آیا سقوط بهای نفت به زودی پایان نخواهد یافت؟

قیمت نفت، به خاطر عرضۀ بیشتر آن در سراسر جهان، از میانۀ سال ۲۰۱۴ به این طرف اضافه از دو برابر کاهش یافته است. دلیل آن افزایش استخراج گاز "شیل" و بازار پر رونق آن در ایالات متحدۀ امریکا با استفاده از روش مورد مناقشۀ "فرکینگ" است. افزون بر آن، در پی یک ضعف اقتصادی مصرف کنندگان بزرگ مثل چین و کشورهای دیگر نوخاستۀ صنعتی، تقاضا برای نفت کاهش یافته است.

پس از کاهش اخیر بهای نفت، دوباره یک آرامش در بازار نفت برگشته است. روز سه شنبه قیمت یک بشکه (بیرل) نفت ۰،۵ درصد بلند رفته و به ۴۰،۹۴ دالر رسید. این در حالیست که یک روز پیش از آن عرضۀ بیشتر از تقاضا سبب گردیده بود که قیمت هر بشکه نفت قسماً ۵،۶ درصد پایین بیفتد و به ۴۰،۶۰ دالر رسیده بود. این قیمت در هفت سال گذشته سابقه نداشت.

فیصلۀ اوپک سبب کاهش قیمت می شود

دلیل آن فیصلۀ روز جمعۀ اوپک یا سازمان کشور های صادر کنندۀ نفت در مورد حفظ سیاست شان برای تولید زیاد نفت بود. به گفتۀ سنجیف شاه، استراتژیست ارشد شرکت "سن گلوبال انویستمنت" (Sun Global Investment)، کشور های عضو اوپک به این ترتیب نشان دادند که آنها از استراتژی درازمدت خود مبنی بر اینکه در صورت ضرورت تولید نفت را محدود خواهند ساخت، ظاهراً منصرف شده اند.

بانک جهانی روزنۀ کوچکی را برای کشور های تولید کنندۀ نفت در سال آینده می بیند. این بانک حد اوسط بهای نفت در سال ۲۰۱۶ را فی بشکه ۵۱ دالر پیش بینی می کند. به این ترتیب قیمت یک بشکه نفت به تناست قیمت اوسط که برای سال ۲۰۱۵ انتظار برده می شد، تنها یک دالر کمتر خواهد بود.

اما اویگن واینبرگ کارشناس مواد خام در بانک آلمانی "کومرتس بانک" نظر دیگری دارد. به باور وی بهای نفت پس از فیصلۀ اوپک مدتی به مراتب بیشتر از آنچه تصور می شد، نازل باقی خواهد ماند. واینبرگ در مصاحبه ای با دویچه وله گفت که این امر "نه تنها کشور های صادر کننده، بلکه کشور های تولید کنندۀ نفت مثل روسیه، مکسیکو و یا ناروی را صدمه می زند".

اویگن واینبرگ افزود: "در آلمان نه قیمت نفت و نه هم قیمت گاز در رقابت مستقیم با انرژی های قابل تجدید قرار دارد. طبق معمول نفت و گاز برای تولید برق استفاده نمی شود. بزرگترین مصرف کنندۀ نفت سکتور انتقالاتی است و گاز در آلمان بیشتر از همه برای تسخین به کار می رود. پس بهای پایین نفت انتقال انرژی در آلمان را متأثر نمی سازد. اما در سراسر جهان، به شمول آلمان، بهای نازل نفت طبعاً تقاضای بیشتر را دامن می زند. امسال تقاضا برای نفت باید به گونۀ بی سابقه اوج می گرفت، و این نیز احتمالاً یک پیامد بهای پایین نفت است".

بازگشت ایران به بازار جهانی

صندوق جهانی پول همچنان مشکلاتی را در کشور های نفت خیز ونیزوئلا، عراق و یا نایجریا نیز می بیند. بانک جهانی هشدار می دهد که عرضۀ نفت در سطح بالا باقی خواهد ماند، زیرا ایران به عنوان یک تولید کنندۀ مهم نفت نیز به بازار جهانی بر می گردد. پس از آن که تهران و غرب در رابطه با برنامۀ هسته یی ایران به یک سازش رسیدند، استخراج نفت ایران دوباره شدیداً افزایش خواهد یافت.

بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران ایران می گوید: "پس از پایان تعزیرات، حق ما است که سطح تولید نفت خود را به حد اوسط قبل از این تعزیرات بلند ببریم".

کارشناسان پیش بینی می کنند که بهای نفت در سال آیندۀ میلادی بیشتر از این کاهش خواهد یافت. برخی از کارشناسان افت بهای یک بشکه نفت را حتی تا ۲۰ دالر نیز دور از تصور نمی دانند. اما به گفتۀ آنها در آن صورت عرضه کمتر خواهد شد و در نتیجه قیمت نفت دوباره بلند خواهد رفت.