آیا دوستی افغانستان با هند امنیت را به خطر می اندازد؟
۱۳۹۵ شهریور ۲۴, چهارشنبه
سراج الدین یولداش یک باشنده کابل می گوید:« همینکه در شهر پا می گذاری می توانی که احساس نمائی در آنجا فقط ترس و وحشت وجود دارد. مردم حتا از موتر های پولیس می ترسند و همینکه آن ها را می بینند، می کوشند تا خود را پنهان کنند تا از یک بمبگذاری انتحاری دیگر که می تواند هروقت اتفاق بیفتد، خود را نگه دارند.»
هیچگاه پایتخت افغانستان فارغ از خشونت نبوده است و رویدادهای اخیر صرف یک سلسله دیگر حملات انتحاری و حمله با بمب است که این شهر را تکان داده است. با اینهم، افزایش قساوت و شمار بلند تلفات، بسیاری افغان ها را تکان داده و دچار بهت ساخته است.
در پنجم سپتمبر یک انفجار دوگانه که توسط گروه شورشی طالبان انجام یافت و موجب ۱۱ ساعت درگیری با نیروهای امنیتی افغانستان شد، منجر به کشته شدن ۴۱ نفر به شمول مقامات ارشد حکومت افغانستان گردیده و بیش از ۱۰۰ زخمی به جا گذاشت. چند هفته پیش از آن ۱۶ نفر در اثر یورش پیکارجویان بر دانشگاه امریکائی در کابل جان های شان را از دست دادند.
اگرچه شورشیان تنها پایتخت را آماج قرار نمی دهند، بلکه همچنان بر ولایاتی مانند ارزگان و هلمند نیز حمله می کنند. گزارش ها حاکی از آن اند که ترین کوت مرکز ولایت ارزگان در آستانه سقوط در دست طالبان قرار دارد. این درحالیست که این پیکارجویان از چند روز به اینسو فقط در چند کیلومتری این شهر می جنگند.
از هنگامی که طالبان در سال ۲۰۰۱ توسط نیروهای ناتو زیر فرماندهی ایالات متحد امریکا از قدرت سرنگون شدند، این پیکارجویان به مبارزه مسلحانه روی آورده اند تا حکومت مورد حمایت غرب در کابل را برکنار کنند.
اما برخی ناظران متعقد اند که مناسبات نزدیک فزاینده افغانستان با هند دلیل افزایش خشونت های اخیر است.
هند کمک های نظامی را افزایش می دهد
از زمان سقوط رژیم طالبان به اینسو، دهلی جدید روابط نزدیکی با کابل دارد و به مثابه یکی از امداد گران بزرگ افغانستان ظهور کرده است که هزینه مالی سلسله ای از پروژه های انکشافی را در این کشور فقیر می پردازد.
علاوه براین، همکاری نظامی بین دوجانب افزایش یافته است و اخیراً هند چهار "هیلیکوپتر جنگی ام آی -۲۵" به افغانستان هدیه نموده است تاقابلیت نیروی هوائی افغانستان را برای کمک به نیروهای زمینی در جنگ علیه پیکارجویان طالبان تقویت کند. هند همچنان صدها افسر افغان را سالانه در اکادمی های نظامی اش آموزش می دهد.
اخیراً طالبان در نخستین واکنش علنی شان به کمک های نظامی هند از دهلی جدید خواسته اند تا دادن تجهیزات دفاعی به حکومت افغانستان را متوقف گرداند و این کمک ها را به مثابه « خصومت آشکار» علیه این کشور جنگزده محکوم کرده اند.
ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان در اعلامیه ای که روز یکشبنه چهارم سپتمبر انتشار یافته است ، گفته است:
« ما از هند تقاضا می کنیم که فرستادن ابزار کشتار و تخریب را به افغانستان متوقف گرداند و به تلاش هایش برای طولانی تر گردانیدن عمر رژیم فاسد از طریق کمک های نظامی پایان بدهد.»
