"حمایت از روند صلح افغانستان، فرصت خوبی برای پاکستان است"
۱۳۹۸ اردیبهشت ۵, پنجشنبه
دویچه وله: در مورد کتاب‌تان تحت عنوان "بگذارید او پرواز کند" که اخیراً چاپ شد، برا‌ی‌مان بگویید.
ضیاءالدین یوسفزی: "بگذارید او پرواز کند" (Let Her Fly) در مورد خانواده من است. این قصه‌ای تغییر خانواده پدرسالار با سلطه مردانه به خانواده‌ای است که در مسیر برابری در حرکت است.
من همیشه به مردم می‌گویم که هرچند ما [در پاکستان] فقیر هستیم، اما از ارزش‌ها غنی هستیم. شما می‌توانید در مورد این ارزش‌ها و دگرگونی ما در کتاب بخوانید.
پس از حمله شورشیان طالبان به ملاله در سال ۲۰۱۲ خانواده شما به بریتانیا رفت. می‌خواهید به پاکستان برگردید؟
ما در ماه مارچ سال گذشته به پاکستان رفتیم.یک لحظه هیجان‌انگیز و عاطفی برای ما بود. ما می‌خواهیم مرتب به پاکستان سفر کنیم. پاکستان خانه ما است و ما می‌خواهیم در کشور خود زندگی کنیم، زیرا به آنجا تعلق داریم.
بنیاد مالاله که توسط دختر شما تأسیس شده است، در تعدادی از پروژه های توسعه‌ای دخیل بوده است. تمرکز اصلی این سازمان روی چیست؟
ما در زمینه آموزش دختران در سراسر جهان کار می‌کنیم تا اینکه زمینه‌های آموزش رایگان، امن و برابر برای آنان فراهم گردد. تمرکز اصلی ما روی کشورهایی است که میزان رفتن دختران به مکتب در آنها بسیار کم است. به گونه مثال در افغانستان، برازیل، هند، نایجریا و پاکستان. ما همچنین با پناهجویان سوریایی در اردن، لبنان و ترکیه کار می‌کنیم. ما در پاکستان و همچنین برای پناهجویان سوریایی در لبنان مکتب‌هایی ساختیم.
دولت کنونی پاکستان با رهبری نخست وزیر عمران خان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حکومت ادعا کرد که همه چیز در کشور تغییر خواهد کرد. پس از ارزیابی عمل‌کرد ۱۰۰ روز اول حکومت، هر شخص صادقا خواهد گفت که این یک شکست مفتضحانه بوده است. اقتصاد در حال فروپاشی است، برنامه به اصطلاح ملی [اقدام علیه ستیزه جویان] شکست خورده است و دولت هیچ کاری برای توسعه منطقه قبایلی [مناطق سرحدی با افغانستان] انجام نداده است.
اما هنوز هم دیر نشده است. به جای صرف زمان جهت لابی گری کردن برای یک «نظام ریاستی اسلامی»، حکومت باید تلاش کند که باور مردم را به دموکراسی پارلمانی بازگرداند. آنها همچنین باید اعتماد مخالفان را به مسائل مهم ملی مانند بازسازی اقتصاد و از بین بردن تروریسم جلب کنند. این تنها راه پیشرفت است. دموکراسی قوی و پایدار تنها امید پاکستان است.
شما به مسائل مربوط به مناطق شمال‌غربی قبایلی اشاره کردید، جنبشی در این مناطق با نام "جنبش تحفظ پشتون" (پی تی ام) خیلی معروف شده است. رهبران این جنبش از جنگ و آنچه "جنایت" اردوی پاکستان در منطقه می‌خوانند، انتقاد می‌کنند. آیا شما خواست‌های آنان را مشروع می‌دانید؟
پی تی ام حرکتی بومی است که از سوی جوانان پشتون رهبری می‌شود. آنان تحصیل‌کرده، منسجم و دارای خواست‌های مشخص اند. ما شاهد درگیری [خشونت‌آمیز] در منطقه سوات و "قساوت" طالبان بوده ایم. به تعقیب آن جنگ علیه تروریسم در قالب عملیات نظامی علیه طالبان و سایر شبه نظامیان آغاز شد.
مردم از دهه‌ها به این‌طرف در مناطق شمال غربی پاکستان از جنگ آسیب دیده اند. هزاران نفر کشته و شکنجه شده اند. خانواده ها آواره و جایدادهای آنان تخریب شده اند. جنگ پاکستان علیه ستیزه جویان تا حدی موفقیت‌آمیز بوده، اما شک و تردیدهایی را نیز به بار آورده است... نیروهای امنیتی پاکستان از همان آغاز می‌توانستند گروه‌های ستیزه‌جو را از سوات برانند. اما متاسفانه به آنها اجازه فعالیت داده شد و پس از آن آنها قدرت بیشتر پیدا کردند.
