آزادی مطبوعات: قتل کمتر و اختطاف بیشتر خبرنگاران در ۲۰۱۷

«به هرجا که بنگری، در کل شیادی و کلاهبرداری است. اوضاع مایوس کننده است»، عنوان مقاله ای است که توسط دفنه کاروانه گالیزیا، به نگارش درآمده بود. اندکی پس از آن او در اثر بمبگذاری در موتر کشته شد. این ژورنالیست مالتائی در وبلاگش فساد، رشوتخواری، معاملات غیرقانونی و معاملات مالی غیرقانونی دور از ساحل حکومت کشور زادگاهش را تقبیح کرده بود. در ضمن سائر موارد، این ژورنالیست ۵۳ ساله در مورد دست داشتن افراد معتمد جوزف موسکات نخست وزیر مالتا گزارش داده بود و آن ها را متهم به دست در شرکت های (صندوق پستی)، یا شرکت هائی نموده بود که تنها آدرس دارند و معاملات شان را در کشورهائی که از نگاه مالیات ارزان تر اند راه اندازی می کنند. او بار بار تهدید به مرگ شده بود و آخرین بار دوهفته پیش از قتلش چنین تهدیدی شده بود. در شانزدهم اکتوبر اندکی پس از آنکه خانه اش را ترک گفت بمبی در موتر کرائی پیژو ۱۰۸ وی منفجر شد.

طبق گزارش سازمان غیر حکومتی "گزارشگران بدون مرز"، قضیه کارونا گالیزا، یکی از جمعاً ۳۹ موردی است که در آن کارمندان رسانه ها به دلیل کارشان عمداً به قتل رسانده می شوند. در هر مورد هدف مجریان این قتل ها خاموش گردانیدن قربانیان شان بوده است.۲۶  ژورنالیست دیگر قربانی تصادفات بوده اند. به طور مثال آن ها دراثر حملات هوائی، شلیک هاوان یا راکت و یا توسط حملات انتحاری با بمب کشته شده اند.

یا مانند کیم وال ژورنالیست سویدنی به طور اسرار آمیزی به قتل رسانده شده اند. قصه از این قرار است که این خبرنگار ۳۰ ساله همراه با پیتر مدسن مخترع دنمارکی تحت البحری ساخت خودش رفته بود، تا شرح حالی از وی تهیه کند و بعداً ناپدید شد. در روزها و هفته های بعدی، بخش های قطعه قطعه شده جسد وی پیدا شد. مدسن متهم به سوء استفاده و بدرفتاری با وال و کشتن وی شد.

شمار کمتر قتل ژورنالیست ها در ۱۴ سال

با وجود این قتل ها، سال ۲۰۱۷ برای "گزارشگران بدون مرز" به تناسب سال های قبلی یک تراز مثبت را نشان می دهد. زیرا شمار کارمندان کشته شده رسانه ها، ۱۸ درصد کاهش یافته است. سال ۲۰۱۷ به تناسب ۱۴ سال گذشته، سالی است که کمترین شمار ژورنالیست ها در جریان آن کشته شده اند. با اینهم این بدان معنا نیست که جهان صلح آمیز تر گردیده است.

طبق اظهار "گزارشگران بدون مرز"، این کاهش عمدتاً ناشی از این واقعیت می باشد که بسیاری ژورنالیست ها کشورهائی مانند عراق، یمن و سوریه را به دلیل آنکه کار شان در نتیجه جنگ بسیار خطرناک گردیده بود، ترک گفته اند. از نگاه "گزارشگران بدون مرز"، تنها به صورت حاشیوی کار ژورنالیست ها در مکسیکو کمتر خطرناک است. با آنکه در این کشور کارتل های مواد مخدر جنگ جریان دارد، ژورنالیست های انتقادی به طور سیستماتیک تهدید شده و خونسردانه به قتل رسانده می شوند. ۱۱ تن آن ها در سال ۲۰۱۷ کشته شده اند. برای اکثر این قتل ها هیچ کسی مواخذه نشده است.

