"در افغانستان زورمندان پول برق را نمی پردازند"

میرویس عالمی، مسوول بخش تجارتی شرکت ملی برق افغانستان این مشکل را با این سوال مطرح می کند که چگونه می توانید یک جنگسالار افغان را وادار کنید که هزینه 200 هزار دالری برق خود را بپردازد؟ گزینه مناسب، قطع برق چنین اشخاص است. او در یک مورد، برق خانه یک تن از زورمندان را قطع کرد و تیلفون خودش را نیز خاموش نمود تا با او تماس گرفته نتواند. اما فرد مورد نظر به سادگی توسط شخص سوم با او تماس برقرار کرد.

میرویس عالمی می گوید: «جمع آوری پول برق سال ها را در بر خواهد گرفت... اما من مصمم هستم. اگر او نپردازد، فرزندش خواهد پرداخت».

در برخی موارد، قطع برق خانه های زورمندان باعث شده است که آنها پول مصرف برق را بپردازند. شرکت "د افغانستان برشنا" سال گذشته برق خانه های یک هزار شخصی را که پول خود را نپرداخته بودند قطع کرد و در نتیجه توانست مجموعاً 230 میلیون دالر محصول برق را جمع آوری کند که افزایش 40 درصدی نسبت به سال قبل اش را نشان می دهد.

سه سال پیش نزدیک به نصف برق این شرکت دزدی شد، اما در سال گذشته برق دزدی شده به یک سوم کاهش یافت. افغانستان نیازمند ایجاد شبکه برق است تا از یک طرف شغل ایجاد کند و از سوی دیگر در استخراج معادن غنی سه هزار میلیارد دالری اش از آن استفاده نماید و همچنان حمایت مردم از حکومت را به دست آورد. اما پیشرفت ها در این بخش آهسته بوده است.

شرکت برق برشنا در سال 2008 ایجاد شد و پس از آن کمک کنندگان افغانستان لین برق را از ازبکستان به کابل رساندند که بیشترین برق افغانستان را تامین می کند. سال گذشته برق افغانستان به 1100 میگاوات افزایش یافت که در واقع یک چهارم برق مورد نیاز این کشور است. یک دهه پیش این کشور فقط 291 میگاوات برق داشت.

روسیان کاسی، یکی از مسوولان اداره برنامه های توسعه یی ایالات متحده امریکا (یو اس آی دی) که فعالیت های شرکت برق برشنا را نظارت می کند، می گوید این شرکت پیشرفت قابل توجهی داشته است.

حدود 80 درصد برق افغانستان از کشورهای همسایه، عمدتاً از ازبکستان وارد می شود، اما برای این که این برق وارداتی قطع نشود، مقام های کابل می باید هزینه برق را از مردم جمع آوری کنند. عالمی با نشان دادن مکتوب هایی که در این رابطه به سارنوالی فرستاده است، می گوید: «ما با مشکلات زیادی روبرو می شویم. برخی مردم فکر می کنند که باید برق مجانی داشته باشند، بنابراین وقتی می خواهیم پول برق را جمع کنیم، آنها از پرداخت آن خودداری می کنند و تلاش می نمایند از طریق پارلمان برای ما مشکل ایجاد کنند».

کمک خارجی

از آنجایی که شرکت برق برشنا نمی تواند همه پول های برق را جمع آوری کند، کشورهای کمک کننده مانند ایالات متحده امریکا، آلمان و هندوستان آن را می پردازند. این کشورها در تلاش اند که تا سال 2016 یک لین برق از کابل تا شهر قندهار کشیده شود.

در حال حاضر شرکت برشنا برق قندهار را با استفاده از جنراتورهای دیزلی تهیه شده توسط ایالات متحده امریکا تامین می کند. براساس یک گزارش بازرس کل امریکا برای بازسازی افغانستان، تنها هزینه سوخت این جنراتورها 400 برابر پولی است که این شرکت از مصرف کنندگان برق در قندهار جمع آوری می کند.

براساس تازه ترین آمار بانک جهانی، کشورهای کمک کننده به صورت مجموعی 1.6 میلیارد دالر برای پروژه های کنونی برق افغانستان مصرف می کنند و 6.3 میلیارد دالر برای زیرساخت های سکتور برق تا سال 2019 تخصیص داده شده است.

اما کار این پروژه ها همیشه به خوبی به پیش نمی رود. سال گذشته ایالات متحده امریکا 13 میلیون دالر به یک قراردادی پرداخت تا "میتر"های کهنه و ناقص برق را در قندهار عوض کند. اداره بازرس کل امریکا برای بازسازی افغانستان چند ماه بعد دریافت که تجهیزات جدید در یک انبار گذاشته شده است. شرکت برق برشنا حتا می گوید که "میتر"های جدید نیز ناقص اند.

مانع بر سر ایجاد بند برق

یکی از پروژه های بزرگ برق در افغانستان بند کجکی در ولایت هلمند است که قرار بود با نصب سومین توربین آن، ظرفیت اش از 33 میگاوات به 51.5 میگاوات افزایش یابد. اما کار این پروژه هنوز تمام نشده است. پنج سال پیش نیروهای بریتانیایی این ساحه را از وجود شورشیان پاکسازی کردند، اما انجنیران چینی بعد از این که هدف حمله قرار گرفتند، کار آن را تعطیل کردند.

ماه گذشته مقام های امنیتی بیش از یک تن مواد انفجاری را کشف کردند که به گفته آنها، برای انهدام بند سلما در هرات برنامه ریزی شده بود. این بند که توسط انجنیران هندی ساخته می شود، قرار است 42 میگاوات برق تولید کند. سال گذشته شرکت برق برشنا 12 میلیون دالر را برای حفاظت از تاسیسات برق مصرف کرد. این هزینه از سوی "یو اس ای آی دی" تامین می شد.