روسیه؛ دوری از ایران، نزدیکی با اسراییل؟

ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه با پنج وزیر، یک هیات 300 نفری و چهار هواپیما در اواخر ماه جون وارد اسراییل شد.

برنامه اتومی ایران خاری در چشم حکومت اسراییل است. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل بر خواسته هایش از ایران تاکید کرد: تهران باید غنی سازی یورانیوم را متوقف، تمام مواد غنی شده را از کشور خارج کرده و تاسیسات اتومی فردو را مسدود کند. به نظر می آمد که روسیه نیز از تهران فاصله می گیرد و دیگر بی قید و شرط با این کشور اعلام همبستگی نمی کند.

ولادیمیر ساجین، پروفیسور موسسه شرق شناسی در مسکو تایید کرد که روسیه دیگر از ایران حمایت نمی کند. این کارشناس خاورمیانه گفت که روسیه در گذشته از کشورهای عربی یک طرفه حمایت می کرد. به گفته ساجین پس از تجزیه شوروی سابق روابط روسیه با اسراییل بسیار بهبود یافته است: «روس ها و اسراییلی ها می توانند بدون ویزا به کشورهای یکدیگر سفر کنند. جهانگردان روسی در اسراییل پس از امریکایی ها در رده دوم هستند».

نزدیکی روسیه به سیاستمداران اسراییلی

در اسراییل حدود 1،5 میلیون تن به زبان روسی مسلط هستند. بسیاری پس از فروپاشی نظام کمونیستی در سال 1990 به اسراییل مهاجرت کردند. یکی از آن ها اویگدور لیبرمن، وزیر خارجه اسراییل است. او در سال 1999 حزب «اسراییل خانه ما» را تاسیس کرد که هواخواهانش از توده روسی زبان مردم اسراییل هستند. این حزب در حال حاضر دارای 11 کرسی از 120 کرسی در مجلس اسراییل است که به نام "کنست" یاد می شود. همه پرسی ها نشان می دهد که حزب لیبرمن ممکن است در انتخابات بعدی در سال 2013 با 20 کرسی در پارلمان حضور داشته باشد.

این نخبه های سیاسی روسی زبان با دقت هرگونه تغییر در سیاست خارجی روسیه به خصوص روابط روسیه با ایران را تعقیب می کنند و در صحنه سیاسی اسراییل بسیار فعال اند.

پوتین برای این دیدار رسمی نیازی به ترجمان نداشت. افزون بر وزیر خارجه، وزیر اطلاعات و رسیدگی به یهودیان خارج از کشور و رییس هیات نیز به زبان روسی مسلط هستند. هر دو در شوروی سابق متولد شده اند و از حزب بر سر قدرت لیکود هستند که متشکل از ایتلافی از احزاب است.

پوتین باید بسیار متوجه این ترکیب کنونی سیاسی در اسراییل باشد. او حین بازدید از این کشور گفت که قتل عام یهودیان در جنگ جهانی دوم که هولوکاست نامیده می شود، نباید دوباره تکرار شود. به نظر ساجین این گفته پوتین اخطاری بود به ایران: «پوتین با این گفته در برابر احمدی نژاد که هولوکاست را انکار می کند، موضع گرفت».

محمود احمدی نژاد، رییس جمهور ایران در انظار عامه هولوکاست را هنوز هم یک «دروغ» می داند. گفته های او هربار شدیدترین واکنش ها را در اسراییل و سراسر جهان بر می انگیزد.

اما امیر مناشه، کارشناس اسراییلی از اورشلیم می گوید این گفته پوتین آن قدر صریح نبود که به معنای تغییر سیاست روسیه باشد: «اگر لابی های یهودی در مسکو به اندازه کافی نفوذ می داشتند، روسیه نمی توانست با این شدت از ایران و سوریه حمایت کند». در روسیه هنوز هیچ شهروند یهودی دارای یک مقام بالای سیاسی نیست. آن ها در صحنه سیاسی هنوز به اندازه کافی فعال نیستند.

پوتین سیاست خارجی اش را آشکار نمی سازد

هانس هنینگ شرودر، رییس گروه محققان درباره روسیه و کشورهای شوروی سابق در برلین، بر این عقیده است که پوتین با صراحت خط مشی خود را در سیاست خارجی بیان نمی کند: «پوتین به ایالات متحده امریکا و اروپا نشان می دهد که چندان علاقه ای به همکاری با آن ها ندارد. با توجه به این مساله، دیدار او از اسراییل جالب است. البته ایران نیز نگران است که دیدار رییس جمهور روسیه از اسراییل به معنای تغییر در سیاست روسیه باشد».

به گفته هانس هنینگ شرودر، روسیه همچنان می خواهد در خاورمیانه نقش فعالی داشته باشد و روابط اش را با ایران و اسراییل برقرار نگه دارد. اما شرودر می افزاید پس از آغاز بهار عرب روابط روسیه با کشورهای عربی مانند گذشته نیست. زیرا روسیه در بسیاری از این کشورها پشتیبانان خود را از دست داده است: «توجه روسیه به اسراییل موضوع جدیدی نیست. اما مسکو سیاستی را تعقیب نمی کند که باعث سردی روابط اش با ایران شود».

شیمون پرز، رییس جمهور اسراییل پس از دیدار پوتین گفت روسیه هیچگاه اجازه نمی دهد که برنامه اتومی ایران تهدیدی را متوجه اسراییل کند. رییس جمهور اسراییل به همراه پوتین در شهر ساحلی نتانیا از یک مجسمه یادبود پرده برداشت که یادآور پیروزی ارتش سرخ در جنگ جهانی دوم بر آلمان نازی است. با وجود این، تا به حال نشانه دیگری که حاکی از تغییر جدی سیاست پوتین در قبال ایران باشد، دیده نمی شود.

طاهر شیر محمدی/ مهرنوش انتظاری

ویراستار: عارف فرهمند