آینده بالیوود؛ خداحافظی با عصر طلایی یا ظهور متنوع‌تر؟

«بالیوود» از دو اصطلاح بمبئی (نام قدیمی شهر ممبئی) و هالیوود تشکیل شده است. یک منتقد فلم این عنوان ترکیبی را در سال های ۱۹۷۰ ایجاد کرد تا به این وسیله یکی از موفقانه ترین صنایع فلم جهان را به کام مخاطبان غربی گوارا کند.

به صفحه اینستاگرام ما بپیوندید! 

بالیوود با فلم های هندی زبان شناخته می شود. در حالی که در این کشور به ۱۲۰ زبان به شمول اردو، مالایالام، تامیل، سانسکریت و بنگالی فلم ساخته می‌شود و در برخی از این زبان‌ها صنعت مستقل فلمسازی وجود دارد.

بیشترین تعداد فلم در سراسر جهان

هندوستان از هر کشور دیگری در دنیا بیشتر فلم تولید می کند. در این کشور سالانه بیش از یک هزار فلم تولید می شود که بیشتر آن ها به زبان هندی هستند. صنعت فلم هندوستان سالانه حدود ۲ میلیارد دالر (معادل ۱.۹ میلیارد یورو) درآمد دارد. فلم های تولید شده در امریکا که در نقاط دیگر جهان در زمینه ساخت فلم استندردها را تعیین می کند، به صورت سنتی نفوذ چندانی در هندوستان ندارند.

بیشتر بخوانید: فیلم «پتان» شاهرخ خان رکورد فروش فیلم‌های هندی را شکست

صنعت فلم هندوستان در سال های ۱۹۳۰ میلادی در ممبئی ایجاد شد و دوره های اوج موفقیت را برای نخستین بار در سال های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ با فلم های عاشقانه، درام و فلم های اکشن تجربه کرد. این فلم های سینمایی عمدتاً حدود سه ساعته اند و بخش مهمی از این فلم ها معمولا از صحنه های آواز و رقص تشکیل شده است.

ترکیبی گیج‌کننده از احساسات

سینمای هند در طول دهه ها فرمولی برای موفقیت ایجاد کرد که از آن به عنوان ۹ احساس ابتدایی انسانی در هنرهای سنتی هندی یاد می شود: لذت، ترس، خشم، عشق، شجاعت، غم، شگفتی، انزجار و آرامش.

یک فلم بالیوود می تواند ترکیبی سرگیجه آور از احساسات باشد. در این فلم ها همواره تراژیدی و کمدی، اکشن و عشق جایشان را با هم عوض می کنند. موضوع اصلی تقریبا همیشه راجع به عشق است.

بیشتر بخوانید: چگونه محمد رفیع بهترین آواز خوان بالیوود شد؟

بازیگرانی که بزرگترین فلم های بلاک باستر را تولید کرده اند، در فلم های بالیوود حرف اول را می زنند. در سال های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ شاهرخ خان، امیرخان و سلمان خان مشهورترین بازیگران در سطح جهانی بودند. فلمنامه نویسان و فلم سازان در مقایسه با آن ها در طول دوره های اوج موفقیت بالیوود از شهرت کمتری برخوردار بودند.

موفقیت ناگهانی در اروپا

سال ۲۰۰۱ یک سال مهم برای سینمای هند بود و همچنین برای اشتفان هول که به همراه همسرش انتوانت کوستر صاحب شرکتی به نام «Rapid Eye Movies» در شهر کلن آلمان است. این شرکت به توزیع و فروش فلم مشغول است. این زوج که مجذوب سینمای هندوستان شده بودند، تصمیم گرفتند فلم های هندی را در آلمان و اروپا ترویج کنند.

در آن زمان این اقدام یک ریسک بزرگ به شمار می آمد. اما در نهایت باعث شد که سینمای هند فراتر از قاره آسیا نیز به شهرت دست یابد. این شرکت نقش قابل توجهی در موج موفقیت بالیوود داشت که کمی بعدتر در سراسر اروپا آغاز شد.

هول به دویچه وله گفت: «ما بالیوود و فلم های هندوستان را به آلمان آوردیم. در آن زمان سهم بالیوود در هندوستان به ۹۵ درصد می رسید.» او افزود که نخستین فلم های شاهرخ خان شامل آن فلم های سینمایی واقعا به یادماندنی بود که مردم عاشق آن بودند.

«بحران خانگی» در بالیوود

اما نسخه موفقیت بالیوود طعم تلخی نیز به جا گذاشته است. قدرت در دستان چند ستاره معدود است. تعداد تولیدکنندگان و کارگردانان زن بسیار اندک است. افزون بر این، داستان های فلم های رایج هندی خسته کننده و کلیشه ای شده اند.

