آیااشرف غنی می تواند روابط با پاکستان را ترمیم کند؟

رئیس جمهور افغانستان روز جمعه، 14 نوامبر در اولین سفرش به پاکستان، به اسلام آباد رسید. یکی از کارهای او، بهبود روابط با این کشور دارای قدرت هسته ای می باشد که در سال های اخیر پرتنش بوده است.

حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان با صراحت از اسلام آباد انتقاد می کرد که در مقابله با شورشیان اسلامگرا کوتاهی می کند؛ گروه هایی که حملات خشونتبار را بر نیروهای امنیتی افغان و بین المللی به مدت یک دهه به راه انداخته اند.

در حالی که نیروهای بین المللی تحت رهبری ناتو از افغانستان خارج می شوند، آینده این کشور بیش از هر زمانی نامطمئن می نماید. بر همین اساس، همکاری اسلام آباد با حکومت جدید در کابل برای ثبات افغانستان حیاتی است.

زیگفرید او ولف، کارشناس ارشد و استاد سیاست بین المللی و تطبیقی در انستیتوت مطالعات جنوب آسیا در دانشگاه هایدلبرگ آلمان در مصاحبه با دویچه وله می گوید که رئیس جمهور غنی می تواند روابط جدیدی را بین افغانستان و پاکستان طرح بریزد؛ اما برای این کار او نیاز به حمایت نهادهای امنیتی پاکستان دارد.

دویچه وله: آیا سفر رئیس جمهور غنی می تواند مقدمه ای برای روابط تازه و بهبود یافته افغانستان –پاکستان باشد؟

ولف: به مسائل زیادی بستگی دارد. در طول چند دهه، سیاست پاکستان در قبال افغانستان صرفا متاثر از عوامل بیرونی نبوده است؛ بلکه ملاحظات داخلی نیز نقش بزرگی بازی کرده اند. افغانستان کشور مهمی برای پاکستان است؛ چه در اسلام آباد حکومت ملکی ضعیف بوده یا رژیم نظامی قدرتمند.حکومت حامد کرزی با پاکستان روابط خوبی نداشت؛ اما غنی می تواند نقشه راهی را برای مناسبات جدید افغان –پاکستان پس از خروج نیروهای بین المللی طرح کند.

من فکر می کنم که برای هر دو طرف، غنی و رهبری پاکستان آسان نخواهد بود تا مسائل اساسی را حل کنند. با این همه، مهمترین نکته در حال حاضر آغاز گفتگوها است.

دویچه وله: چرا حل مسائل اساسی مشکل است؟

ولف: با وجود این که هر دو کشور اشتراکات بسیاری در فرهنگ، منطقه و مدنیت دارند، روابط دو طرفه آنان به خاطر برخی از دلایل تاریخی، خصمانه بوده است. هرچند برخی پیشرفت ها در طول سال ها بوده، با آن هم این نکات مثبت به اندازه کافی دوامدار نبوده اند تا شرایط دو کشور را در قبال یکدیگر به طور دوامدار تثبیت کنند. بی اعتمادی عمیق، شک و تردید، خشم و تلخکامی بین کابل و اسلام آباد سبب این بن بست سیاسی شده است.

جالب است که پاکستان می گوید افغانستان متحد، آرام و دوست می خواهد؛ اما منافع استراتژیک این کشور و سیاست های منطقوی همیشه با این ادعاها تناقض داشته است.

به جای همکاری با یکدیگر، هر دو کشور همسایه در مسائل داخلی یکدیگر مداخله کرده اند؛ بنابراین مانع توسعه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در منطقه می شوند.

اتهام اصلی افغانستان این است که پاکستان از گروه های مسلح برای بی ثباتی این کشور استفاده می کند؛ در حالی که اسلام آباد کابل را متهم می کند شورشیان را در ایالت بلوچستان کمک می کند. این شبهات به زودی از بین نمی روند زیرا نهادهای امنیتی پاکستان متقاعد است کابل می خواهد روابط نزدیک با دهلی نو داشته باشد.

دویچه وله: آیا نوازشریف، نخست وزیر پاکستان و رهبری نظامی آن در مورد افغانستان بر یک نظرند؟

ولف: به نظر می رسد که نوازشریف کدام سیاست روشن در قبال افغانستان ندارد. و تا جایی که سیاست پاکستان در قبال افغانستان مورد توجه است، من هیچ تنشی بین رهبران ملکی و نظامی پاکستان نمی بینم. در واقع، این یکی از اندک زمینه هایی است که سیاستمداران پاکستان و جنرال ها غالبا بر یک نظرند.

دویچه وله: آیا غنی نسبت به کرزی موضع شدیدتری علیه طالبان می گیرد؟ و آیا پاکستان در این رابطه با حکومت جدید افغانستان همکاری می کند؟

ولف: رئیس جمهور غنی مجال زیادی برای اتخاذ موضع سخت تر علیه طالبان و دیگر گروه های اسلامگرا ندارد. غیر از محدودیت های اقتصادی، این مساله بیشتر بستگی به این دارد که غنی چطور اردوی کشورش را مدیریت می کند، و تسلط ملکی را حفظ می نماید، و حمایت ایالات متحده را با خود داشته باشد.

در این زمینه، ظهور جنگجویان سنی "دولت اسلامی" (داعش) در عراق و سوریه و افزایش نفوذ آن در منطقه افغانستان –پاکستان ممکن است واشنگتن را مجبور کند تا در تماس نزدیک با کابل بماند. در مورد طرف پاکستانی، این مساله بیشتر بستگی دارد به تمایلات اردو برای جنگ با تروریسم. تا وقتی که پاکستان اعتقاد دارد گروه های جنگجو می توانند برای دستیابی به اهداف داخلی و منطقوی استفاده شوند، همکاری با افغانستان یک خیال باقی می ماند.

دویچه وله: در حالی که نیروهای بین المللی در آخرین مرحله خروج هستند، شما نقش اسلام آباد را در منطقه در ماه های آینده چطور می بینید؟

ولف: تاکنون نهادهای امنیتی پاکستان با ایده هند و دیگر کشورها در مورد پرکردن خلاء قدرت در افغانستان مخالفت کرده است. به نظر می رسد که این اصول امنیتی همچنان بدون تغییر می مانند. بنابراین، اقدامات آینده اسلام آباد بسیار متفاوت تر از آنچه در گذشته دیده ایم، نخواهد بود.