Πώς συνδέονται οι πυρκαγιές με την άνοδο της θερμοκρασίας;

Καθώς οι πυρκαγιές που ενισχύονται από τους ισχυρούς ανέμους συνεχίζουν να καίνε γύρω από το Λος Άντζελες - με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους και χιλιάδες στρέμματα, σπίτια, δημόσια κτίρια να έχουν καταστραφεί - η υπηρεσία Copernicus για την κλιματική αλλαγή της  ΕΕ επιβεβαίωσε την Παρασκευή ότι το 2024 ήταν το πιο ζεστό έτος που έχει ποτέ καταγραφεί.

Είναι πολύ νωρίς ωστόσο να πει κανείς ποιος ήταν ο ρόλος της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας  στις πυρκαγιές του Λος Άντζελες,  καθώς όλες οι πυρκαγιές δεν συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή. Μελέτες του World Weather Attribution, μιας ομάδας επιστημόνων που αναλύει ακραία καιρικά φαινόμενα, συνδέουν πάντως την υπερθέρμανση του πλανήτη και ορισμένες πρόσφατες μεγάλες πυρκαγιές. 

Στους υδροβιότοπους Παντάναλ στη  Βραζιλία εκδηλώθηκαν τεράστιες πυρκαγιές τον περασμένο Ιούνιο που οδήγησαν στην καταστροφή περίπου 440.000 εκταρίων γης μέσα σε ένα μήνα. Οι πυρκαγιές του 2023 στον Καναδά κατέστρεψαν επίσης τεράστιες εκτάσεις και οι επιστήμονες της Attribution διαπίστωσαν μια σχέση μεταξύ της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας και των πυρκαγιών που σάρωσαν τον ανατολικό Καναδά.

Πώς η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει τις πυρκαγιές;

Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κλιματική αλλαγή έχει υπερδιπλασιάσει την πιθανότητα για καταστροφικές πυρκαγιές. Μάλιστα το ένα τέταρτο όλων των δασών που χάθηκαν παγκοσμίως το 2023 οφείλεται σε αυτό. Ενώ οι πυρκαγιές είναι συχνό φαινόμενο στην Καλιφόρνια, ιδιαίτερα το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, η κλιματική αλλαγή έχει αυξήσει τις καμένες περιοχές στην αμερικανική πολιτεία κατά 172% τις τελευταίες δεκαετίες. 

Τα τελευταία είκοσι χρόνια διπλασιάζεται ο αριθμός των πυρκαγιών σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Επίσης οι δασικές πυρκαγιές γίνονται όλο και πιο συχνές. Περίπου το 70% των δασικών εκτάσεων που χάθηκαν από τις φλόγες μεταξύ 2001 και 2023 εμφανίστηκαν σε χώρες με μεγάλα δάση, όπως ο Καναδάς και η  Ρωσία. 

Οι ίδιες οι πυρκαγιές δεν προκαλούνται άμεσα από την  κλιματική αλλαγή. Οι περισσότερες πυροδοτούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Η καύση των ορυκτών καυσίμων, που διοχετεύει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, έχει οδηγήσει σε αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και σε αυξημένη πιθανότητα πυρκαγιάς και καύσωνα.

Τι μπορεί να γίνει όμως;

Ένας θερμότερος πλανήτης μπορεί να επιδεινώσει τις καιρικές συνθήκες που ευνοούν τις πυρκαγιές. Στην περίπτωση των πυρκαγιών του Λος Άντζελες, οι ερευνητές επισημαίνουν τις γρήγορες εναλλαγές μεταξύ εξαιρετικά υγρών και ξηρών καιρικών συνθηκών.

Ένας ασυνήθιστα υγρός χειμώνας κατά τη διάρκεια του 2022/2023 βοήθησε να αναπτυχθεί πολύ η χαμηλή βλάστηση. Στη συνέχεια αυτή η χαμηλή βλάστηση μετατράπηκε σε μια εν δυνάμει καύσιμη ύλη εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών ρεκόρ το καλοκαίρι του 2024 και μιας καθυστερημένης έναρξης των βροχοπτώσεων φέτος. Η κλιματική αλλαγή επεκτείνει επίσης τις εποχές των πυρκαγιών σε όλο τον κόσμο κατά μέσο όρο δύο εβδομάδες.

Απαιτείται μεγαλύτερη χρηματοδότηση για τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης,  καλύτερος συντονισμός για τη διαχείριση των δασών, καθώς και ευαισθητοποίηση των πολιτών, δεδομένου ότι οι περισσότερες πυρκαγιές προκαλούνται από ανθρώπινη δραστηριότητα, δήλωσε στην DW η Τζούλι Μπέρκμανς, από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος.   

Το 2023,  ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ  και τα προγράμματα RescEU, που βοηθούν τα κράτη-μέλη στην αντιμετώπιση ακραίων πυρκαγιών, διπλασίασε τον στόλο αεροπλάνων, ελικοπτέρων και πυροσβεστών και διέθεσε 600 εκατομμύρια ευρώ  για επενδύσεις έως το 2030.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου