اندومتریوز؛ بیماری رایج نسائی که سال‌ها تشخیص ناشده می‌ماند
۱۴۰۱ فروردین ۲۴, چهارشنبه
به اساس تخمین سازمان جهانی صحت، حدود ۱۹۰ میلیون دختر و زن در سراسر جهان، در سنین باروری، از بیماری اندومتریوز رنج می برند.
سابرینا لوبینگ تقریباً ۱۵ سال انتظار کشید تا بیماری اش تشخیص گردد. او امروز ۲۹ ساله است و حالا می داند که اندومتریوز دارد. این زن جوان می گوید: «همیشه فکر می کردم مشکلی دارم.» عادت ماهوار او برای اولین بار در ۹ سالگی آغاز شد، که اغلب ده تا پانزده روز طول می کشید و بیشتر اوقات با درد شدیدی توأم بود.
بعد ها سابرینا به طور منظم از هوش می رفت. او برای اولین بار در یازده سالگی از قرص استفاده کرد، زیرا دیگر نمی توانست روز های عادت ماهوارش را با درد ادامه بدهد. سابرینا لوبینگ در ۱۸ سالگی حدود ۱۴ نوع داروی هورمونی را آزمایش کرده بود. او تازه در بزرگسالی کلمه «اندومتریوز» را شنید.
اندومتریوز و
در بیماری مزمن اندومتریوز، انساج مشابه با غشای مخاطی داخل رحم، در خارج از رحم و نقاط دیگر بطن، مثلاً روی تخمدان ها، مثانه یا غشای بطنی صفاق، رشد می کنند. چنین چیزی می تواند به بروز التهابات و چسبیدن سطوح غشاء ها منجر گردد.
اما سابرینا لوبینگ نه تنها از اندومتریوز، بلکه از ادینومیوز یا ادینومیوم نیز رنج می برد. تفاوت میان این دو بیماری اینست که در ادینومیوز، انساج مشابه با غشای مخاطی داخل رحم، برعکس اندومتریوز، در عضلات رحم تشکیل می گردند.
بیمارانی که از اندومتریوز یا ادینومیوز رنج می برند، اغلب درد های مزمن در ناحیه تحتانی شکم، درد در هنگام مقاربت جنسی و یا اختلالات خونریزی می داشته باشند. این بیماری ها در برخی موارد همچنان می توانند به ناباروری زن منجر شوند.
اما درد شدیدی که زنانی مانند سابرینا لوبینگ احساس می کنند، بیشتر ناشی از ادینومیوز است تا اندومتریوز. به اساس یک مطالعه که در ایالات متحده امریکا انجام یافته و نتیجه آن در سال ۲۰۲۲ منتشر شد، نشانه های وجود دارد که اندومتریوز پس از مدتی می تواند در بروز ادینومیوز نقش داشته باشد.
در حالی که ده درصد زنان در جهان از اندومتریوز رنج می برند، رقم مبتلایان به ادینومیوز بسیار بلند تر است. تحقیق دیگری در سال ۲۰۱۷ نشان داد که حدود ۴۲ درصد از زنان مبتلا به اندومتریوز، ادینومیوز نیز دارند. با آنهم در مورد چگونگی ایجاد اندومتریوز و ادینومیوز، نظریه های مختلفی وجود دارد.
انتظار طولانی برای تشخیص
سیلویا میکسنر، پروفیسور تحقیقات علمی اندومتریوز و رئیس مرکز اندومتریوز در کلینیک دانشگاهی «شاریته» در برلین پایتخت آلمان، می گوید دلیل خاصی وجود دارد که چرا تشخیص این بیماری بسیار طول می کشد: «این بیماری یک روند بسیار بطی دارد و طی چندین سال انکشاف می یابد.» به قول وی داکتران نسائی نمی توانند هنگام معاینه آن را تشخیص بدهند و بسیار زود به بیماران خود می گویند که این فقط درد طبیعی قاعدگی است، نه درد قاعدگی پاتالوژیک.
سابرینا لوبینگ، زمانی که به دنبال تشخیص بیماری اش بود، نیز بارها از داکتران شنیده بود که به عنوان یک زن باید این درد را بپذیرد. پروفیسور میکسنر از این اظهار نظر انتقاد کرده می گوید: «درین صورت زنان با این درد کاملاً تنها می مانند.»
