سفر صدراعظم آلمان به آسیای میانه؛ نمادین یا ژئوپلیتیک؟

اولین ایستگاه این سفر که امروز یکشنبه آغاز شده، سمرقند است که در آنجا با رهبری سیاسی ازبکستان ملاقات می کند. بر اساس گزارش گروه رسانه ای فونکه، شولتس می خواهد با این کشور آسیای مرکزی قرارداد مهاجرتی امضا کند. این قرارداد می تواند شامل امکان اخراج از طریق ازبکستان به افغانستان باشد.

صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!

روز دوشنبه شولتس به قزاقستان سفر می کند. وی علاوه بر مذاکرات دوجانبه در روز سه شنبه، می خواهد در نشست سران پنج کشور آسیای مرکزی نیز شرکت کند. این کشورها علاوه بر ازبکستان و قزاقستان شامل قرقیزستان، تاجکستان و ترکمنستان نیز می شوند.

اولین سفر اولاف شولتس به آسیای مرکزی به عنوان نمایش حمایت از "مشارکت استراتژیک منطقه ای" اعلام شده در برلین پایتخت آلمان در سال ۲۰۲۳ ، تلقی می شود. از تاریخ ۱۵ تا ۱۷ سپتامبر، صدراعظم آلمان در ازبکستان و قزاقستان خواهد بود و در نشستی با پنج جمهوری ایجاد شده پس از فروپاشی شوروی در آسیای مرکزی (Z5) شرکت خواهد کرد.

اشتفان مایستر، از شورای روابط خارجی آلمان (DGAP) به دویچه وله گفت: «تمرکز بر بهبود روابط اقتصادی با منطقه خواهد بود.» حکومت آلمان در برلین اعلام کرد که شولتس توسط "هیئت تجاری بزرگ و بلندپایه" همراهی می شود.

رومن واسیلنکو، معاون وزیر خارجه قزاقستان نیز به این موضوع اشاره کرده به دویچه وله گفت: «دیدار اولاف شولتس یک پیام سیاسی قوی است، به ویژه از سوی خود آلمان... تصادفی نیست که او با هیئت بسیار بزرگی از رهبران تجاری آلمان همراه است. این دیدار "انگیزه جدیدی" به روابط خواهد داد.»

توافقنامه مهاجرت با ازبکستان

با توجه به وضعیت پرتنش سیاسی داخلی در آلمان، دیدار شولتس حتی عاجل تر به نظر می رسد. قبل از این سفر، گزارش هایی مبنی بر امضای توافقنامه مهاجرتی دوجانبه در ازبکستان در دیدار با رئیس جمهور شوکت میرضیایف منتشر شد. بنابراین، ازبکستان باید به آلمان برای جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی، از جمله از افغانستان، کمک کند. در عوض آلمان مایل است مهاجرت کاری را برای شهروندان ازبکستان تسهیل کند. ازبکستان با ۳۷ میلیون نفر جمعیت، پرجمعیت ترین کشور در بین پنج کشور آسیایی است.

در پس زمینه بحث در مورد جرایم ارتکابی توسط مهاجران و محبوبیت پوپولیست های راستگرا، مبارزه با مهاجرت غیرقانونی به یک موضوع اصلی در آلمان تبدیل شده است. حکومت شولتس اخیراً در مورد تعدادی از اقدامات از جمله کنترول مرزی قوی تر تصمیم گرفته است. بر اساس گزارش بنیاد علم و سیاست برلین ((SWP، آلمان مدت‌هاست که همکاری با آسیای مرکزی را در اتحادیه اروپا ترویج می‌کند. اولین استراتژی در سال ۲۰۰۷ به تصویب رسید، نسخه به روز شده آن در سال ۲۰۱۹ همچنین به ابتکار برلین دنبال شد.

حمله روسیه به اوکرایین در سال ۲۰۲۲ معنای جدیدی به روابط با منطقه بخشیده است. به گفته نویسندگان، این علاقه دوجانبه است: آلمان می خواهد عرضه انرژی خود را متنوع کند، در حالی که کشورهای آسیای مرکزی "نئوامپریالیسم روسیه را به عنوان یک خطر پنهان" برای خود می بینند و به دلایل ژئوپلیتیک مشارکت اقتصادی و سیاسی ارائه می دهند.