در سال های نخست دهه ۲۰۱۰ این فلم ها برای نخستین بار با کمبود فروش در باکس آفیس مواجه شدند. اشفان هول در این باره گفت: «آن چه که در گذشته امتحان شده بود و نتیجه بخش بود، دیگر نتیجه نمی داد، در مورد بسیاری مسائل شک و تردید ایجاد شده بود». به گفته او این بحران خانگی بود و فلم سازان برای کسب موفقیت بیش از حد به ستارگان تکیه می کردند. به گفته هول فلم ها به صورت فزاینده ای سطحی شده و براساس یک فرمول ساخته شده اند.

فلم سازان مستقل در هندوستان فرصت را غنیمت شمردند و شانس خود را امتحان کردند. هول در این باره گفت: «ناگهان فلمسازان زن و فلم هایی به صحنه آمدند که ستاره (سرشناسی) نداشتند. داستان این فلم ها خوب و نتیجه بخش بود و برای ساخت آن ها به بودجه بسیار کمتری نیاز بود.»

او افزود: «فلم سازان آرت هاوس وارد صحنه شدند و فلم های هندی سر از جشنواره فلم کن درآوردند.»

انوراگ کاشیاپ، کارگردان، تولیدکننده و نویسنده فلمنامه است. موضوعات برخی از فلم هایش جدی و غم انگیز است، به گونه ای که در بالیوود غیرمعمول است. آیا این به معنای پایان دوره فلم های رایج کلاسیک در بالیوود است؟

تنوع بیشتر

از نظر انو سینگ، فلمساز، خبرنگار و فلمنامه نویسی که برنده جوایز شده است، بحرانی در سینمای فلم های رایج هندی وجود ندارد. سینگ به دویچه وله گفت: «برخی از بزرگترین فلم های بلاک باستر در هفت سال گذشته ساخته شده اند».

این فلمساز گفت که پاندمی کووید-۱۹ و به دنبال آن موفقیت عظیم سرویس‌های استریم آنلاین برای سینمای سنتی و رایج هند به یک تهدید تبدیل شد. صنعت فلم جداگانه از هالیوود در جنوب هندوستان نیز که موفقیت روزافزونی دارد، یک تهدید دیگر به شمار می‌آید.

بیشتر بخوانید: روی تاریک بالیوود؛ چرا شمار زیادی از ستاره‌های سینمای هند دست به خودکشی می‌زنند؟

اما از نظر انو سینگ، گوناگونی و تنوع یک فرصت بزرگ برای سینمای هندوستان به شمار می آید. او گفت: «تغییرات به همکاری های جسورانه تری منجر شده است. صنعت فلم های رایج در حال گشایش دروازه هایش به روی زبان های دیگر است. (...) بالیوود دیگر فقط سینمای هندی زبان نیست. بلکه از سبک های زندگی دیگر نیز اقتباس می کند. این صنعت فلم های رایج می تواند از فلم‌سازی‌های بدیل بیاموزد و اینگونه غنی تر شود.»

مخاطبان پیوسته در حال تغییر

انو سینگ نیز مانند اشتفان هول آینده بالیوود را در تنوع بیشتر در موضوعات و بازیگران می داند. او گفت، در حال حاضر در این باره که فلمسازان برای «جذب قوه تخیل مخاطبانی که پیوسته در حال تغییر هستند» چه نوع داستانی را باید تعریف کنند، اختلاف نظر وجود دارد. مخاطبانی که به لطف سرویس‌های استریم آنلاین با فلم‌های بین المللی به خوبی آشنا هستند.

او می‌گوید که به عنوان فلمنامه نویس در مقایسه با گذشته پیشنهادهای کاری بسیار بیشتری دریافت می‌کند، چون به صداها، داستان گویی و چشم اندازهای جدید نیاز بزرگی وجود دارد.

شرکت «Rapid Eye Movies» به مدت چندین سال از اجاره فلم‌های هندی خودداری کرده است. تا اندازه ای به خاطر موفقیت سرویس های استریم آنلاین و تغییرات عمده در ساختارهای فروش. اما اشتفان هول هنوز طرفدار فلم‌های هندی است. او می گوید که این فلم ها را تماشا می کند، اما نه در نتفلیکس. به عقیده اشتفان هول این فلم ها به یک صفحه نمایشی بزرگ نیاز دارند. او افزود که این فلم ها واقعا یک تجربه مشترک به شمار می‌آیند. قرار نیست تماشاگران با توجه و دقت زیاد این فلم‌ها را ببینند، بلکه هدف باید «لذت بردن باشد. بگذاریم که این فلم‌ها ما را جذب خود کنند».