همین پس زمینه است که از آن (پی تی ام) ظهور کرد. جنبش یادشده واکنشی به همه این جنایات، مشکلات و همچنین سیاست های پاکستان است که منجر به این درگیری شد.
با پشتون‌ها باید به عنوان شهروندان برابر برخورد شود. این حقی است که قانون اساسی به آنان داده است. خواست‌های آنان مبتنی بر قانون اساسی و مشروع است. تنها دلیل اینکه برخی افراد از این جنبش انتقاد می‌کنند این است که اردوی پاکستان را به چالش کشیده است. اردو نیاز به درک وضعیت پشتون‌ها دارد. برچسب زدن به آنها به عنوان "خائنان"، [حس] بیگانگی را در میان آنها افزایش می‌دهد. دهه‌ها خشونت، طالبانی شدن منطقه و عملیات نظامی باعث ایجاد بی اعتمادی زیادی بین نیروهای امنیتی و مردم ایالت خیبر پختونخوا و مناطق قبایلی شده است. ما نیاز به اقدامات درست و اعتماد سازی داریم. اردو باید با رهبری پی تی ام صحبت کند، به آنها گوش دهد و به خواسته‌های قانون آنان توجه کند. همچنین پی تی ام باید برای مذاکره و آشتی آماده باشد. به نظر من این تنها راه است.
اما حکومت ملکی و رهبران نظامی می‌گویند که آنان گروه‌های شبه نظامی ممنوعه را سرکوب می‌کنند. آیا این قناعت فعالان صلح را برآورده نمی‌کند؟
نخست وزیر عمران خان اخیراً گفت که جایی برای ملیشه‌ها در کشور نیست. ما باید ببینیم که آیا منظور او واقعاَ تغییر سیاست دولت است. متوقف کردن این گروه‌ها برای دولت کار ساده‌ای است. این‌کار پیام قوی به جهان می‌فرستند که پاکستان می‌خواهد کشور دموکراتیکی باشد که حاکمیت قانون را احترام می کند و به عدالت باور دارد.
پاکستان نیاز به تغییر جدی سیاسی و امنیتی دارد.
وضعیت کلی حقوق بشر در پاکستان در چند سال گذشته بدتر شده است. جامعه مدنی کشور از افزایش محدودیت در آزادی بیان شکایت دارد. نظر شما در این مورد چیست؟
دموکراسی مترادف آزادی بیان است. شهروندان حق دارند که در مورد سیاست‌های دولت که به زندگی آنان تاثیرگذار است، آزادانه ابراز نظر کنند. اگر اداره‌های دولتی مانع انتقاد مردم شوند و تلاش برای کنترول رسانه‌ها کنند، چنین حرکت‌ها معادل فاشیسم خواهند بود.
وضعیت در پاکستان بسیار بد است. رسانه‌های جریان اصلی و اجتماعی توسط دولت سرکوب می‌شوند، تلویزیون‌ها برای اخراج روزنامه نگاران مستقل تحت فشار قرار می‌گیرند و روزنامه‌ها مجبور به سانسور مقالات‌شان می‌شوند. پاکستان قبلاً چنین چیزی را شاهد نبوده است.
نظرتان در مورد روند جاری صلح افغانستان و نقش پاکستان در آن چیست؟
من فکر می کنم که اگر تمام طرف‌ها به شمول طالبان و دولت افغانستان کنارهم قرار گیرند و ایران، پاکستان و دیگر قدرت‌های منطقه‌ای با آنان همراه شوند و این روند را تسهیل کنند، شانس بزرگی برای صلح در افغانستان است.
اما این روند مستلزم صادق بودن و مهم‌تر از همه داشتن آرزوی صلح واقعی است که حقوق بنیادین بشر را برای همه مردان و زنان افغانستان تضمین کند.
هیچ‌گونه سازشی نباید در زمینه تحصیل دختران و آزادی زنان صورت گیرد.
اگر اسلام آباد حقیقتا از روند صلح افغانستان پشتیبانی کند، این امر همچنین فرصتی عالی برای بهبود تصویر پاکستان در جهان خواهد بود.
ضیاءالدین یوسفزی یک فعال پاکستانی دربخش‌های آموزش و حقوق بشر است. او علیه تقویت طالبان در منطقه سوات پاکستان اعتراض و برای آموزش دختران مبارزه کرده است. او اکنون با خانواده‌اش در بریتانیا زندگی می‌کند.
عاطف توقیر/ن.ا.