Το μεγάλο ταξίδι του βωμού της Περγάμου

Κάπως έτσι θα έμοιαζε από ψηλά ο βωμός της Περγάμου. Χτίστηκε μεταξύ 180 και 159 π.Χ. από τον βασιλιά Ευμένη Β´ της Περγάμου. Ήταν αφιερωμένος στον Δία και την Αθηνά για τις ευεργεσίες τους στην πόλη. Τα πρώτα απομεινάρια του αρχαίου ναού ήρθαν στο φως από τον ιταλό αρχαιοδίφη Κυριακό Αγκωνίτη και άρχισαν το μεγάλο ταξίδι τους προς την Ευρώπη ήδη κατά τον Μεσαίωνα.

Το 1625 ο Γουίλιαμ Πέτυ αγόρασε για τον κόμη του Αρουντέλ αρχαίες πέτρες από την Ανατολή, οι οποίες είχαν ήδη μεταφερθεί στην Αγγλία. Το 1962 μια ομάδα αρχαιολόγων έκανε τυχαία μια σπουδαία ανακάλυψη: τμήμα του βωμού της Περγάμου είχε χρησιμοποιηθεί για την ανέγερση ενός ανακτόρου στο βρετανικό Γουόρκσορ.

Τον 19ο αιώνα ένας γερμανός αρχιτέκτονας, ο Καρλ Χούμαν, κλήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία να χαράξει μια παραλιακή οδική αρτηρία. Σκάβοντας κατά μήκος του παραλιακού μετώπου έβρισκε συνεχώς αρχαία ερείπια. Έτσι έφτασε μέχρι την αρχαία Πέργαμο. Ο ίδιος έστειλε μέρος των αρχαιοτήτων στο Βερολίνο.

Οι πρώτες οργανωμένες ανασκαφές στην Πέργαμο ξεκίνησαν το 1887. Ο Χούμαν είχε γράψει σε μια επιστολή του ότι πρόκειται για ευρήματα που χαρακτήρισαν μια ολόκληρη ιστορική εποχή. Ωστόσο η πραγματική τους αξία δεν έγινε γρήγορα ευρέως γνωστή. Όμως ο Αλεξάντερ Κόντσε, διευθυντής του Βασιλικού Μουσείου αντελήφθη αμέσως το μέγεθος της ανακάλυψης.

Λίγα χρόνια μετά την έναρξη των ανασκαφών ο σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίντ Β´ άρχισε να χορηγεί μαζικά άδειες για ανασκαφές σε ξένους αρχαιολόγους προκειμένου να εισρεύσει ξένο χρήμα στα δημόσια ταμεία. Παράλληλα τους έδινε τη δυνατότητα να μεταφέρουν στο εξωτερικό ευρήματα από τις ανασκαφές. Πολλοί γερμανοί αρχαιολόγοι εκμεταλλεύθηκαν αυτή τη δυνατότητα.

Στις αρχές του εικοστού αιώνα άρχισε η ανακατασκευή του ναού της Περγάμου στο πρωήν Βασιλικό Μουσείο του Βερολίνου, που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Μουσείο της Περγάμου. Το αποτέλεσμα ήταν εξαρχής συναρπαστικό.

Σε αυτόν τον λόφο βρισκόταν κάποτε ο βωμός της Περγάμου.Το 1998 η Τουρκία άρχισε να εγείρει αξιώσεις, ζητώντας πίσω τα κομμάτια αυτά της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Του γερμανικό μουσείο όμως αρνήθηκε να ικανοποιήσει τα τουρκικά αιτήματα, λέγοντας ότι τα σπαράγματα είχαν περιέλθει νομίμως στην κατοχή του.

Ήδη από τον μεσαίωνα τα σπαράγματα του βωμού της Περγάμου άρχισαν να ταξιδεύουν ανά την Ευρώπη αλλά και τη Ρωσία. Μέχρι το 2014 αποτελούσε πόλο έλξης τουριστών στη γερμανική πρωτεύουσα. Το Μουσείο της Περγάμου παραμένει κλειστό λόγω εργασιών μέχρι το 2023.