مشارکت کمتر از انتظارات است

در ماه سپتمبر سال ۲۰۲۳، در اولین نشست (Z5+1) در برلین، یک مشارکت راهبردی در چهار حوزه: اقتصاد و انرژی، همکاری منطقه‌ای، حفاظت از اقلیم و تماس‌های بین‌فردی تصمیم‌گیری شد. بخش انرژی یکی از مهم ترین بخش ها برای آلمان محسوب می شود. پس از اینکه خرید نفت و گاز از روسیه به عنوان بخشی از تحریم های اتحادیه اروپامحدود شد، برلین به دنبال جایگزینی برای آن است.

قزاقستان اکنون سومین تامین کننده بزرگ نفت آلمان است. از ماه مارچ سال ۲۰۲۳، بزرگترین کشور منطقه، نفت را از جمله به پالایشگاه شودت در براندنبورگ، که به صادرات روسیه وابسته بود و به همین دلیل با مشکل مواجه بود، تامین کرده است. اما مسکو نیز از این توافق سود می برد زیرا برای ترانزیت خط لوله نفت پول دریافت می کند.

قزاقستان همچنین دارای بیشترین تولید ناخالص ملی در بین کشور های (Z5) است و مهمترین شریک اقتصادی برلین است. حجم معاملات با این کشور در سال ۲۰۲۳، تا ۸،۷ میلیارد یورو بود و با ازبکستان ۱،۲ میلیارد یورو بود.

کارشناسانی که دویچه وله با آنها مصاحبه کرده اند، می گویند، با این حال، از زمان نشست برلین در سال گذشته تغییر چندانی نکرده است. پیشرفت مورد انتظار در روابط اقتصادی در آسیای مرکزی محقق نشده است. یاکوپو ماریا پپه، یکی از نویسندگان گزارش (SWP)، سفر شولتس را ستایش می‌کند، اما معتقد است که تا به حال «محتوای کمی» در رابطه وجود دارد. بسیاری از پروژه ها قبل از اعلام مشارکت استراتژیک در حال آماده سازی بودند، به عنوان مثال در زمینه فناوری هیدروژن.

اقتصاد آلمان برای سرمایه گذاری تردید دارد

اشتفان مایستر از (DGAP ) نیز این موضوع را مشابه می بیند: «تصور من این است که سیاست های نمادین زیادی در اینجا در جریان است، و صادقانه بگویم، من ناامیدی بیشتری را در کشورهای آسیای مرکزی می بینم که انتظارات زیادی از همکاری با آلمان داشتند.» همچنین در کنفرانس تخصصی آلمان-قزاق در ماه اپریل امسال ۲۰۲۴ در برلین که توسط کمیته شرقی اقتصاد آلمان برگزار شد، این ناامیدی ابراز شد. در مقاله ای در وبسایت این سازمان میانجی آمده است: «سطح همکاری با ظرفیت مطابقت ندارد، اما "توپ در زمین آلمان است." چرا؟»

پپه، کارشناس این سازمان به عوامل متعددی اشاره می کند، از جمله عدم اطمینان قانونی، اصلاحات ناکافی بازار، اما همچنین ناآگاهی در مورد ویژگی های خاص آسیای مرکزی. اما او «خطرات سیاسی و بی‌ثباتی منطقه» را عامل مهم‌تری توصیف می‌کند.

در آغاز سال ۲۰۲۲ تظاهرات گسترده مرگباری در قزاقستان رخ داد که توسط یک نیروی تحت رهبری روسیه از اتحاد نظامی (سازمان پیمان امنیت جمعی) که شامل سایر جمهوری‌های شوروی سابق در منطقه نیز می‌شود، سرکوب شد. پپه می گوید این ارتباط نزدیک با روسیه برای اعتماد سرمایه گذاران آلمانی خوب نیست. شرکای غربی می ترسند که تحریم ها علیه روسیه نیز بر سرمایه گذاری آنها در آسیای مرکزی تأثیر بگذارد.

همچنین این ظن وجود دارد که شرکت های منطقه می توانند به روسیه برای دور زدن تحریم ها کمک کنند. کشورهای منطقه حتی در حالی که با روسیه تجارت می کنند، ادعا می کنند که تحریم های غرب را نقض نمی کنند.  تاکنون تنها چند شرکت محدود آسیای مرکزی تحت تاثیر تحریم های اتحادیه اروپا قرار گرفته اند.

مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!

پپه می‌گوید یکی دیگر از دلایل رشد ضعیف تجارت، رقابت با چین است. شرکت های چینی به طور فزاینده ای کالاهایی را ارائه می دهند که از نظر کیفیت با کالاهای آلمانی قابل مقایسه هستند، اما ارزان تر هستند.

Nk, Rsh (afp, dpa, Goncharenko-DW)