اعدام جنایتکار جنگی و نگرانی از بی ثباتی بنگله دیش

عبدالقادر ملا تا حالا هم که 32 سال از استقلال بنگله دیش از پاکستان می گذرد، برای بسیاری بنگله دیشی ها یک چهره منفور بوده است. این ملا مشهور به "قصاب میرپور" متهم بود که در حومه شهر داکه، پایتخت بنگله دیش، 350 فرد ملکی غیرمسلح را به صورت بیرحمانه به قتل رسانده بود. عبدالقادر ملا، سیاستمدار ارشد حزب جماعت اسلامی، گروه های شبه نظامی را رهبری می کرد که می خواستند از جدایی ولایت شرقی آن زمان پاکستان جلوگیری کنند. این شبه نظامیان به اعدام های هدفمند، قتل، شکنجه و تجاوز جنسی علیه مردم ملکی دست می زدند. براساس منابع حکومتی، در نه ماه اول استقلال بنگله دیش از پاکستان در سال 1971، حدود سه میلیون انسان جان باختند.

قرار بود عبدالقادر روز چهار شنبه (11 دسمبر) به جرم جنایت جنگی اعدام شود. او که قبلا به مجازات مرگ محکوم شده بود، مرافعه طلب شده بود، اما محکمه عالی کشور آن را نپذیرفت. سرانجام روز پنج شنبه او در زندانی در پایتخت کشور به دار آویخته شد.

"پیامدهای جدی"

ملا نخستین فرد محکوم به جنایت جنگی در جنگ استقلال بنگله دیش است که اعدام گردیده است. حزب جماعت اسلامی تهدید کرده است که اعدام او "پیامدهای جدی" در پی خواهد داشت. یاسمین لورش، تحلیلگر مسایل بنگله دیش در انستیتوت مطالعات آسیا به نام "گیگا" می گوید که منظور از پیامدهای جدی، "برآمدن به جاده ها، مسدود کردن راه ها، فلج سازی ترافیک، (استفاده از) بمب های دست ساز و حمله بر نیروهای امنیتی" است. او توضیح می دهد: «در میان حامیان و اعضای شاخه دانشجویی این حزب جوان های زیادی وجود دارند که آماده خشونت اند. وقوع درگیری های خشونت آمیز متصور است».

سازمان های حقوق بشری با انتقاد شدید به اعدام ملا واکنش نشان دادند. عباس فیض از سازمان عفو بین الملل گفت: «ما جزای اعدام را در همه شرایط رد می کنیم». براد آدامز، رییس سازمان دیده بان حقوق بشر اجرای حکم اعدام در زمان کنونی را غیرمسوولانه می داند: «حکم اعدام قبلاً تظاهرات و خشونت های شدیدی را در پی داشته است. اعدام در چنین یک قضیه جنجالی و در چنین یک وضعیت سیاسی قبل از انتخابات، باعث کشته و زخمی شدن شمار زیادی می گردد. حکومت و سازمان دهندگان تظاهرات باید همه اقدام های ممکن برای جلوگیری از خشونت را روی دست گیرند».

انتقاد از رویه قضایی

محکمه ویژه رسیدگی به جنایت های جنگی که از سوی حزب حاکم "عوامی لیگ" ایجاد شده است، در اوایل سال جاری ابتدا ملا را به حبس ابد محکوم کرد. اما از نظر افرادی متمایل به سکولاریسم، این حکم خیلی ملایم بود. همچنان بسیاری حامیان حزب "عوامی لیگ" از این حکم ناامید شده و از حزب فاصله گرفتند. تظاهرات جاده ای صورت گرفت و هزارها تن خواستار جزای مرگ برای ملا و ایجاد یک دولت سکولار شدند. محکمه عالی زیر این فشارهای عمومی بود که حکم اعدام ملا را صادر کرد.

حزب ناسیونالیست بنگله دیش که اپوزیسیون حکومت است و حزب متحدش جماعت اسلامی، علیه این حکم خشمگینانه واکنش نشان دادند. آنها محکمه را متهم کردند که براساس انگیزه های سیاسی حکم اعدام را صادر کرده است. یاسمین لورش می گوید که در واقعیت چنین به نظر رسید که این حکم نتیجه فشار حکومت بوده است. حتی سازمان های بین المللی مانند سازمان ملل متحد از برخورد محکمه در این قضیه انتقاد کردند.

بسیاری ناظران به این باورند که حکومت می خواهد با این اعدام، حمایت مردم را در انتخابات برنامه ریزی شده برای ماه جنوری به دست آورد. لورش می گوید: «حزب عوامی لیگ احتمالاً چشم امید دوخته است که با این اعدام، حمایت رای دهندگان حوزه سکولارها را دوباره به دست بیاورد که در آغاز محکمه جنایت کاران جنگی، آن را کافی نمی دانستند».

گسترش منازعه

کشمکش در بنگله دیش از یک طرف میان سکولارها و اسلامگرایان و از سوی دیگر میان حزب حاکم عوامی لیگ و حزب اپوزیسیون ناسیونالیست افزایش می یابد. رهبران شدیداً رقیب دو حزب عوامی لیگ و ناسیونالیست بنگله دیش سه دهه می شود که به نوبت حکومت می کنند. سه حزب بر سر قدرت، حزب اپوزیسیون را منزوی کرده اند. پارلمان مسدود شده است و هیچ گونه تعامل عملی میان این احزاب وجود ندارد. چند ماه دیگر به انتخابات باقی مانده است، اما بحث در مورد تشکیل و ترکیب یک حکومت انتقالی جریان دارد تا زمینه برگزاری انتخابات پارلمانی را مهیا سازد. حالا سوال این است که آیا انتخابات اصلا برگزار می شود و به چه شکلی؟

یاسمین لورش، تحلیلگر مسایل بنگله دیش می گوید: «اگر دو حزب بزرگ به تفاهم نرسند، جنگ های جاده ای و بی ثباتی های بیشتر در پیش رو قرار دارند. اگر این تحولات حالا همزمان با ناآرامی ناشی از محکمه جنایت کاران جنگی صورت بگیرد، وضعیت بسیار خطرناک می شود».

یاسمین لورش توضیح می دهد که اگر قطب بندی ها میان این دو حزب و همچنان سکولارها و اسلامگرایان قوت بگیرد، اردو دست به کار خواهد شد. او در مورد نقش جامعه بین المللی می گوید: «جامعه بین المللی می توانند نقش مهمی بازی کنند، نیروهای سیاسی را به روی آوردن به گفتگو وادار سازند و این پیام را بفرستند که از مداخله اردو، چنانچه قبلاً در سال 2007 صورت گرفت، جلوگیری شود».