inspirisani figurama na čelu građanskog pokreta 60-ih godina.

1957. je "12 porotnika" bio jedan od prvih američkih filmskih ostvarenja, koji je tematizirao rasizam. Bio je to u prvoj liniji triler u sudnici, koji se bavi pitanjem pravde. To je film prvenac režisera Sidney Lumeta, koji govori o predrasudama 12 bijelaca - članova porote, koji su trebali ustanoviti presudu jednom mladom Portorikancu.

Deset godina kasnije Sidney Poitier je "U vrelini noći" nastavio da se bavi istom temom. Poitier glumi policajca sa američkog sjevera koji na jugu rješava jedan slučaj pri čemu nailazi na duboko ukorijenjeni rasizam. Film je dobio pet Oskara. Poitier je postao prva afro-američka super-zvijezda.

Film Britanca Alana Parkera "Mississippi Burning" snimljen 1988. u SAD-u govori o ubistvu jednog crnca i istrazi koju vodi FBI. Jedan filmski kritičar je napisao: Radnja Parkerovog filma, punog smicalica, stavlja ovaj film u rang gangsterskih. Pa ipak ovaj film razbija jedan tabu i pokazuje nepravdu koja karakteriše jedan cijeli sloj američkih puritanaca.

Australijanac Bruce Beresford godinu kasnije snima sentimentalni film "Miss Daisy". Kao i "Zelena knjiga" tako i ovaj stari film pokazuje kako se na platnu može odnositi prema rasizmu: pomirljivo i sentimentalno. Za to je dobio četiri Oskara.

Režiser i holivudska zvijezda Clint Eastwood je 2008. godine svoje obožavaoce iznenadio svojom dramom: "Gran Torino". Eastwood glumi rasistički nastrojenog Amerikanca, koji ima predrasude prema Azijatima koji žive u SAD. Tokom filma glavni junak, nakon što dolazi u direktan kontakt sa ovom populacijom, mijenja svoje mišljenje.

U filmu "Invictus" koji je preveden kao "Nepobjedivi" Eastwood govori o tome kako je Nelson Mendela, kojeg glumi Morgan Freeman, uspio da ujedini Južnoafričku Republiku, uz pomoć kapitena južnoafričke ragbi reprezentacije. U Njemačkoj je film poznat pod nazivom "Kako su od neprijatelja postali prijatelji". Eastwood se bavio stanjem u ovoj zemlji nakon rušenja aparthejda.

I ovaj film je kritika američkog rasizma: "The Butler" (2013). U glavnim ulogama su Forest Whitaker i Oprah Winfrey. Radnja filma, koji govori o Eugenu Allenu, batleru koji je služio čak osam američkih predsjednika, počiva na autentičnim događajima. "Batler" je ogledalo novije američke istorije.

Ovaj film dospio je u kina 2013. a godinu dana nakon toga dobio je Oskara u kategoriji najbolji film. Govori o počecima ropstva u SAD. Režiser Steve McQueen angažovao je poznate glumce. Akademija za dodjelu Oskara nije mogla da odoli ovom filmu i nagradila ga je svojom prestižnom nagradom.

Američka režiserka Ava DuVerna bacila je pogled u istoriju i filmom "Selma" napravila epski marš od Selme do Montgomerija. Film, koji govori o borbi aktivista građanskog pokreta crne boje kože, kulminira predsjednikovim potpisivanjem Zakona o pravima glasača. David Oyelowo igra Martina Luthera Kinga, a Tom Wilkinson (na slici) glumi bezosjećajnog američkog predsjednika Lyndon B. Johnsona.

Prije tri godine je američki režiser Jeff Nichols iznenadio publiku potresnom dramom "Loving", snimljenom po istinitoj priči. Film govori o borbi jednog ljubavnog para: bijelca i crnkinje iz Virdžinije, koji su uspjeli da dođu do odluke Vrhovnog suda SAD-a, kojom je poništen državni zakon kojim se zabranjuje međurasni brak.

Ovo je sigurno jedan od najneobičnijih načina da se u jednom filmu tretira tema rasizma. Američki režiser afričkih korijena Jordan Peele napravio je film sa elementima komedije i horora. Rezultat je bila filmska mješavina žanrova koja je osvojila Oskara ali i srca publike širom svijeta.

Dokumentarni film Raoual Pecka, američkog režisera porijeklom sa Haitija, snimljen je 2016. godine. Ovaj film je pregled rasizma u SAD i oslanja se na tekstove američkog pisca afričkih korijena Jamesa Baldwina.