چه سرنوشتی منتظر مهاجران اخراج شده افغان است؟
۱۳۹۵ مهر ۲۹, پنجشنبه
میرویس که باشنده اصلی ولایت ننگرهار است، در سال ۲۰۱۵ کشورش را ترک کرد و از راه کشورهای آسیای میانه و روسیه خود را به ناروی رساند. وقتی درخواست پناهندگی او در ناروی پذیرفته نشد، حکومت ناروی براساس توافقنامه‌ای که اخیرا با حکومت افغانستان امضا کرده، میرویس و خانواده‌اش را به افغانستان برگرداند: «از راه روسیه به ناروی رفتم و مدت ۴۵ تا ۵۰ روز می‌شود که همراه با فرزندانم مرا از ناروی دیپورت کردند.»
حکومت افغانستان اخیراَ سندی را با کشورهای اروپایی امضا کرد که براساس آن، آن عده از پناهجویانی که در خواست پناهندگی شان از سوی محاکم کشورهای اروپایی رد می‌گردد، دوباره به افغانستان برگردانده می‌شوند. هرچند حکومت وعده کرده که برای پناهجویان اخراج شده، سرپناه و کار مهیا می‌کند اما میرویس داستان دیگری را تعریف می‌کند: «به حکومت مراجعه کردم، جوابم دادند. گفتند جانت را نگاه کن، ما هیچ کاری برایت کرده نمی‌توانیم.»
حالا بزرگترین نگرانی میرویس و خانواده اش نبود امنیت است. او می‌گوید با اخراج از اروپا «بدبخت» شده و هر پناهنده ای که به افغانستان برگردانده شود، با چنین سرنوشتی مواجه می‌شود: «ما خو بدبخت شدیم، آنها نباید بدبخت شوند. همه مردم می‌بینند، وضعیت افغانستان به همه معلوم است. این جا امنیت نیست.»
این خانواده عزم خود را جزم کرده که دوباره به اروپا بر گردد: «پس دوباره به اروپا می‌روم. خفه نشوید، در این وطن اصلا انسانیت نیست. قرض می‌کنم و به نحوی پول پیدا می‌کنم و دوباره خود را به اروپا می‌رسانیم.»
یوسف جوان دیگری است که از ناروی اخراج شده است. او می‌گوید در داخل افغانستان احساس امنیت نمی‌کند: «هیچ کس در این‌جا زندگی کرده نمی‌تواند. من از رئیس جمهور می‌خواهم که به مردم کمک کند و مردم را از دست طالب و داعش نجات دهد.» این پناهجوی اخراج شده نیز تاکید می‌کند که دوباره به اروپا خواهد رفت.
واکنش نهادهای مدنی
نهادهای جامعه مدنی افغانستان روز پنجشنبه در یک کنفرانس خبری در کابل از امضای تفاهمنامه بین حکومت افغانستان و کشورهای اروپایی برای برگشت پناهجویان انتقاد کردند. این نهادها با نشر اعلامیه‌ای گفتند که کشورهای اروپایی خود بانی حقوق بشر و کنوانسیون ژنیو در رابطه به حق پناهندگی هستند و حالا خود این اسناد را زیر پا می‌کنند.
در اعلامیه نهادهای مدنی که توسط نعیم نظری یک تن از فعالان مدنی خوانده شد آمده است: «معامله «راه مشترک به جلو» به شکل غیردموکراتیک در حال عملی شدن است. زیرا متن این سند برای بررسی کامل به اتحادیه اروپا فرستاده نشده است. از طرف دیگر با فعالان حقوق مهاجرین هیچ فرصتی داده نشده است تا در این مورد گفتگوی لازم داشته باشند.»
در تابستان امسال ده‌ها هزار مهاجر از کشورهای پاکستان و ایران نیز اخراج و به افغانستان فرستاده شدند. از سوی دیگر جنگ‌های در داخل این کشور سبب شده تا هزاران تن خانه‌های شان را ترک کنند و بیجا شوند.
نهادهای مدنی گفتند که حکومت افغانستان هرگز قادر به حمایت از مهاجران اخراج شده و بیجاشدگان نیستند: «هیچ پلان کاری از سوی دولت دیده نمی‌شود که ضامن تامین سرپناه و وظیفه برای عودت کنندگان باشد. در حال حاضر بیش از یک میلیون هموطن ما در داخل کشور بیجا شده‌اند. اگر هزاران مهاجر افغان که با صدها مشقت خود را به اروپا رسانده‌اند، به شکل اجباری به افغانستان برگردانده شوند، نه تنها مشکلات زیادی را برای دولت ایجاد می‌کنند، بلکه ادامه زندگی برای آنها کار آسانی نخواهد بود.»
عبدالغفور رفیعی یک تن از فعالان حقوق مهاجرین در افغانستان گفت که اخراج اجباری مهاجرین افغان خطرناک است: «اخراج‌های اجباری به افغانستان نتیجه مثبت نداده است. در سال‌های گذشته نیز نتیجه مثبت نداده است. این معامله هیچ نتیجه‌ای نخواهد داد. تعداد زیاد مردم جان شان در خطر خواهد افتاد. آنها دوباره خود را به خطر خواهند انداخت، در مدیترانه غرق خواهند شد و خطر بیشتری آنها را تهدید خواهد کرد.»
نهادهای مدنی گفتند پول‌هایی که از طرف کشورهای اروپایی به حکومت افغانستان برای ایجاد سرپناه و شغل برای اخراج شده‌ها داده می‌شود، در عمل هیچ کاری برای مهاجران اخراج شده صورت نمی‌گیرد و چنین برنامه‌هایی در گذشته نتیجه نداده است.