ایران: همسایگی دشوار با طالبان

روزنامه «جمهوری اسلامی» ایران روز دوشنبه گذشته نوشت که برای بسیاری از ایرانی‌ها طالبان هنوز هم «یک گروه نامشروع و تروریستی» اند. به نوشته این روزنامه، «تحویل‌دهی سفارت افغانستان به طالبان نه تنها مخاطرات امنیتی به همراه دارد، بلکه لکه سیاهی در سابقه روابط ایران و افغانستان خواهد بود.»

یک روز بعد از اینکه عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان این خبر را ضمن توییتی اعلام کرد، وزارت امور خارجه ایران تحویل‌دهی رسمی سفارت افغانستان به طالبان را تایید کرد.

به انستاگرام دویچه وله دری بپیوندید

ژیلا بنی یعقوب، خبرنگار در تهران در گفتگو با دویچه وله گفت: «طالبان و ایدئولوژی آن‌ها، سرکوب زیر نام دین و بنیادگرایی مذهبی در ایران منفور است.»

بنی یعقوب از سال‌ها به سو به عنوان خبرنگار تحولات افغانستان را تعقیب می‌کند و دو کتاب در مورد کشور همسایه با عنوان‌های «فرمانده مسعود در پنجشیر» و «افسوس برای نرگس‌های افغانستان» نوشته است. کتاب دوم او مجموعه‌ای از راپورتاژها در مورد زندگی روزمره زنان در مناطق مختلف افغانستان است.

بنی یعقوب می‌گوید: «از مدت‌ها به این سو ایرانی‌ها حوادث افغانستان را از نزدیک دنبال می‌کنند، و همچنین مقاومتی را که در پنجشیر وجود دارد. ما با احساسات آن‌ها شریکیم، زیرا مساله مقاومت در برابر طالبانیسم مطرح است. ما و خواهران ما در افغانستان دردها و مشکلات مشترک زیادی داریم. وضعیتی را که آنها متحمل می‌شوند برای ما بسیار دردناک است. جدا از آن، از نظر ما این بسیار بی‌شرمانه است که سفارت افغانستان به گروهی سپرده می‌شود که اعضایش در سال ۱۹۹۸ دیپلومات‌های ایرانی را کشتند.»

خواست تهران از طالبان

در تابستان سال ۱۹۹۸ طالبان بعد از تصرف شهر مزار شریف، به سفارت ایران هجوم بردند و هشت دیپلومات ایرانی کشته شدند. تصاویر دیواری با پرتره‌های دیپلومات‌های کشته شده تحت نام «شهید» خاطره این رویداد را در مرکز تهران زنده نگه داشته است. در آگست سال ۲۰۲۲ حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران از حکومت سرپرست طالبان در کابل خواست که عاملان حمله تروریستی مرگبار سال ۱۹۹۸ به عدالت سپرده شوند.

مرتبط: طالبان: فرستادن هفت دیپلومات به تهران همزمان با گرفتن مسئولیت سفارت

تهران همزمان تلاش کرده است که طالبان را به تشکیل یک حکومت همه شمول با اشتراک تمامی گروه‌های قومی در افغانستان ترغیب کند. حکومت سرپرست طالبان عمدتاً از پشتون‌ها تشکیل شده است. ایران و افغانستان حدود ۹۵۰ کیلومتر مرز مشترک دارند. طبق برآورد سازمان ملل متحد دست کم ۳.۵ میلیون مهاجر افغان در ایران زندگی می‌کنند که شمار زیادی از آن‌ها فاقد اسناد و مدارک اند.

 

روزنامه «اعتماد» ایران روز سه شنبه نوشته است: «طالبان هیچ یک از خواسته‌های ایران را برآورده نکرده اند.» این روزنامه نوشته است: «آنها حقوق شهروندان افغانستان را پایمال می‌کنند و قصد ندارد که گروه‌های دیگر را در کشور چندقومی افغانستان در قدرت شامل سازند. با تحویل‌دهی سفارت، ما اقتدار امارت اسلامی در افغانستان را به رسمیت شناختیم.»

 

مرتبط: ایران ورود دیپلومات طالبان در سفارت افغانستان در تهران را تائید کرد

حکومت تهران این موضوع را رد کرد. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هفته گذشته تاکید کرد که «مواضع دیپلوماتیک ما در چگونگی تعامل با کشور همسایه افغانستان تغییر نکرده است.»

او در پاسخ به سوالی در مورد تحویل دهی سفارت افغانستان به طالبان گفته است: «پایان ماموریت یک دیپلومات و سپردن سرپرستی امور سفارت به دیپلومات دیگر، از همان مجموعه کارمندان سفارت در همان تعمیر، به معنی تغییر در وضعیت حقوقی آن نیست.»

عملگرایی همسایه‌ها

فضل محمد حقانی که به عنوان سرپرست سفارت افغانستان در تهران گماشته شده است، ظاهراً پیش از این در سال ۲۰۲۲ در سفارت افغانستان به کار شروع کرده است. این سفارت قبلاً از سوی یک دیپلومات حکومت ساقط شده اشرف غنی رهبری می‌شد اما کارش را به حداقل کاهش داده بود.

به یوتیوب دویچه وله دری بپیوندید

یک کارمند سابق سفارت افغانستان که نخواست از او نامبرده شود، در گفتگو با دویچه وله گفت: «در هفته گذشته به ما اعلام شد که رهبری سفارت به طالبان واگذار می‌شود.» او افزوده است: «ما نخواستیم که تحت مدیریت طالبان کار کنیم و خواسته شد که تعمیر را تخلیه کنیم.»

ایران نیز حالا از جمله چندین کشور همسایه است که به طالبان اجازه داده اند تا دیپلومات‌های خود را در نمایندگی‌های سیاسی ‌افغانستان معرفی کنند. به گفته عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان، در کنار ایران همچنان پاکستان، چین، ازبکستان، ترکمنستان، روسیه، قطر، مالیزیا، قرغیزستان و قزاقستان دیپلومات‌های طالبان را پذیرفته اند. سخنگوی طالبان در توییتی نوشته است که ترکیه نیز قونسلگری استانبول را به طالبان واگذار کرده است. بعد از قدرت گیری مجدد طالبان در نیمه آگست سال ۲۰۲۱ تا کنون هیچ کشوری حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است.