انگیزه های سفر افریقایی رجب طیب اردوغان

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با یک هئیت بزرگ به افریقا سفر می کند. صد ها نماینده اقتصاد او را دراین سفر همراهی می کنند تا در مورد این امکانات فکر شود که چگونه می توان روابط اقتصادی و تجاری با اوگاندا و کنیا را توسعه داد.

این دیدار اردوغان با همتای اوگاندایی اش یوری موسونی حتی یک دیدار با اهمیت "تاریخی" عنوان شده است: این نخستین دیدار رسمی یک رئیس جمهور ترکیه از اوگاندا است. در صفحه انترنتی بخش خبری رئیس جمهور ترکیه ذکر شده است: «دیدار کاری رئیس جمهور در افریقا سرعت می یابد.»

تنها علاقمندی های اقتصادی مطرح نیست

کریستیان یوهانس هنریش رئیس مرکز تحقیقات برای اروپای جنوب شرقی و قفقاز در شهر زیگین آلمان در گفتگو با دویچه وله گفت که علاقمندی های ترکیه در افریقا تازگی ندارد. او توضیح داد:

«تلاش های ترکیه در رابطه با افریقا پیش از این در سال 1998 در زمان نخست وزیر پیشین مسعود یلماز آغاز شد. در آن زمان یک آجندای افریقا وجود داشت که اما به دلیل مشکلات در ترکیه کاملاً عملی نشد. ترکیه درک کرد بود که در صحرای بزرگ افریقا پنج درصد رشد اقتصادی وجود داشته و نیز ترکیه درک کرد که افریقا از دید اقتصادی بسیار مهم بوده است. این ایده ها را اردوغان در ترکیه در سال 2005 باردیگر مورد مداقه قرار داد. اما در مقایسه با بلندپروازی های تنها اقتصادی، حالا انگیزخ های بیشتر در عقب آن قرار دارد.»

هنریش می افزاید: «حالا ترکیه بسیار قوی تر از پیش بر کشور های افریقا متمرکز شده است، کشور هایی که بخشی از جمعیت آنها سنی مذهب هستند.»

آجندای دینی اردوغان

رئیس مرکز تحقیقات برای اروپای جنوب شرقی و قفقاز تاکید می کند که هردو کشور اوگاندا و کنیا بخش روبه افزایش جمعیت سنی دارد که در این ارتباط نقش به ویژه مهمی را بازی می کند.

کریستیان براکل رئیس بیناد هانریش بول در استنانبول نیز به این باور است که اردوغان در افریقا اهداف مذهبی را نیز تعقیب می کند. او از سومالیا به عنوان مثال ذکر می کند. اردوغان همواره تاکید می کند همکاری ترکیه تا چه حدی با یک "دولت ناکام" می تواند یک "الگو" باشد.

براکل می افزاید:«اردوغان در سومالیا گفته است که غرب شما را تنها گذاشت و حالا ترکیه نشان می دهد که چه می توان در اینجا انجام داد. ما می توانیم در این کشور از یک جا به جای دیگر برویم، زیرا ما نیز مسلمان هستیم و ما این کشور را بسیار بهتر درک می کنیم.»

براکل گفت که اردوی ترکیه در این تازگی ها یک قرارگاه نظامی را در سومالیا ایجاد کرد که در آنجا سربازان حکومت را آموزش می دهند.

شریک همسطح یا استعمار نوین عثمانی؟

با سیاست خارجی تهاجمی در برابر افریقا، قرار است علاقمندی های قدرت منطقه ای ترکیه در سطح جهانی مستحکم شود. به این ترتیب ترکیه مستقیماً در رقابت با دیگر قدرت های خارجی مانند برازیل، هند و چین قرار می می گیرد.

از دید براکل رئیس بیناد هانریش بویل در استنانبول، تاهنوز تلاش های ترکیه در افریقا کمتر به دلیل مواد خام اقریقا است، بلکه بیشتر برای کسب آرا در سازمان ملل است. اردوغان و حکومت "حزب عدالت و توسعه" او در تلاش بازی کردن یک نقش فعال در سیاست جهانی است، سیاستی که همواره از دید انتقادی به عنوان "عثمانیسم نوین" تفسیر می شود. براکل می افزاید:

«من این نگرانی را دارم که ترکیه می خواهد در منطقه قدیمی عثمانی ها و نیز حالا با توجه و درخشیدن در افریقا، یک نقش قدرت حمایتی را در نظر داشته باشد. از دید من ترکیه نیز می خواهد در هرمنطقه ای به یک موقعیت سلطه گرانه دست یابد.»

او می افزاید:«اما در صحرای بزرگ حضور عثمانی ها نسبتاً حاشیه ئی بوده است که نه بادوام و نه با موفقیت همراه بوده است. من فکر می کنم که این بیشتر پوششی است که از علاقمندی های واقعی پرده پوشی می کند.»

براکل به این نظر است که ترکیه قبل از همه به علاقمندی های اقتصادی اش توجه دارد.