چرا حمایت از طالبان در پاکستان افزایش یافته است؟

ویدیوهای شهروندان پاکستانی با پرچم طالبان و فریاد شعارهای اسلام گرایانه در حمایت از طالبان افغانستان در شبکه های اجتماعی افزایش یافته است. این همه همزمان با نزدیک شدن خروج کامل نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان و شدت گرفتن حملات طالبان رخ می دهد.

اجتماعات اسلامی و ملاهای مسلمان در سراسر پاکستان برای حمایت از طالبان در افغانستان تبلیغ کرده و برای این گروه کمک های مالی گردآوری می کنند. بسیاری از شاهدان عینی در کویته و منطقه پیشین در ایالت بلوچستان به دویچه وله گفته اند که شاهد افزایش حمایت از طالبان افغانستان در مناطق شان هستند.

یک شهروند این منطقه به شرط فاش نشدن نامش به دویچه وله گفت: «طالبان از حمایت مردم محل در منطقه ما برخوردارند؛ ولی برگزاری چنین گردهمایی هایی بدون حمایت مقام های دولتی ممکن نیست.» وی افزود: «ابتدا ملاها در مساجد برای حمایت مالی از طالبان افغانستان تبلیغ می کردند، اما حالا خانه به خانه می آیند و برای "جهاد در افغانستان" پول جمع می کنند.»

محسن داور، نماینده پارلمان از مناطق قبایلی که مخالف سیاسی حکومت است، گفت: «طالبان در مناطق مختلف پاکستان، مخصوصا در کویته آزادانه گشت و گذار می کنند.» وی افزود: «چنین چیزی بدون حمایت دولت ممکن نیست.» 

مقامات حکومت پاکستان می گویند گزارش ها در مورد گردهمایی ها در حمایت از طالبان و گردآوری حمایت مالی برای آنان بی اساس است. زاهد حفیظ چودری، سخنگوی وزارت خارجه این کشور به دویچه وله گفت: «این اتهامات بی بنیاد هستند. چنین چیزی اتفاق نمی افتد.»

تحریک طالبان پاکستان (TTP) رسما در این کشور ممنوع است، اما کارشناسان می گویند حمایت احتمالی اسلام آباد از طالبان افغان، به این گروه نیز انگیزه می دهد.

مراسم تدفین طالبان در پاکستان

پیشروی طالبان در افغانستان اسلام گرایان پاکستانی را ترغیب می کند تا به صفوف آنها در این کشور جنگ زده بپیوندند. به گفته منابع محلی، ده ها شهروند پاکستانی طی چند ماه گذشته در حالی که در کنار طالبان علیه نیروهای افغان می جنگیدند، در افغانستان کشته شده اند.

تحلیلگران می گویند مقامات پاکستانی هیچ اقدامی برای جلوگیری از این حرکت آنها انجام نداده اند. مطالب مختلفی در شبکه های اجتماعی، انتقال اجساد کشته شدگان اعضای پاکستانی طالبان به زادگاهشان، اعلامیه های فوتی و تبلیغات برای مراسم تشییع جنازه این جنگجویان را نشان می دهند.

صدها نفر در مراسم تشییع جنازه جنگجویان پاکستانی در مناطق مختلف ایالت خیبرپشتونخوا در غرب و ایالت بلوچستان در جنوب غرب این کشور شرکت کرده اند.

عبدالرشید، جنگجوی ۲۲ ساله طالبان اوایل ماه جاری در ولایت ننگرهار در افغانستان کشته شد. مراسم تشییع جنازه وی در یازدهم جولای در پشاور برگزار شد. گزارش ها می رساند که طرفداران طالبان با پرچم های "امارت اسلامی افغانستان"، در مراسم خاکسپاری وی شعارهایی به حمایت طالبان سر می دادند و صدها نفر نیز برای تبریکی "شهادت" عبدالرشید به خانواده اش مراجعه کردند.

مرتبط:  تشییع جنازه برای رهبر دینی پاکستانی با شعار و پرچم طالبان

مایکل کوگلمن، معاون مرکز ویلسون مستقر در واشنگتن به دویچه وله گفت: «پاکستان نه تنها به رهبران طالبان پناهگاه امن فراهم کرده است، بلکه برای جنگجویان این گروه خدمات درمانی فراهم می کند و از خانواده های آنان حمایت کرده و از آنان به عنوان یک اهرم فشار استفاده می کند.»