چین: حبس و انتظار اعدام

وضع آزادی بیان در چین هنوز خراب است. در عین زمان بنا به گفته "گزارشگران بدون مرز"، اسلوب هائی در آنجا برای خاموش گردانیدن دایمی منتقدان حکومت به وجود آمده است: «در این میان، دیگر منتقدان را به مجازات مرگ محکوم نمی کنند، بلکه آن ها را عمداً منتظر می گذارند تا اینکه وضع صحی شان در زندان هرچه بیشتر خراب گردد و سر انجام بمیرند.» این سازمان از لیو شیاوبو برنده جایزه نوبل و یانگ تونیانگ وبلاگ نویس مثال می دهد. هردوی آن ها در جریان سال های متعدد حبس شان در مرحله اخیر بیماری سرطان تشخیص شده بودند. هردوی آن ها اندکی پس از آن جان سپردند که به شفاخانه انتقال داده شدند. در این کشور ۵۲ کارمند رسانه ها به دلیل کارشان در عقب میله های زندان قرار دارند. در هیچ کشوری بیشتر از این، ژورنالیست و وبلاگ نویس زندانی نیست. در سطح جهانی در سال ۲۰۱۷ میلادی این شمار به ۳۲۶ نفر می رسد که اندکی کمتر از سال گذشته می باشد. اما قریب نصف آن ها در پنج کشور چین، سوریه، ویتنام، ایران و ترکیه زندانی می باشند.

قضیه دنیس یوجل: گروگانی در مناقشه دیپلوماتیک

در ترکیه، به ویژه تلاش ناکام برای کودتا در جولای ۲۰۱۶ ژورنالیست ها را وادار ساخت تا در کار شان بسیار محتاط باشند. با برقرار شدن حالت اضطراری، کافیست تا از حکومت انتقاد نمود و یا از اپلیکیشن "خدمات پیام رسانی رمز گذاری شده"، استفاده نمود و متهم به اقدامات تروریستی شد. در حال حاضر در این کشور ۴۳ ژورنالیست زندانی اند. برخی آن ها ۱۸ ماه است که منتظر حکم محکمه می باشند.

در قضیه دنیس یوجل ژورنالیست آلمانی ترک تبار که از ماه فبروری به اینسو در ترکیه زندانی می باشد، تا امروز حتی کدام شرح اتهامی وجود ندارد. یوجل متهم به «تبلیغات تروریستی» و «برانگیختن نفرت» است. به گفته "گزارشگران بدون مرز"، در واقعیت امر یوجل بیشتر یک گروگان در مناقشه دیپلوماتیک بین انقره و برلین است و باید به حیث یک عامل بازدارنده، در برابر سائر ژورنالیست ها مورد استفاده قرار گیرد.

سوریه: کشور شماره یک در گروگانگیری

از جانب دیگر در کشورهای سوریه و عراق که همسایه ترکیه اند، بیشترین شمار ژورنالیست ها اختطاف می شوند. طبق اظهار "گزارشگران بدون مرز" ، ۵۴ تن آن ها از همه جهان اند.۴۰ تن شان در دست به اصطلاح "دولت اسلامی" یا داعش و یا سائر گروه های افراط گرا اند. برای آن ها گروگانگیری یک تجارت پر سود است. آن ها "پول خلاصی" را برای جنگ های شان هزینه می کنند.

اختطاف خارجیان منسوب به صنعت رسانه ئی در سطح جهانی به طور خاصی یک معامله سود آور است.  شمار این اختطاف ها در مقایسه با سال گذشته، ۱۴ درصد افزایش یافته است. سه تن از جمله هفت خارجی که در سوریه به گروگان گرفته شده اند، برای بیش از پنج سال نگاه داشته شده اند. این شامل جان کانتایل بریتانیائی می باشد. او مکرراً در "ریپورتر" یا ویدیوهای تبلیغاتی ملیشه های جهادگرای داعش نشان داده می شود. اما حتی ژورنالیست های محلی نیز از اختطاف شدن مصون نیستند. از آنجائی که اختطاف کنندگان در بسیاری موارد برای خبر رسانی موانع ایجاد می کنند، دشوار است که شمار دقیق شان را تعیین نمود. به طور مثال اختطاف کامران نجم، فوتو ژورنالیست عراقی پس از سه سال اعلان شد. او تا امروز آزاد نگردیده است.

نستازیا اشتراوخلر/ ر. ر.