زیگفرید او وولف، یک تحلیلگر آسیای جنوبی در دانشگاه هایدلبرگ می گوید:« با توجه به اعلامیه اخیر طالبان روشن می گردد که این جهادگرایان هند را نه تنها شریک منافع و علایق ایالات متحد امریکا در افغانستان می دانند بلکه همچنان به طور فزاینده ای جانشین (امریکا) در مفهوم نظامی آن می پندارند و بنابراین همچون نخستین هدف محسوب می نمایند.»
او به دویچه وله گفت:« بنابراین، آخرین حمله طالبان در کابل تنها علیه حکومت افغانستان نمی باشد بلکه همچنان علامتی به سوی دهلی جدید است که از این کشور بیرون برود، زیرا هند مانند ایالات متحد امریکا به مثابه نفوذ خارجی متخاصم شناسائی شده است.»
دهلی جدید جای واشنگتن را می گیرد؟
این وابستگی همکاری نظامی دو جانبه در زمانی مطرح می شود که ایالات متحد امریکا در نظر دارد به تدریج از افغانستان بیرون رود. بسیاری با تذکار اعلام جان کری وزیرخارجه ایالات متحد امریکا در مورد گفت و گوهای سه جانبه ایالات متحد امریکا، هند و افغانستان در نیویارک در ماه آینده، می گویند که ایالات متحد امریکا پیشاپیش دهلی جدید را نامزد «جانشین» خود در افغانستان ساخته است تا نقش واشنگتن را در افغانستان ایفا کند.
این اعلام با ترس و نگرانی پاکستان مواجه شده است که تاکنون همچون شریکی در مسائل امنیتی افغانستان شمرده می شده است.
دستگاه استخبارات نظامی پاکستان به طور سنتی مناسبات نزدیک با طالبان را ادامه می دهد و مقامات افغانستان، پاکستان را به دلیل فراهم ساختن پناهگاه محفوظ برای رهبری این گروه پیکارجو در درون خاکش متهم می سازند.
هارون میر یک تحلیلگر نظامی در اندیشکده "مرکز تحقیقات سیاسی افغانستان" معتقد است که گفت و گوهای سه جانبه و بیرون گذاشتن پاکستان دقیقاً بر اقدامات اسلام آباد در قبال افغانستان تاثیر دارد.« این حملات تهدیدی است به حکومت افغانستان. پاکستان قبلاً افغانستان را اخطار داده است که قادر است تاثیر مخربی براوضاع در افغانستان داشته باشد و اکنون با استفاده از طالبان آن را به اثبات می رساند.»
انتخاب بین پاکستان و هند
در چند ده سال اخیر، هم دهلی جدید و هم اسلام آباد برای اِعمال نفوذ بر کابل زور آزمائی می کنند. اما تحکیم مناسبات میان دهلی جدید و کابل ترس یک جنگ نیابتی احتمالی بین هند و پاکستان در افغانستان را به میان آورده است. اسلام آباد از لحاظ تاریخی حامی طالبان است.
وولف تاکید می نماید که :« روابط نزدیک تر بین کابل و دهلی جدید تنها نتیجه ده ها سال دوستی بین دو کشور نیست، بلکه همچنان یک پیامد منطقی برخورد پاکستان در قبال افغانستان می باشد.»
« آن بازی دوگانه پاکستان که رسماً از "جنگ بین المللی علیه ترور" حمایت می کند و در خفا حامی دولتی جهادگرایان است، یک تناقض آشکار را در اظهارات علنی اسلام آباد نشان می دهد که می گوید به یک افغانستان باثبات، صلح آمیز و مرفه علاقه مند است.»
بااینهم افغانستان از نگاه اقتصادی به پاکستان وابسته است. کارشناسان می گویند که هردو کشور باید در سطح منطقه همکاری کنند و درجهت عادی سازی روابط دوجانبه شان کار نمایند.
وولف می گوید: هرگاه این دوکشور نتوانند روابط شان را بهبود بخشند، آن ها نه تنها با فاجعه اقتصادی رو به رو می شوند بلکه همچنان در گیر منازعه مسلحانه می شوند.
با در نظر داشت چنین پسمنظری، افغان ها به طور فزاینده ای نگران تاثیرات بسیار وخیم آن مبارزه جیوپولتیک بین افغانستان، پاکستان و هند می باشند که زندگانی و امنیت شان را در بر گرفته است.