درآمد جام جهانی به جیب چه کسی می رود؟

"برازیل برای میزبانی جام جهانی با میلیاردها سرمایه گذاری عقب مانده و فیفا پول های هنگفتی را به دست می آورد"؛ در نگاه اول همینطور معلوم می شود. اما در بازرسی نزدیک تر، تصویر دیگری نمایان می شود.

هنوز حدود 32 تیم ملی فوتبال کشورهای مختلف می توانند بیشتر یا کمتر امیدواری داشته باشند که در ماه جولای برنده مسابقات جام جهانی باشند؛ اما برنده واقعی در حال حاضر گویا مشخص است. فوتبال که فعلاً جهانی شده، بالاتر از همه مرزهای سیاسی و فرهنگی، به یک تجارت میلیارد دلاری تبدیل شده است. در این تجارت آن کس برنده است که زیادترین پول را به دست می آورد.

هنینگ فویپل از موسسه اقتصادی شهر هامبورگ آلمان بر اساس اطلاعات موجود که تا حال در دست دارد، درآمدی را که از مسابقات در برازیل به دست می آید، چنین محاسبه می کند: «هزینه های مستقیم، بالغ به ده میلیارد یورو است که در درجه اول در استدیوم ها سرمایه گذاری شده اند. همچنین در میدان های هوایی، مخابرات و غیره سرمایه گذاری شده اند». فویپل میزان درآمد را نیز توانسته محاسبه کند: «در حدود جمعاً 3.5 میلیارد یورو، که تقریباً دو میلیارد آن از حقوق تلویزیون ها است، و بقیه از بازاریابی به دست می آید».

با این پول ها چه می شود؟

کای شیلر، تاریخ شناس در دانشگاه دورهام در شمال انگلستان و نویسنده کتاب "مسابقات جام جهانی74- زمانیکه فوتبال مدرن شد"در مورد موضوع "جام جهانی فوتبال" تحقیقات انجام داده است. او تایید کرده است که "فیفا" در جام جهانی پول به دست می آورد اما خودش چیزی نمی پردازد. شیلر می گوید "فیفا" اکثریت درآمدش را دوباره به جای دیگری می پردازد. فیفا خود تنها 10 درصد مفاد را می گیرد و بقیه 90 درصد آن را به فدراسیون های عضوش پرداخت می کند.

شیلر اضافه می کند که در این مورد قواعد خاصی وجود دارد. اشتراک کنندگان جام جهانی پول به دست می آورند؛ آن هم بر اساس اینکه تا چه حد در این رقابت ها پیش می روند. همچنان تیم هایی که امتیاز اشتراک در جام جهانی را دریافت کرده اند، این پول ها را به دست می آورند.

ده درصد از درآمد را "فیفا" به خود اختصاص می دهد. احتمالاً در ماه جولای این 10 درصد بالغ به 350 میلیون یورو خواهد بود. کای شیلر اضافه می کند: «همه از ذخایر پولی بسیار بالای فیفا صحبت می کنند؛ اما نباید فراموش کنیم که در سال 2001 میلادی فیفا از لحاظ اقتصادی در شرایط بسیار بدی قرار داشت. فقط بعد از اینکه بازاریابی و حقوق تلویزیون ها را دوباره از آن خود کرد، به ذخیره پول آغاز کرد تا در صورتی که چنین مسابقات قهرمانی جهانی برگزار نشود، از مشکلات اقتصادی در امان باشد».

شیلر همچنان می گوید اغلب نادیده گرفته می شود که فیفا هزینه های بالا نیز دارد. در نهایت، "فیفا" تنها جام جهانی را راه اندازی نمی کند بلکه در مجموع 15 تورنمنت بین المللی دیگر را نیز راه اندازی می نماید.

آیا فوتبال همیشه درآمد خوبی داشته است؟

مسابقات قهرمانی جهانی، چنانکه امروز معلوم می شود، همیشه منبع بسیار خوب پولی نبوده است: «1966 اولین جام جهانی بود که می توان ثابت کرد در آن مفاد به دست آمده است. این مفاد تقریباً 12 میلیون پوند انگلیس بود».

جام جهانی 1974 در آلمان نیز مفاد بسیار اندکی با خود داشت. بعد از این جام جهانی به قول شیلر مفاد مسابقات جام جهانی بالا رفت. دلیل این تحول، تغییر در رهبری "فیفا" بوده است. بعد از سر استلنی رووس انگلیسی یک وکیل برازیلی که در ساحه تجاری بسیار فعال بود، در رهبری فیفا قرار گرفت. این اولین باری است که در سالهای 70 یک تاجر در سطح رهبری فیفا قرار گرفت. او فیفا را رونق بسیار زیاد داد. اما کسی که فوتبال را جنبه اقتصادی داد، سیپ بلیتر از کشور سویس، شناخته شده است. او در سال 1998 در سطح رهبری فیفا قرار گرفت اما به قول شیلر او در اصل کاری خاصی انجام نداد بلکه او تنها به جای پای رهبری پیشین فیفا قدم گذاشت. با برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال در برازیل، عملا فوتبال که جهانی شده به کشوری که در آن سنگ تهداب برای موفقیت تجاری گذاشته شده، برگشت کرده است.

کشور میزبان چگونه از جام جهانی بهره مند می شود؟

اگر چه فیفا همه پول را به دست می آورد؛ اما به نظر فویپل، کشور میزبان نیز از مسابقات نفع بر می دارد؛ مثلاً از طریق سرمایه گذاری های پایدار. اگر چه "جاده ای که به سمت استدیوم ورزشی ساخته می شود، دیگر شاید زیاد استفاده نگردد و یا خود استدیوم، اما «برازیل باید شهرنشینی قوی را ایجاد کند». برازیلی ها بیشتر از گذشته در شهرهای بزرگ زندگی می کنند که در اینجا به سرمایه گذاری در زیر ساخت ها نیاز می رود. این سرمایه گذاری ها ترجیح داده می شوند و حتی بعد از جام جهانی پا بر جا باقی می مانند. این سرمایه گذاری های معقول اند.

همچنان عوامل به اصطلاح "نرم" نیز وجود دارند؛ مانند تقویت تصویر و شهرت کشور میزبان در سطح جهانی: «ما در حال حاضر شاهد کشورهایی در حال ظهور اقتصادی چون برازیل هستیم. فرستادن این پیام به ویژه برای سرمایه گذاران، که ما قادر به راه اندازی و میزبانی چنین رویداد مهمی هستیم، بسیار مهم است. ما قادر به چنین کاری هستیم، و این یک سیگنال بسیار مهم است».