اعتراض ها در ایران: کشورهای عربی در میان نگرانی و شادی

تظاهرات کنونی ایران پس از ناآرامی های سال ۲۰۰۹ بزرگترین حرکتیست که در این کشور اتفاق می افتد. اعتراضات آن زمان پس از انتخابات ریاست جمهوری صورت گرفته بود. از روز پنج شنبه گذشته تا حال صدها معترض به جاده های ایران برآمده و بر ضد اقتصاد ضعیف، فساد، افزایش بهای مواد خوراکی و نقش تهران در درگیری های خارجی به ویژه جنگ سوریه صدای اعتراضی خود را بلند کرده اند. 

آیت الله خامنه ای، رهبر مذهبی ایران با نشر اعلامیه ای نسبت به اعتراضات پی در پی، واکنش نشان داده است. در بخشی از اعلامیه خامنه ای آمده است: «دشمنان همه متحد شده اند و تمام ابزارها، پول، سلاح، سیاست و خدمات امنیتی خود را بکار گرفته اند تا برای رژیم اسلامی مشکلات ایجاد کنند».

امیدواری برای کاهش نفوذ ایران

صنم وکیل، یکی از محققین در مؤسسه سلطنتی روابط بینالمللی "چاتم هاوس" بریتانیا می گوید که بسیاری از کشورهای منطقه، این اعتراضات مردمی را در نهایت نادیده گرفته اند. به بیان وکیل، حالا که این حرکت به موضوع مهمی مبدل شده است، سیاستمداران این کشور از خود واکنش هایی را نشان خواهند داد. صنم در گفتگو با دویچه وله افزود که "ایران این موضوع را ثابت خواهد کرد که اعتراض های کنونی هیچ شباهتی با بهار عربی ندارد".

بهار عربی در سال ۲۰۱۱ به دنبال نارضایتی های عامه نسبت به وضعیت بد اقتصادی تونس آغاز گردید. این حرکت به گونه فوری دامنگیر کشورهای لیبیا، مصر و سوریه شد. اعتراض های مردمی آن زمان در فرجام منتج به براندازی رژیم های حاکم تونس، لیبیا، مصر و یمن گردید. سرنوشتی که حکومت ایران بدون شک از دچار شدن به آن جلوگیری می کند.

به استثنای قطر، همه کشورهای خلیج از این اعتراضات مردمی در ایران حمایت می کنند. صنم وکیل در پیوند به پی آمدهای حمایت از ناآرامی های ایران گفت: «کشورهای خلیج باید متوجه باشند که آنان به گونه واقعی نمی توانند اعتراضات ایران را مورد حمایت قرار بدهند چرا که در شرایط کنونی خود آنان از وقوع چنین حوادث در کشورهای خود جلوگیری می کنند».

از میان کشورهای منطقه، قطر و ترکیه مخالفت خود را نسبت به اعتراضات کنونی ایران ابراز کرده و مدعی شده اند که این حرکت از طرف قدرت های خارجی سازماندهی می شود. تلویزیون عربی الجزیره با تاکید بر تیوری توطئه گفته است که اعتراض های ایران، در نتیجه "برنامه های خارجی" به راه انداخته شده اند.

واکنش غرب

اروپا تا حال نسبت به تحولات اخیر ایران به گونه محتاطانه واکنش نشان داده است. فدیریکا موگیرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سه شنبه از رهبری ایران خواست که به اجتماعات و آزادی بیان احترام بگذارد. موگیرینی افزود: «اتحادیه اروپا اعتراضات، خشونت های روز افزون و جان باختن غیرقابل پذیرش مردم (در ایران) را دنبال می‌کند.» موگیرینی همچنان از همه جوانب خواست که از خشونت کار نگیرند.

دولت فدرال آلمان اظهارنظر مشابهی کرده است. اولریکه دیمر معاون سخنگوی حکومت فدرال در برلین گفت: «حکومت فدرال تحولات اخیر به ویژه گزارش ها در خصوص قربانیان و بازداشت های بی شمار در ایران را با نگرانی دنبال می کند». دیمر همچنان علاوه کرد که حکومت ایران باید در برابر اعتراض ها "با آمادگی برای گفتگو" واکنش نشان بدهد.

نوربرت روتگن، یک سیاستمدار از حزب دموکرات مسیحی آلمان هشدار داده است که ابراز نظرهای سطحی می تواند بیان رهبری تهران را تحریک کند که گویا اعتراض های مردمی از بیرون حمایت می شوند: «آدم باید توجه داشته باشد که رهبری سیاسی در ایران بهانه ای نداشته باشد که بگوید: خارج را ببینید، دشمنان ما در کشورهای غیر اسلامی در کنار معترضین ایستاده اند. ما از خلوص شیعه اسلامی در برابر بدعت در خارج دفاع می کنیم».

از سوی هم ایالات متحده از شورای امنیت سازمان ملل خواسته است که نشست اضطراری را در خصوص تحولات اخیر برگزار کند. نیکی هیلی سفیر ایالات متحده در سازمان ملل گفت: «سازمان ملل باید دیدگاه خود را ابراز کند». او افزود بازداشت ها و کشته شدن مردم در پیوند با اعتراض های ایران باید هم در شورای امنیت سازمان ملل و هم در شورای حقوق بشر این سازمان در ژنیو، به بحث گرفته شود.

ایستادگی از بین نخواهد رفت

محمد محسن ابو النور، یک آگاه سیاسی مصری می گوید که بخش بزرگی از جمعیت شیعه ها در لبنان، عراق، سوریه و یمن "از حکومت ایران به گونه کامل حمایت می کنند حتی اگر منافع ایران با نگرانی های امنیتی این کشورها هم در تقابل واقع شود".

النور می گوید "افراد غیر شیعه امیدوار اند که این تظاهرات به مفهوم پایان نفوذ شیعه ها و ایران در کشورهای عربی در اطراف ایران خواهد بود". به بیان این آگاه امور سیاسی، اگر اعتراضات خاتمه نیابند، آنگاه بستگی به واکنش حکومت ایران دارد که وضیعت به کدام مسیر تحول کند.

صنم وکیل اذعان می کند که "هرگاه حکومت ایران با تمام توانایی حرکت اعتراضی را سرکوب کند، چند سالی می تواند آرام شود". به بیان وکیل، بسیاری از این معترضین در گذشته از حکومت ایران حمایت کرده بودند. او تاکید کرد: «اعتراض این چنینی حتی اگر به گونه مقطعی سرکوب گردد باز هم هرگز ناپدید نمی شود».