Zapadni Balkan kao investiciona destinacija?

Prvi put zajedno premijeri Albanije, Crne Gore, Hrvatske, Makedonije, Srbije, Kosova i predsjednik vijeća ministra BiH na istom podijumu. Ekonomski razvoj i investicije u zemlje Zapadnog Balkana teme su koje su okupile sve regionalne lidere, zvaničnike Evropske komisije i Evropske banke za obnovu i razvoj, kao i međunarodne preduzetnike na konferenciji u Londonu. Organizator, Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD) kaže da je cilj da se “čitav region Zapadnog Balkana predstavi kao investiciona destinacija”, ali i da se premosti jaz između “političkih opredjeljenja i regionalnih projekata”. Iako su Evropska investiciona banka (EIB), Svjetska banka i EBRD kroz Zajednički akcioni plan za ekonomski oporavak i razvoj u Centralnoj i Jugoistočnoj Evropi već izdvojile 30 milijardi evra za period 2013-2014, a Evropska komisija iz pretpristupnih fondova kandidatima i potencijalnim kandidatima na članstvo obezbjeđuje oko milijardu evra bespovratne pomoći, u Briselu vjeruju da je upravo sada, kada Evropa pokazuje prve znake izlaska iz ekonomske krize, “ključni trenutak” da Zapadni Balkan nađe načina da privuče još više investicija.

“A investicije će doći samo ako zemlje unaprijede investicionu klimu i stvore uslove za održiv rast. Što je osnova za otvaranje novih radnih mjesta. Zatim poprave uslove za privlačenje direktnog stranog kapitala, stvore uslove za kompeticiju i napredovanje, kao i uslove koji će poboljšati poslovanje domaćih malih i srednjih preduzeća”, izjavio je komesar za proširenje EU, Štefan File otvarajući konfrenciju u Londonu.

U Evropskoj komisiji i EBRD-u uvjereni su da najprije treba povećati ulaganja u infrastrukturne projekte transevropske energetske i transportne mreže, što se smatra bitnim za unapređenje održivog privrednog rasta, otvaranje novih radnih mjesta i trgovinu.

Reforme za pomoći ekonomiji ali i proširenju

Evropski zvaničnici podvlače da ni jedna od zemalja Zapadnog Balkana, u ovom trenutku, nema funkcionalnu tržišnu ekonomiju, da je nazaposlenost, pogotovo mladih u regionu visoka, da su državni deficiti i dugovanja u stalnom porastu, a da je kompetitivnost poslovanja često opterećena političkim odlukama:

“Ovakvi problem moraju da se rješavaju udruženim snagama vjerodostojnih reformi sa jedne i obilnim fondovima iz privatnog i javnog sektora sa druge strane. Upravo bi reforme finansijskog tržišta i tržišta rada, kao i smanjenje administrativnih opterećenja za poslovanje trebalo da budu prioritet. Investicije u edukaciju i istraživanja takođe. A vladavina zakona, bitna za sigurnost i povjerene investitora, je ključ ekonomskih reformi”, poručio je File liderima Zapadnog Balkana. U cilju pomoći regionu u ispunjavanju ekonomskih kriterijuma, Evropska komisija je upravo na oblast ekonomskog uređenja stavila fokus u svojoj posljednjoj Strategiji proširenja:

“Idući ka ekonomskom približavanju potencijalnih već postojećih članica EU, zemlje aspiranti na članstvo bi se što bolje pripremile za ulazak na ekonomsko tržište Unije, a smanjio bi se i migracioni pritisak. Nove članice zadržale bi tako svoje stručnjake i radnike, a šira javnost bi se ubijedila da proširenje može da se odvija bez većih migracija”, kaže File.

Nove evropske inicijative za Zapadni Balkan

U Evropskoj komisiji navode da će se sa državama Zapadnog Balkana voditi dijalog zasnovan na njihovim programima Nacionalnih ekonomskih reformi pri čemu bi trebalo da se dogovore specifične preporuke za svaku zemlju ponaosob. Međunarodni monetarni fond (MMF) i EU učestvovale bi i u daljoj tehničkoj pomoći u primjeni dogovorenog. Od zemalja regiona tražiće se i da izrade akcione planove u oblasti javnih finansija, kao i dvogodišnje “preglede” planova reformi u ključnim oblastima kao što su privredni rast, kompeticija, transport, energetika ili edukacija. Obraćajući se okupljenim liderima iz regiona, File je na konferenciji u Londonu naglasio da će od njihovog vođstva zavisti primjena dogovorenih reformi:

“Prošle nedjelje u Sarajevu sam objasni kako ćemo kroz pojačani dijalog o reformama, privrednom rastu i kompeticiji, uz formiranje zajedničke radne grupe koja bi ubrzala primjenu projekata finansiranih iz evropskih fondova, zapravo rješavati postojeće socijalono-ekonomske brige BiH, kako na trenutnom, tako i na dugoročnom planu”, ponovio je File.

Povodom situacije u BiH i serije protesta u Fedraciji, predsjedavajući Savjetom ministara BiH, Vjekoslav Bevanda je dodao:"Normalno je da svaki bezbjednosni rizik, koji stvara nestabilnost, predstavlja i poslovni rizik za investitore. Novac je kao zec koji bježi iz nesigurne zone, ali vjerujem da je to lokalna vatra koju ćemo lako ugasiti", kazao je Bevanda.

Istovremeno, i premijer Srbije u ostavci, Ivica Dačić, naglašava da nijedan projekat ne može i neće biti ostvaren bez stabilnosti regiona. Dačić je zemlje Zapadnog Balkana pozvao da se bolje međusobno organizuju “bez previše priča o bratstvu, već o zajedničkom interesu":
"Nećemo pričati bajke, nisu investitori humanitarni radnici - oni hoće profit. Niko neće ulagati u nestabilnost", naglasio je Dačić.

Zajednički stav svih činilaca Zapadnobalkanskog okvira za investicije (WBIF) je i da se tržište Zapadnog Balkana mora što više objediniti da bi postalo privlačno za ulaganja i isplativo za krupnije poslove.

Autorica: Marina Maksimović

Odgovorna urednica: Zorica Ilić