جنگ عراق؛ رمادی در بدل تکریت؟

"جاده زیتون" تخلیه شده است. فقط چند دانشجو به طرف مدخل دانشگاه می شتابند. فابریکه متصل به این جاده که روزگاری بزرکترین تولید کننده شیر در عراق بود، به حال خود رها شده است.

به سهولت می توان پی برد که ساکنان محل در حالت ترس از ملیشه های گروه "دولت اسلامی" یا داعش زندگی می کنند. ترس و دهشت از زمانی در اینجا حاکم شده است که نیروهای داعش منطقه بین دریاهای دجله و فرات را مورد حمله قرار دادند و دولت خود شان را اعلام کردند. گروه "دولت اسلامی" یا داعش با اِعمال خشونت نیرویش را گسترش می دهد.

سربازی در یک پُسته کنترول برای فروکاستن ترس مردم می گوید: «نه، نه، این به خاطر داعش نیست که همه از اینجا رفته اند.» یک مرد جوان برای بیان وضعیت وخیم، در اوج چاشتگاه به آفتاب اشاره می کند و می گوید که اکنون در سایه درجه حرارت 45 درجه سانتی گراد است.

وقتی از بغداد به انبار بزرگ‌ترین ولایت عراق سفر کنیم، نخست باید به شهر ابوغریب وارد شویم. داعش چندین بار به این شهر حمله کرده است. بخش هایی از شهر فلوجه که 40 کیلومتر دورتر از این شهر در غرب قرار دارد، در اوایل سال 2014 در دست این افراط گرایان افتاده است.

جنگجویان داعش با حمله ای که دو روز پیش به راه انداخته اند، امیدوار اند که رمادی مرکز این ولایت را به تصرف درآورند.

برای رسیدن به تورن جنرال علی عبدالحسین خادم از اردوی عراق، باید از 11 پُسته بازرسی عبور کرد. افسری که پیش از او عهده دار این مقام بود، در جنگ کشته شده است.

مقر اداری وی کمتر از پنجاه کیلومتر از بغداد فاصله دارد. رمادی 30 کیلومتر دورتر از آن قرار دارد. از یک شنبه شام به اینسو، پرچم های سیاه داعش بر فراز ساختمان ولایت در اهتزاز اند. به نظر می رسد که داعش در صدد گرفتن انتقام به دلیل بیرون راندش از تکریت در پایان ماه مارچ باشد.

شیعیان، نیروی نجات

امروز 90 درصد انبار در تصرف جنگجویان داعش است. اما ابوغریب در مقابل چنین سرنوشتی مقاومت کرد.

حیدرالعبادی نخست وزیر عراق صبح دو شنبه دستور توظیف ملیشه های شیعه را در جنگ رمادی داد. تا ظهر همان روز پُسته ها با نیروهای مختلط سنی و شیعه پر شدند که یکجا کار می کنند.

اساساً برنامه چنین نبود، زیرا در این ولایت عمدتاً سنی نشین، به شیعیان با نگرانی و دلواپسی نگریسته می شود. این احساسات بیشتر مربوط به نوری المالکی نخست وزیر پیشن شیعه می شود که پیوسته هموطنان سنی اش را از پروسه سیاسی محروم می کرد و به استخدام شیعیان در اردو اولویت قایل می شد. اعتراضات صلح آمیز یک ساله سنی ها و خواست های شان نادیده گرفته شد.

سرانجام، نیروهای سنی در انبار با نیروهای تندرو "دولت اسلامی" یا داعش علیه حکومت بغداد متحد شدند. شیعیان از جنگ انبار دور نگهداشته شدند. اما اکنون که اوضاع وخیم تر می گردد، نخست وزیر جدید شیعه می خواهد در این صف آرایی همه را توظیف کند.

با اینهم به نظر می رسد که العبادی از محیط متناقض برای این تصمیمش آگاه است. برای آنکه از مشتعل شدن دوباره منازعه مذهبی جلوگیری شود، برای بهتر گردانیدن چهره شیعیان، پوسترهای بزرگی در ابوغریب و سایر بخش های این ولایت نصب شده است. روحانیان شیعه به شمول آیت الله العظمی علی سیستانی و سید عمار الحکیم رهبر شورای عالی اسلامی عراق اعلام می کنند که «ما در خدمت همه عراقی ها استیم».

حتی العبادی با آنچه در توان دارد می کوشد تا از وخیم شدن اوضاع جلوگیری کند. هنگامی که اعضای یک گروه شیعی در بغداد بر ناحیه سنی نشین ادهمیه در هفته گذشته آتش گشودند، نخست وزیر فوراً از آنجا بازدید کرد تا مناقشه را حل کند.

بین سال های 2006 و 2008، زد و خوردهای خونینی بین پیروان این دو مذهب اسلامی در بغداد، بیشتر دلالت به یک جنگ داخلی می کرد. در نتیجه این جنگ ها هزارن تن کشته و صدها هزار تن دیگر فرار کردند. اکنون اعضای گروه "دولت اسلامی" یا داعش می کوشد دوباره این منازعه پارینه را زنده گرداند و با "کافر" خواندن شیعیان آن ها را مستحق کشتن می پندارد.

جنرال علی عبدالحسین خادم بعد از معاینه نیروهای زیر فرمانش در خط جبهه در جرمه دوباره به انبار برگشته است. جرمه پنج کیلومتر از فلوجه فاصله دارد. مناطق فراتر از آن سرزمین "دولت اسلامی" یا داعش است.

یک چهره شجاع

اما این قوماندن کوچک اندام 46 ساله برای لحظه ای کلاه بیری سرخرنگ اش را از سر بر می دارد و می گوید اوضاع آرام است. در حالی که ایرکاندیشن ها در دفترش فرفر می کنند، آفتاب بر باغچه بهشت گونه ای می تابد که این قوماندان و افسرانش آباد کرده اند. پرنده ها در یک قفس باز چهچه می کنند، دو شتر مرغ با کر و فر راه می روند، گربه های ولگرد این سو و آن سو می دوند و خروسی در روشنایی روز قوقو می کند. این جنبه فراواقعی جنگ را در یک محوطه کوچک نشان می دهد.

خادم باید ابوغریب و میدان هوایی بین المللی را حفاظت کند که در عین زمان هدف گروه "دولت اسلامی" یا داعش نیز می باشد. او می گوید که داعش از نگاه نظامی ضعیف است و بیشترین قوت آن ها در پروپاگند و یا تبلیغات است. در این صورت، این پروپاگندا باید به شدت موثر باشد. سربازان اردوی عراق چنان که در رمادی اتفاق افتاد به فرار شان ادامه می دهند.

تخمین ها حاکی از آن اند که نصف سربازان عراق فرار کرده اند، چنان که در اردوی زیرفرماندهی خادم قابل مشاهده است. لوای او متشکل از 3400 نفر از اردوی عراق و 3200 نفر از داوطلبان شیعه می باشد که برای جنگیدن علیه داعش آمده اند.

خادم اصرار می نماید که در صفوفش سنی ها و مسیحیان وجود دارند، اما شیعیان از لحاظ شمار بیشتر اند. قرار بود سربازان تازه جلب شده ظهر دوشنبه سوگند ادا کنند، اما این مراسم به دلیل آغاز جنگ در رمادی لغو شد.