سفر نخست وزیر پاکستان به کابل؛ آغاز جدید یا تکرار دور باطل؟

دولت افغانستان می‌گوید که با سفر هیئت پاکستانی به کابل، گفتگوهای دولت با دولت که افغانستان خواستار آن شده بود، آغاز می‌شود. مقامات در حکومت وحدت ملی به این باورند که برای پایان جنگ نیاز است تا حکومت‌های افغانستان و پاکستان باهم گفتگو کنند.

امید میثم، معاون سخنگوی ریاست اجرائیه افغانستان روز پنجشنبه به دویچه وله گفت: «فردا قرار است که نخست وزیر پاکستان به کابل بیاید و با رهبری دولت افغانستان ملاقات کند. این نخستین‌بار است که ما شاهد گفتگوی دولت با دولت هستیم. مهمترین موضوع این سفر تامین صلح و ثبات در افغانستان است.»

این سفر در حالی انجام می‌شود که روابط دو کشور تنش‌آلود است. مقامات محلی در ولایت کنر گفته‌اند که هواپیماهای جنگی پاکستان پنج بمب را در منطقه «سری غندی» ولسوالی دانگام پرتاب کرده‌اند.

افغانستان از پاکستان همواره خواسته است تا طالبان را بر سر میز مذاکره حاضر کند و حمایت‌های مالی و نظامی خود از این گروه را پایان دهد. پاکستان با رد ادعای حمایت از طالبان، از جانب افغانستان خواهان مبارزه علیه شورشیان پاکستانی و همچنین کمرنگ شدن حضور هند در افغانستان شده است.

آغاز جدید یا تکرار دور باطل؟

حکومت وحدت ملی پس از شکست گفتگوهای چهارجانبه صلح، تمایلی به مذاکره با دولت پاکستان نشان نداد. در مناسبات افغانستان و پاکستان این روند چند بار تکرار شده است که بعد از انتقادهای شدید، مقام‌های دو کشور دیدار کرده و از تلاش‌های جدی خبر داده اند. پیش از رئیس جمهور غنی، حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان نیز بارها به پاکستان سفر کرد و هیئت‌های دو کشور در رابطه به تامین صلح در افغانستان گفتگو کردند، ولی سال‌ها تلاش برای صلح در عمل هیچ نتیجه‌ای در پی نداشت.

اما با وجود چنین برداشت‌هایی، چه دلیلی سبب شد که افغانستان بار دیگر با پاکستان پشت میز مذاکره بنشیند؟ آقای میثم در این مورد گفت: «ما امیدوار هستیم که پاکستان به این نتیجه رسیده باشد که سیاست تروریسم پروری یک سیاست غلط است. تروریسم همانگونه که افغانستان را تهدید می‌کند، پاکستان و جهان را نیز تهدید می‌کند.»

آصف بکتاش، آگاه مسایل سیاسی با اشاره به پیشینه تاریخی روابط افغانستان و پاکستان می‌گوید هیچ امیدی وجود ندارد که پاکستان از حمایت گروه‌های شورشی دست بردارد و برای تامین صلح و ثبات در افغانستان همکاری کند.

به باور آقای بکتاش سیاست اصلی پاکستان در مورد افغانستان را نظامیان پاکستان تدوین و عملی می‌کنند و حکومت ملکی در آن نه نقش دارد و نه هم صلاحیت: «این که دولت امیدوار است این به دولت مربوط است، اما من شخصا هیچ امیدواری ندارم که پاکستان برای تامین صلح در افغانستان تلاش کند.»

اما حکومت افغانستان این بار به این نظر است که فشارهای ایالات متحده امریکا بر پاکستان، قطع کمک‌های مالی امریکا به اردوی آن کشور و همچنین فشارهای اقتصادی و تجارتی بر پاکستان، ممکن است دیدگاه مقامات پاکستانی را تغییر داده باشد.

جعفر مهدوی نماینده پارلمان و آگاه روابط بین الملل می‌گوید: «با این سفرها آن‌هم در شرایطی که حکومت در داخل پاکستان با بحران روبروست، موثریتی نخواهد داشت. تنها دست آورد این سفر کاهش فشارهای بین‌المللی بر پاکستان است.»

طالبان خوب و بد

در حال حاضر هردو کشور از فعالیت‌های تروریستی رنج می‌برند. افغانستان عملا در حال جنگ با گروه‌های تروریستی است، در حالی که پاکستان نیز گاهگاهی شاهد حملات انتحاری است و از حملات ترویستی مصون نیست. حکومت افغانستان همواره تاکید کرده است که حمایت از تروریسم برای تمام کشورهای منطقه خطرناک است.

از سوی دیگر دولت پاکستان متهم به برخورد دوگانه با طالبان است. طالبانی که علیه حکومت پاکستان می‌جنگیدند، به شدت از سوی نظامیان پاکستانی سرکوب شدند و عملیات‌های بزرگی نظامی دولت پاکستان ضربات شدیدی بر پیکر گروه طالبان پاکستانی وارد کرد. اما مقامات در افغانستان می‌گویند که پاکستان به آن عده از طالبان که علیه دولت افغانستان می‌جنگند پناه داده است و از آن‌ها حمایت می‌کند. براساس اظهارات مقامات دولت افغانستان شبکه حقانی که متهم به راه اندازی حملات بزرگ و خونین در افغانستان است، از سوی نظامیان پاکستانی حمایت می‌شود و از نظر مالی نیز تجهیز می‌گردد.

حضور هند

یکی از دلایل اصلی پاکستان برای حمایت از گروه‌های شورشی در افغانستان حضور هند در افغانستان است. مقامات پاکستانی بارها گفته‌اند که هند، دشمن پاکستان، در افغانستان حضور پررنگی دارد و با استفاده از خاک افغانستان، گروه‌های شورشی در پاکستان را تقویت می‌کند.

آقای مهدوی می‌گوید روابط افغانستان و پاکستان دارای پیچیدگی‌های زیادی است و یکی از این موارد حضور هند در افغانستان است: «برداشت ما این است که مشکل پاکستان با افغانستان ابعاد پیچیده و پنهان پیدا کرده است. بخشی از این بر می‌گردد به مناسبات سیاسی در سطح منطقه و فرا منطقه. در حالی بخشی دیگر مشکلات تاریخی بین افغانستان و پاکستان است.»

در همین حال مقام‌ها در حکومت افغانستان بارها تاکید کرده‌اند که به هیچ کشوری اجازه نمی‌دهد تا از خاک افغانستان علیه کشورهای همسایه استفاده کند. افغانستان و هند روابط نزدیکی دارند و حکومت وحدت ملی گفته است که دوستی با هند به معنی دشمنی با پاکستان نیست.

ح. همراز