تصرف موصل به مفهوم پایان "دولت اسلامی" نیست
۱۳۹۶ تیر ۳۱, شنبه
گروه "دولت اسلامی" با از دست دادن شهر موصل در عراق، مهمترین پایگاه قدرت خود را از دست داد. این گروه در شهر رقه در سوریه، که آنرا پایتخت خود اعلام کرده است، نیز تحت فشار عظیم ائتلاف ضد "دولت اسلامی" قرار دارد. تا حال چند بار خبر مرگ ابوبکر البغدادی، که خود را خلیفه نامیده است، پخش شده است.
مشکلات اساسی دولت عراق تا کنون حل ناشده مانده اند. دقیقاً همین مشکلات سبب ظهور این ملیشه های اسلامگرا گردیده بودند. نخست از همه به حاشیه راندن اقلیت سنی در پی مداخله نظامی ایالات متحده امریکا در عراق در سال ۲۰۰۳، که پیش از "دولت اسلامی" نیز منجر به قیام های خشونت آمیز شده بود، در ایجاد این گروه تروریستی نقش داشت.
حالا شهرهای سنی نشین به خاک یکسان شده اند. در پهلوی موصل وضعیت در شهرهای فلوجه، رمادی و تکریت نیز به همین منوال است. به باور جوشوا لاندیس کارشناس خاور میانه در دانشگاه اوکلاهوما حالا همه چیز بستگی به این دارد که آیا جوامع مذهبی و قومی در منطقه موفق خواهند شد تا بر احساسات مملو از بی عدالتی و خشم خود غلبه حاصل کنند و یک حس وحدت ملی را ایجاد کنند. لاندیس در صحبتی با دویچه وله گفت: «بیشتر به سخاوت برندگان کنونی و توانایی آنها ربط می‌گیرد که حالا دست آشتی و برادری را دراز کنند.»
اما گزارش‌های سازمان‌های عفو بین الملل و دیده بان حقوق بشر پیرامون اعدام ها و شکنجه زندانیان متعلق به گروه "دولت اسلامی" و خانواده های آنها، بیشتر نشان‌دهنده یک موضعگیری انتقام جویانه است، نه آشتی. این خطر وجود دارد که "دولت اسلامی"، که تازه رانده شده است، این وضعیت را به عنوان وسیله جدیدی برای تبلیغات خود استفاده کند.
ضعف دولت به مفهوم قدرت جهادگرایان است
علاوه برآن "دولت اسلامی"، و یا سایر گروه‌های جهادی می‌توانند هنوز هم از جنگ داخلی در سوریه و همچنین ضعف دولت عراق سود ببرند. یزید صایغ کارشناس امور عراق در بیروت لبنان در صحبتی با دویچه وله، افزون بر عدم ادغام سنی‌ها در سیاست عراق، از عوامل زیاد دیگری نام برد. او گفت: «دستگاه ناکارآمد دولتی، ارائه ناقص خدمات اولیه به اکثریت مردم عراق، و علاوه بر آن سرمایه گذاری‌ها و کارآیی و بهره وری اندک در سکتور‌های غیر نفتی.»
یزید صایغ "دولت اسلامی" را اساساً یک سازمان عراقی می‌داند. او با گیدو شتاینبرگ کارشناس تروریسم و اسلام‌شناس از بنیاد علوم و سیاست در برلین ملاقاتی داشت. شتاینبرگ به دویچه وله گفت که "ایدئولوژی دولت اسلامی تأثیرگذار باقی می‌ماند". او ابتکارات اخیر برای مبارزه در برابر تأمین مالی تروریسم را به دیده انتقادی می‌نگرد. شتاینبرگ با اطمینان گفت: « گروه تروریستی "دولت اسلامی" خود را از جنگ در عراق تمویل خواهد کرد، و من در این زمینه هیچ تردیدی ندارم.»
"دولت اسلامی" در سطح بین المللی
توماس اولیویر کارشناس یک شرکت امنیتی هالند در امور تروریسم در مصاحبه با دویچه وله اشاره کرد که "دولت اسلامی"، با وجود از دست دادن موصل و ناکامی بعدی اش که در رقه و فلوجه انتظار برده می‌شود، هنوز هم برخی از مناطق را در عراق و سوریه تحت کنترول خود دارد. به گفته وی این گروه افزون بر آن توانسته است در شمال، غرب و شرق افریقا، جنوب آسیا و آسیای جنوب شرقی شاخه های خود را ایجاد کند. به باور اولیویر بیشتر از همه توانایی جهادگرایان در "گوناگونی واکنش" شان نگران کننده است.
اولیویر می‌گوید که "دولت اسلامی" حتی در وضعیت شکست خوردگی موفق شده است که، مراکز عملیاتی را برای خود در نیم‌کره غربی ایجاد کند. به قول وی ملیشه های "دولت اسلامی" در این میان به گونه فزاینده یک "جهاد غیرمتمرکز" را که در آن به ویژه به سوءقصدهای انفرادی موسوم به "گرگ های تنها" اشاره می‌شود، تبلیغ می‌کنند.
اولیویر می‌گوید که مقامات پولیس و نیرو‌های ائتلاف ضد "دولت اسلامی" از همین‌رو باید اقدامات به مراتب بیشتری را روی دست گیرند، تا مانع تبلیغات و ایجاد شبکه‌های ارتباطی "دولت اسلامی" در سطح جهان گردند.
با اینهمه "نام و نشان" گروه "دولت اسلامی" در نتیجه شکست اش در موصل و از دست دادن ساحات دیگری تحت کنترولش، لطمه خورده است. استخدام جهادگرایان از خارج بدون یک "ساحه تحت تسلط" برای این گروه دشوارتر می شود. اما ایدئولوژی عقب‌گرای "دولت اسلامی" هنوز هم تأثیرگذار باقی خواهد ماند و جنگجویان محلی را به خود جلب خواهد کرد. به هراندازه که وضعیت مردم عراق بدتر باشد، به همان پیمانه این تأثیرگذاری بیشتر خواهد بود.
ماتیاس فون هاین/ص.ا