آغاز تحقیقات علمی در مورد گورهای دسته جمعی

هدف این موسسه تامین عدالت و حقوق بشر در مورد قربانیان جنگ های سه دهه گذشته خوانده شده است. براساس تحقیقاتی که توسط کمیسیون مستقل حقوق بشر انجام شده تاکنون 120 گور دسته جمعی در افغانستان کشف شده اند.

محمد اشرف بختیاری، مسوول موسسه خدمات عدلی روز چهارشنبه، 17 حوت 1390/ 7 مارچ 2011، در محفل افتتاح این موسسه گفت، نبود چنین نهادی سبب شده است تا بعضا خانواده های قربانیان به صورت خودسرانه عزیزان شان را در گورهای دسته جمعی سراغ کنند.

بختیاری افزود: «نبود دانش مسلکی در رابطه با برخورد علمی با گورهای دسته جمعی، باعث شد که بسیاری بازماندگان قربانیان به دلیل این که کاسه صبر شان لبریز شده بود، اقدامات خودسرانه انجام دادند که به تخریب گورها و آثار و شواهدی که هویت قربانیان را نشان دهد، منجر شد».

قرار است این موسسه نخستین فعالیت خود را از آگاهی دهی به مردم در رابطه به جلوگیری از نبش های خودسرانه آغاز کند. وزارت داخله افغانستان، ریاست طب عدلی، کمیسیون مستقل حقوق بشر و داکتران حقوق بشر از همکاران این موسسه اند. تحقیقات در رابطه به گورهای دسته جمعی نیز توسط تیمی متشکل از این نهادها صورت می گیرد.

کارمندان این موسسه توسط داکتران حقوق بشر آموزش دیده اند و می توانند گورهای دسته جمعی را نبش کنند. اما مسوول موسسه می گوید در حال حاضر تحقیق، شناسایی و تشخیص قبرها در اولویت کاری آنها قرار دارد.

در همین حال موسی محمود، رییس اجرایی کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان ایجاد این موسسه برای بررسی علمی گورهای دسته جمعی را ضرور خواند و از حکومت انتقاد کرد که در این عرصه فعالیت چشم گیری نداشته است: «جای تاسف این است که دولت افغانستان و ما و شما نتوانستیم آنچه را که دولت به عنوان مسوولیت پذیرفته بود در برنامه عمل آن را به صورت کامل انجام دهد و ما بتوانیم به آنچه در گذشته اتفاق افتاده بود به خاطر نقض های فاحش حقوق بشری به او رسیدگی موثری انجام دهیم».

حساسیت برانگیز

در جریان سه دهه اخیر و در دوره های حکومت کمونیستی، مجاهدین و طالبان شمار زیادی از افغان ها کشته شده و در گورهای دسته جمعی دفن شده اند. هنوز آمار دقیقی از قربانیان این سه دهه جنگ در دست نیست.

تحقیق در رابطه به این گورها خالی از خطر و تهدید نیست زیرا برخی از جریان هایی که به نحوی متهم به کشتار جمعی و ایجاد چنین گورهایی هستند هنوز یا فعالیت مسلحانه دارند و یاهم در دستگاه حکومت صاحب قدرت هستند.

اما آقای بختیاری می گوید تلاش آنها تحقق عدالت و تامین حقوق بشر می باشد: «ما تلاش می کنیم به این گروه ها بفهمانیم که ما همکار خوبی با آنها خواهیم بود چرا اگر این گورها به صورت غیرمسلکی نبش شود، هرگروه سیاسی و جهادی متهم به این کار می شوند و ما برای جلوگیری از اتهامات بیجا به این گروه ها همکاری می کنیم. از لحاظ علمی با این گورها برخورد می کنیم تا واقعیت طوری که هست تثبیت شوند».

بختیاری می گوید در صورتی که گورهای دسته جمعی به صورت علمی نبش نشوند، هر گروه می تواند گروه دیگر را متهم به کشتار جمعی کند. او تاکید می کند که کار این موسسه اساس علمی و عدلی دارد تا برانگیختن اختلاف های سیاسی.

این موسسه در حالی آغاز به فعالیت کرد که در حال حاضر تحقیق و بررسی گورهای دسته جمعی در مناطق نا امن افغانستان مشکل به نظر می رسد. مسوولان این موسسه نیز می گویند ناامنی، کمبود بودجه، نبود افراد متخصص و ابزار کافی در این عرصه از چالش های فراروی آن ها می باشد.

گزارشگر: حسین سیرت، کابل

ویراستار: عارف فرهمند