میکسنر توضیح می دهد: «سال های زیادی باور بر این بود که اندومتریوز را نمی توان دید و تنها به وسیله لاپاراسکوپی شکم می توان آن را تشخیص داد.» به گفته وی به همین دلیل تشخیص این بیماری به تعویق می افتاد. میکسنر می افزاید که حالا اما به وسیله سونوگرافی می توان چیز های زیادی را دید، مثلاً اندومتریوز ها در روده و مثانه، چسبندگی به کیسه ها و همچنان ادینومیوز. او در ادامه می گوید: «اندومتریوز در غشای بطنی صفاق، یگانه چیزی است که در سونوگرافی آن را دیده نمی توانیم.»
آیا به وسیله هوش مصنوعی می توان سریعتر تشخیص کرد؟
به اساس تخمین دانشمندان، تشخیص اندومتریوز طور اوسط ۸ تا ۱۰ سال طول می کشد. یک تیم تحقیقاتی بریتانیایی در حال حاضر بررسی می کند که آیا راه سریع تری برای تشخیص این بیماری وجود دارد، یا نه.
آنها می خواهند ذخیره گاهی از تصاویر سونوگرافی و «ام آر آی» را از زنانی که علایم اندومتریوز دارند، ایجاد کنند. آنها همچنین می خواهند بررسی کنند که آیا سونوگرافی سه بعدی می تواند این بیماری را بهتر تشخیص دهد یا نه. هدف آنها ایجاد یک الگوریتم است که با آن بتوان اسکن ها را بهتر خواند و بیماری را بهتر تشخیص داد.
درد های مزمن؛ پیامد اندومتریوز و ادینومیوز
اما از آنجایی که تشخیص تا هنوز زمان زیادی طول می کشد، این بیماری ها اثرات منفی روی بیمار می گذارند، نه تنها از نظر روانی. میکسنر می گوید: «تصور کنید که ده سال تمام درد کشیدن، تا زمانی که بالاخره بیماری تشخیص گردد، چه تأثیری بالای بیمار می گذارد.»
حافظه درد در این صورت می تواند تغییر یافته و با داشتن درد عیار گردد. میکسنر می گوید: «سال ها درد، به گمان اغلب عامل خطر برای ایجاد درد های مزمن است. به هر قیمتی باید از چنین وضعیتی جلوگیری کرد.»
اما برای سابرینا لوبینگ دیگر دیر شده است. او دچار درد های مزمن گردیده است. او می گوید: «گاهی بهتر هستم و بعد دوباره حالم بدتر می شود. اما در مجموع همیشه درد دارم.» این وضعیت هم برای او و هم برای شریک زندگی اش بسیار ناراحت کننده است.
امکانات درمان اندومتریوز
برای پروفیسور میکسنر اولتر از همه مهم اینست که در صورت ظن ابتلا به اندومتریوز، برای تشخیص آن در مراحل اولیه تلاش گردد و برای بیمار، به صورت وقایوی، درمان توسط هورمون تجویز شود. به گفته وی عمل جراحی تنها در صورتی ضروری است که بیمار در طول درمان با هورمون، خونریزی نداشته ولی درد داشته باشد.
میکسنر می افزاید که در همچو حالتی احتمال اندومتریوز در غشای صفاق و یا هم تشکیل کیسه ها بر روی تخمدان ها بسیار زیاد است. به قول این متخصص، در صورتی که آرزوی طفل داشتن برآورده شده نتواند، نیز می توان عمل جراحی را انجام داد. میکسنر می گوید: «با جراحی و برداشتن نقاط مبتلا به اندومتریوز، شانس باردار شدن بیشتر می گردد.»
سیلویا میکسنر می افزاید که در وضعیت موجود برای تسکین درد، می توان از دارو های خاص و حتی تابلیت های معمولی مسکن استفاده کرد. مهم است که از داکتران مشوره گرفته شود که کدام دارو تسکین دهنده بهتر برای همچو درد هاست. او همچنان شیوه های دیگری را برای تسکین درد توصیه می کند، مانند طب سوزنی، ورزش یوگا و سایر تمرینات فزیکی برای آرامش اعصاب.
سابرینا لوبینگ نیز روش های را برای مقابله با درد در پیش گرفته است. طور مثال او به رژیم غذایی خود بیشتر توجه می کند، و چیز های را می خورد که حاوی هیستامین کمتر بوده و ضمناً ضد التهاب اند. او مقدار کمی گوشت، ماهی و لبنیات می خورد، یوگا و مدیتیشن می کند، تا از شدت درد اندومتریوز بکاهد. او همچنان بیشتر اوقات، گاهی ۱۳ ساعت در روز، نقاشی می کند تا به این ترتیب حواس خود را به چیز دیگری متمرکز بسازد. او می گوید: «در اینصورت متوجه درد نمی شوم.»
سیلیا توماس / ص.ا، ع.ف