عیدها و مناسبت های دینی در زمان کرونا

عبادت های دسته جمعی منع قرار داده شده است، با آنهم درب سنگین و بزرگ ورودی کلیسای روح القدس در ناحیه شارلوتنبورگ در برلین پایتخت آلمان باز است. این کلیسا می خواهد در بحران کرونا محلی باشد برای عبادت خاموشانه، و البته انفرادی.

اما مجتمع های مذهبی نیز نباید از نظر دور بمانند. این مجتمع ها برخی ابتکارات را روی دست گرفته اند.

در بخش ورودی کلیسا روی یک میز ورقه های معلوماتی در مورد روز های تعطیلات مذهبی گذاشته شده است. در چندین صفحه، به شمول متن سرود های مذهبی، توضیح داده شده است که دین داران (عیسوی مذهب) چگونه می توانند در خانه به عبادت بپردازند. در صفحه انترنتی مجتمع کلیسای روح القدس در ناحیه شارلوتنبورگ برلین علاوه بر آن فایل های صوتی موزیک کلیسا برای سرود های مذهبی وجود دارد.

همچنان شمع ها و وسایل دیگر برای مراسم مذهبی در محراب کلیسا گذاشته شده است. کشیش این کلیسا نیز از طریق یک صفحه خاص این مجتمع در یوتیوب موعظه می کند.

عبادت از طریق اینترنت

درست است که پاندمی کرونا زندگی مذهبی را محدود ساخته است، اما اینترنت برای عیسویان شرایطی را مساعد می سازد که در برخی ادیان دیگر به کلی قدغن و تابو است. موعظه های دینی که از طریق اینترنت و یا تلویزیون پخش می شوند، برای انجام عبادات عیسویان مجاز است. چنانچه هم کاتولیک ها و هم پروتستانت ها برنامه های دیجیتالی مذهبی شان را گسترش داده اند. اما موعظه ها باید به گونه زنده دنبال شوند و یک برنامه از قبل ضبط شده عین مرتبه را ندارد.

اما در دین اسلام میان امام و مقتدیان نباید هیچ مانعی وجود داشته باشد، نه طور مثال یک رودخانه و نه هم یک دیوار ضخیم. ایمن مازیک رئیس شورای مرکزی مسلمانان در آلمان تأکید می کند که در اسلام پخش مستقیم مراسم عبادت به عنوان یک جایگزین، اساساً ممکن نیست. از همین خاطر تا زمانی که مساجد به دلیل شیوع ویروس کرونا بسته بمانند، نماز های جمعه نیز برگزار نمی شوند.

به زودی ماه رمضان آغاز می شود

مسلمانان در عوض باید در خانه نماز بخوانند. علمای دانشگاه الازهر مصر، مهمترین کانون علمای اهل سنت، می گویند که این امر از دیدگاه اسلامی قابل توجیه است. شیخ خالد عمران در صحبتی با رادیوتلویزیون ARD آلمان گفت: «یکی از سنت ها اینست که پیغمبر اسلام، در برخی از شب های که شرایط برای نماز های جماعت در مسجد مساعد نبود، به مسلمانان دستور داد که در خانه نماز بخوانید.»

اما به غیر از نماز های جمعه، بقیه عبادت های مسلمانان به گونه دیجیتالی ممکن است. اودیته ییلماز رئیس انجمن اسلامی لیبرال به رادیوی دویچلند فونک گفت: «موعظه ها از طریق یوتیوب صورت می گیرد، تا از جمله در مورد وضعیت موجود معلومات داده شده و همچنان تسکین و دلداری داده شود. حالا روی این طریقه تمرکز می گردد، زیرا تماس مستقیم و شخصی فعلاً ممکن نیست.»

توجه به صحت در ماه رمضان

به زودی، احتمالاً در ۲۳ اپریل سال روان ماه رمضان آغاز می شود. مسلمانان باید از طلوع تا غروب آفتاب از خوردن و نوشیدن پرهیز کنند. روزه گرفتن در شرایط کنونی که مقرارات سختی برای فاصله گرفتن از همدیگر وضع شده است، چه دشواری های خواهد داشت؟ افطار دسته جمعی که در گذشته معمول بود، امسال ممکن نخواهد بود. به باور ییلماز این برای مسلمانان بیشتر یک چالش انسانی است نه اعتقادی؛ و برهه دشواری است برای احساس جامعه.

