سایه تفنگ بر مکتب؛ 28 میلیون کودک محروم از آموزش

گزارش یونسکو، سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد تحت عنوان «بحران پنهان، منازعات مسلحانه و آموزش و پرورش»، نشان میدهد که در کشورهای جنوب و شرق آسیا، پیشرفتهای مشخصی در رجوع به آموزش دیده میشود. اما این گزارش هشدار میدهد که چالشهای اصلی همچنان پا برجاست.

کیوین واتکینز، مدیر دیدهبانی جهانی یونسکو، میگوید منازعات مسلحانه آموزش و پرورش را در بسیاری کشورهای آسیایی تحت تاثیر قرار داده است. در افغانستان بیشتر از دو دهه جنگ تاثیر مخرب بر بخش آموزشی گذاشته است. به گفته واتکینز، در سال 2009 حدود 600 هزار کودک در پاکستان به دلیل منازعات مسلحانه و بیجاشدگی، برای یک سال از مکتب بازمانده اند. او میافزاید که تاهنوز 27 درصد از محرومان از مکتب، از کشورهای آسیایی هستند.

مدیر دیدهبانی جهانی یونسکو میگوید: «آسیا هنوز بخشی از جهان است که بزرگترین نابرابری جنسیتی در بخش آموزشی را دارا میباشد. در کشوری مانند پاکستان، در برابر هر ده پسر شامل مکتب، فقط هشت دختر شامل مکتب هستند... در برخی قسمتهای هندوستان، 30 درصد یا بیشتر کودکان از خانوادههایی هستند که از آموزش به دور اند. کارهای زیادی باید صورت گیرد تا تفاوتها در بخش منابع آموزشی کاهش داده شود».

با وجود آن که هندوستان در بخش آموزشهای ابتدایی براساس اهداف «آموزش برای همه»، پیشرفتهایی ایجاد کرده است، و بنگله دیش نمونه برجستهای از پیشرفت در توازن جنسیتی در بخش آموزشی در ده سال گذشته است، پیشرفت در کشورهای درگیر جنگ و منازعه مانند افغانستان، بسیار پایین است.

کاترین هانتر، کارشناس مسایل افغانستان در «بنیاد آسیا» میگوید: «واقعیت این است که همه افغانها و همه تامین کنندگان خدمات، واقعاً باید به وضعیت امنیتی رسیدگی کنند- تنها مساله امنیت مکتبها مطرح نیست، وضعیت امنیتی باید به مردم اجازه دهد که بگذارند دختران شان به مکتب بروند. این یک مساله دو جانبه است. من فکر میکنم سخن گفتن از مساله توازن جنسیتی، در ابتدا نیازمند این است که به مساله دسترسی به آموزش تمرکز کنیم».

هانتر میافزاید: «ما همچنان به افراد و پدرانی با ذهنیت باز و فکر روشن ضرورت داریم تا فایده فرستادن دختران شان به مکتب را درک کنند». گزارش یونسکو نشان میدهد که در سال 2009، بیشتر از 600 حمله بر مکتبها ثبت شده است. این رقم نسبت به سال 2008 که موارد حمله به مکتبها به 350 میرسید، افزایش را نشان میدهد. به دلیل تخریب مکتبها و هراس از ناامنی، 70 درصد مکتبها در ولایت هلمند بسته بوده اند.

حمله بر مکتب پیگیری شود

کیویون واتکینز میگوید برای محافظت از حقوق اساسی بشری، اقدامهای قاطع به مراتب زیادی نیاز است. او میافزاید: «ما باورمندیم که دادگاه بین المللی جزایی همچنان باید ارتکاب جرایم علیه کودکان را پیگیری کند. این نهاد جرایمی چون بمبگذاری مکتبها، حمله بر دانش آموزان در مسیر مکتب و تجاوز جنسی و خشونتهای جنسی را پیگیری کند». به گفته او، حالا زمان آن است که خط قرمزی برای رعایت مسایل حقوق بشری کودکان ترسیم شود.

منازعات مسلحانه همچنان مانع سرمایهگذاری در بخش آموزشی شده است. 21 کشور رو به توسعه در حال حاضر بیشتر در بخش تسلیحاتی هزینه گذاری میکنند تا در آموزشهای ابتدایی. گزارش یونسکو نشان میدهد که تنها یک پنجم مصارف نظامی پاکستان برای تامین هزینه آموزشهای ابتدایی براساس اهداف هزاره ملل متحد، بسنده خواهد بود. در کمبوجیا و ویتنام، مصارف نظامی 1.7 برابر مصارف آموزش ابتدایی این کشورها است.

42 درصد از 28 میلیون کودکی که در مکتب اصلا ثبت نام نکرده اند، مربوط به کشورهایی هستند که از منازعات مسلحانه آسیب دیده اند. گزارش یونسکو هشدار میدهد که اگر جامعه بین المللی اولویت آموزش و پرورش را جدی نگیرد، به هدف «آموزش برای همه» تا سال 2015 که بخشی از اهداف هزاره است، دست نخواهیم یافت.

شیرپیم شیرپا/ عارف فرهمند

ویراستار: روح الله یاسر