این کارشناس ارشد جنوب آسیا اضافه کرد: «اسلام آباد قبلاً گفته که از روابطش با طالبان برای تسهيل گفتگوهای این گروه شورشي با امریکا و اخيراً دولت افغانستان به خوبی استفاده کرده است. اما وقتی می گوید از اهرم فشار محدودی بر این گروه برخوردار است، به نظر می رسد كه پیام قبلی اش را نقض می کند. حمایت عام از طالبان در پاکستان وجود دارد و سالهاست که شهروندان پاکستانی جنگجویان داوطلب صفوف طالبان هستند.»

تناقضات استراتژیک

بسیاری از مقامات افغان و کشورهای غربی، حکومت اسلام آباد را به فراهم کردن پناهگاه های امن و پشتیبانی نظامی از طالبان متهم می کنند؛ امری که می تواند به اعتبار بین المللی پاکستان بیشتر صدمه بزند. عمبر رحیم شمسی، روزنامه نگار ارشد و تحلیلگر سیاسی به دویچه وله گفت: «تجمعات طرفداران طالبان نشانگر دو چیز است: نداشتن اراده یا ناتوانی در مقابله با افراط گرایی خشونتگرا به عنوان گامی بعد از عملیات نظامی. حکومت به خاطر سیاست و استراتژی متناقض اش، کار زیادی در برابر مدرسه های اسلام گرایان و گروه های افراطی نکرده است.» وی افزود: «این یک تناقض است که مقامات همواره به جامعه بین المللی یک چیز را می گویند و واقعیت در محل تصویر متفاوتی را ارائه می کند.»

قمر چيما، يک تحليلگر مسائل سياسي نیز گفت گردهمایی ها به حمایت از طالبان "نقض حاكميت ملی پاكستان" است: «درست است که جامعه بین المللی به نحوی به مشارکت طالبان مشروعیت بخشیده است، اما در نهایت این پاکستان است که بیشترین بار عواقب این تحول در افغانستان را متحمل می شود.» وی اضافه کرد: «همین حالا وضع بیانگر رشد حمایت از مفکوره طالبانی در جامعه پاکستان است. مقامات در مقابله با این مفکوره و روایت ناکام مانده اند.»

مرتبط:  نگرانی جامعه مدنی پاکستان از افزایش حمایت از طالبان افغان در این کشور

مایکل کوگلمن نیز در مورد حمایت از طالبان در جامعه پاکستان نظر مشابه دارد: «بسیاری از پاکستانی ها این گروه را گزینه بهتری برای حکومت محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان می دانند. مخصوصا چون تصور می کنند که این گروه منافع پاکستان را در افغانستان بهتر تأمین می کند. در واقع این جای تعجب نیست که تجمعاتی در پاکستان از طالبان در افغانستان حمایت می کنند.»

«دولت نظارت دارد»

رحیم الله یوسف زی، تحلیلگر امور سیاسی به دویچه وله گفت که بعید است پاکستانی ها به طالبان در افغانستان بپیوندند؛ حداقل نه به آن تعداد زیادی که در زمان جنگ با اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹ به گروه های مجاهدین در افغانستان پیوستند. وی افزود: «حالا وضع خیلی متفاوت است و دولت نظارت دارد. به مردم این اجازه داده نمی شود که برای جنگ در کنار طالبان به افغانستان بروند.»

اما وی تایید کرد که ممکن است برخی از طلبه های افغان که حامی طالبان هستند، از مدارس دینی در پاکستان به افغانستان بروند: «به هر حال، در مناطق دور افتاده و نزدیک مرز افغانستان، ممکن است مردم برای طالبان پول جمع کرده و برای جنگ در کنار آنها بروند.» وی اضافه کرد: «اوضاع به نفع آنهاست و می توانند پیروزی طالبان را ببینند.»

اما سمینه افریدی، تحلیلگر مستقر در پشاور معتقد است که حمایت از طالبان افغان در مناطق قبایلی کاهش یافته است. وی به دویچه وله گفت: «منابع حمایتی از طالبان افغانستان در وزیرستان شمالی و جنوبی وجود دارند، اما بیشتر مردم در دیگر مناطق ایالت خیبرپستونخوا دیگر خواهان حاکمیت هیچ گروه ستیزه جویی به شمول طالبان افغانستان نیستند. آنها خواهان اعمار مکاتب، شفاخانه ها، سرک ها و زیرساخت ها می باشند.»

به باور افریدی ممکن است برخی از ملاهای طرفدار طالبان افغانستان، برای این گروه حمایت مالی گردآوری کرده و برای شان جنگجو جذب کنند، اما با "مخالفت شدید" جنبش های مردمی ضد جنگ مثل "جنبش تحفظ پشتون" روبرو می شوند.

هارون جنجوا/اسلام آباد