توزیع جوایز کن؛ جشنواره سینمایی در سایه سیاست

امسال جشنواره کن زیر سایه دو رسوایی بزرگ به پایان رسید: اول دستگیری دومنیک استراوس کان، رییس صندوق بین المللی پول و نامزد حزب سوسیالها در انتخابات آینده فرانسه به اتهام تعرض جنسی بر یک خدمه هوتل در نیویارک، دوم اظهارات لارس فون تریه، کارگردان دنمارکی که در یک نشست خبری در کن گفت: «من نازی هستم»؛ هر چند آقای فون تریه بعداً عذرخواهی کرد ولی سخنان او برای یک هفته تمام حوادث دیگر فستیوال را تحت الشعاع قرار داد.

روزی که دومنیک استراوس کان بازداشت شد چهارمین روز فستیوال بود. خبر بازداشت او مثل یک بمب در رسانههای فرانسوی انفجار کرد و رسانهها توجه شان را از کن به نویارک معطوف کردند و حتا تا هنوز اکثر روزنامههای اصلی فرانسه سرخط اخبار شان این رسوایی بزرگ، یعنی اتهام تجاوز جنسی است.

جنجال استراوس کان هنوز فروکش نکرده بود که کارگردان عجیب دنمارکی در روز 19 می با سخنانش درباره این که او هیتلر را درک میکند و به نازیها تعلق دارد، آتش به خیمه فستیوال زد. در غرب اظهارات ضدیهودی جرم بزرگی است و حتا به قصد شوخی هم نمیتوان به قربانیان هلوکاست توهین کرد. مسوولین فستیوال طی بیانیهای لارسن فون تریه را «عنصر ناخوشایند جشنواره کن» خواندند و او را از جشنواره امسال اخراج کردند، هرچند فلم او «مالیخولیا» همچنان در بخش مسابقه جشنواره به نمایش درآمد.

رابرت دو نیرو، بازیگر بزرگ آمریکایی امسال ریاست هیات داوران جشنواره کن را به عهده داشت. او با عجله نام برنده نخل طلایی جشنواره را اعلام کرد ولی چون ترینس مالیک کارگردان فلم «درخت زندگی» بسیار آدم شرمگین است، در فستیوال حضور نداشت و جین فوندا، بازیگر کهنه کار آمریکایی به نمایندگی از او جایزه اش را دریافت کرد.

کریستین دانست، بازیگر اصلی فلم «مالیخولیا» جایزه بهترین بازیگر زن را دریافت کرد و ژان دوژاردین، بازیگر فلم «هنرمند» جایزه بهترین بازیگر مرد امسال را به خانه برد. فلم «هنرمند» به کارگردانی میشل هزاناویشیز به سیاق فلمهای دوران صامت سینما بدون دیالوگ و به شکل سیاه و سفید ساخته شده است.

دومین جایزه مهم فستیوال به نام «جایزه بزرگ» به طور مشترک به دو فلم یکی «روزی روزگاری در آناتولیا» (نوری بیلگ) از ترکیه و «طفلی با بایسکل» (برادران داردن) تعلق گرفت. جایزه بهترین کارگردانی را امسال یک دنمارکی دیگر به نام نیکولاس وندینگ رفن به خاطر فلم «رانندگی» از آن خود کرد.

جایزه ویژه هیات داوران امسال به «پولیس»، یک فلم جنایی به کارگردانی یک زن از فرانسه، تعلق گرفت. همیشه حضور زنان در کن مایه جنجال بوده است. در مهمترین بخش فستیوال که بخش مسابقه است، سال گذشته فقط یک زن کارگردان حضور داشت، اما امسال چهار زن راه یافته بودند. این جایزه احتمالاً تا حدودی به خاطر راضی نگهداشتن سینماگران زن اهدا شده است؛ چون بسیار کسانی که خود فلم را دیده اند، آن را تقلیدی از سریال آمریکایی «نظم و قانون» یافته اند.

از ایران، امسال فلم «به امید دیدار» از محمد رسولف در بخش «نوعی نگاه» جشنواره به نمایش درآمد و توانست جایزه کارگردانی را از آن خود کند. این فلم درباره یک زن وکیل است که میخواهد از ایران خارج شود. خود آقای رسولف به خاطر عقاید سیاسیاش ممنوع الخروج است و اجازه ترک ایران را ندارد. این جایزه را خانم رسولف در کن دریافت کرد.

پس از سال 2004 که فلم «خاک و خاکستر» از عتیق رحیمی به نمایندگی از افغانستان در جشنواره کن حضور یافت و توانست جایزهای هم دریافت کند، سینمای افغانستان حضور چشمگیری در این جشنواره نداشته است. فقط فلمهای تولید شده در آتلیه وران کابل، در بخش خارج از مسابقه کن در سال 2008 یکبار به نمایش در آمدند.

کن قبله سینماگران دنیا است. در دنیای سینما، جایزه آمریکایی اسکار برای به دست آوردن شهرت و پول در جایگاه بلندتری قرار دارد؛ ولی فلمسازان، جشنواره کن را به خاطر توجهاش به هنر و خلاقیت سینمایی بیشتر میپسندند. از همین روست که بسیاری از کارگردانهای سینما نخل طلای کن را با مجسمه طلایی اسکار بدل نمیکنند.

نویسنده: علی کریمی

ویراستار: عارف فرهمند