روزه گرفتن در هنگام بحران کرونا برای سلامت انسان ها مشکل ساز خواهد بود. انسان ها وقتی از خوردن و نوشیدن پرهیز می کنند، و به خصوص در همان روز های اول ضعیف و آسیب پذیر می شوند و در نتیجه بیشتر در معرض خطر آلودگی با ویروس قرار می گیرند. عالمان اهل سنت در دانشگاه الازهر روی این مسأله نیز غور و اندیشه کردند. شیخ خالد عمران می گوید که بحث روی انصراف و یا به تعویق انداختن رمضان در این سال جریان دارد و آنها منتظر توصیه سازمان جهانی صحت اند.

عمران علاوه کرده است که اگر سازمان جهانی صحت خوردن غذا و نوشیدن مایعات را به همه مردم تجویز کند، فتوا صادر خواهد شد که در جریان ماه رمضان غذا و نوشیدنی باید صرف گردد: «آنگاه روز های قضا شده پس از پایان بحران (کرونا) جبران شود». این عالم دین اسلام به تأسی از احکام شریعت اظهار داشت که حفظ سلامت انسان بخشی از حفاظت از این آفرینش خداوند است.

تجلیل پِسَح به تنهایی؟

برخی از جوامع دیگر مذهبی برای بجا آوردن مراسم مذهبی شان تا این حد انعطاف پذیر نیستند. طور مثال محکمه عالی اسرائیل، در آغاز ماه مارچ، تقاضا برای به تعویق انداختن عید پِسَح یا عید فطیر به دلیل پاندیمی کرونا را رد کرد.

پاسخ برای بسیاری از یهودی ها با ارزش ترین عید مذهبی شان است که سالانه از آن تجلیل به عمل می آورند. آنها در این عید، از آزادی قوم یهود از قید برده داری فرعون های مصر یادبود به عمل می آورند. داستان فرار بنی اسرائیل از مصر در کتاب تورات، که یهودی ها به آن اعتقاد دارند، آمده است.

عید پسح امسال به تاریخ ۸ اپریل آغاز شده و تا ۱۶ اپریل ادامه دارد. در حالت معمولی یهودی ها در این ایام به دیدن اقارب رفته و عید پسح را در حلقات بزرگی جشن می گیرند.

پیشرفت امکانات دیجیتالی برای یهودیان نیز یک مزیت است. آنها می توانند عبادات خود را از طریق آنلاین دنبال کنند. خانواده ها لا اقل به وسیله ارتباطات دیجیتالی تصویری می توانند باهم صحبت کنند. اما چنین چیزی در اصل یک امر مسلم نیست، زیرا استفاده از برق و همچنان دستگاه های برقی در «شبات ها» (روز های شنبه، که برای یهودی ها به صورت سمبولیک هفتمین روز آفرینش انسان است) و همچنان روز های تعطیلی مذهبی منع است.

یک استثنای پر شگرد

با اینهمه در زمان بحران کرونا یک استثنا وجود دارد. خاخام های ارتدوکس، با درنظرداشت محدودیت های شدید گشت و گذار به منظور مبارزه در برابر ویروس کرونا، استفاده از امکانات کنفرانس های ویدیویی را مجاز خوانده اند. آنها گفته اند که تکنالوژی امروزی برای تحقق تعهدات مذهبی ما به کار گرفته می شود. به قول آنها این امکانات افزون بر آن برای نگهداشتن ارتباط نواسه ها با مادرکلان ها و پدر کلان ها پر اهمیت است و در ضمن از افسردگی و اندوه سالمندان جلوگیری می کند.

خاخام ها اما در عین حال استفاده از وسایل ارتباط دهنده را تنها زمانی اجازه داده اند که این دستگاه ها به موقع و در آغاز عید پسح روشن گردند. در بقیه روز های تعطیلی هیچ یهودی مذهب اجازه استفاده از کمپیوتر و یا تلفون های هوشمند را ندارد.

زبینه کینکرتز / ص.ا، ع.ف