ضربه نهایی بر الشباب؟

کارشناسان سومالیا شک دارند که حتی با قتل این رهبر شورشیان، هنوز نمی توان از پایان گروه الشباب صحبت کرد که از شاخه های القاعده در شاخ افریقا است.

پس از عملیات سال های 90 که در آن نیروهای ایالات متحده امریکا خسارات زیادی را متحمل گردیدند، این کشور به بیرون کشیدن نیروهایش وادار گردید. اما در سال های گذشته ایالات متحده تصمیم گرفت تا با حملات طیاره های بدون سرنشین اش، الشباب را که شاخه گروه تروریستی القاعده به شمار می رود، از بین ببرد. در ماه جنوری طی یک حمله مشابه احمد محمد امی، یکی از افراد مورد اعتماد گودانِه، کشته شد. همانطور که در دیگر مناطق بحرانی جهان حملات طیاره های بدون سرنشین تلفات افراد ملکی را در قبال دارد، در سومالیا نیز این حملات هوایی منجر به انتقادات شدید حکومت این کشور و گروه های حقوق بشر شده است. این واقعیت که حکومت سومالیا تا حال بر علیه این حملات اعتراض نکرده است، به باور ناظران این حکومت قبلاً از این حملات اطلاع داشته است.

حملات اخیر طیاره های بدون سرنشین احتمالاً با حمله تهاجمی نیروهای حکومتی سومالیا و نیروهای اتحادیه افریقا تحت نام "عملیات اقیانوس هند" در روز های شنبه و یکشنبه گذشته ارتباط نزدیک دارد. احتمالاً حملات هوایی امریکایی ها با تصرف دوباره شهر باراو توسط نیروهای سومالیا و اتحادیه افریقا نیز ارتباط دارد. باراو آخرین بندر تحت کنترول گروه الشباب به شمار می رود. به طور سنتی منبع اصلی درآمد شبه نظامیان همین بندر است که با استفاده از آن تخمین زده می شود که الشباب سالانه 19 میلیون یورو از طریق فروش ذغال سنگ به کشور های خلیج فارس، بدست می آورد.

آنته ویبر، متخصص سومالیا در موسسه آلمانی علوم و سیاست به این باور است که با کشته شدن گودانِه نمی توان از یک ضربه نابود کننده بالای الشباب سخن زد. این گروه در سال های اخیر نشان داده است که تا چه اندازه قابلیت دگرگون شدن را دارد. ویبر تصریح می کند: «این گروه قابلیت انطباق پذیری و تغییر شکل دادن را دارد. الشباب گروه کوچکی متشکل از چند صد یا چند هزار جنگجو در سومالیا نیست. آنها می توانند تاکتیک های نظامی شان را تغییر بدهند و از یک جنگ شهری در موگادیشو به کنترول مناطق وسیع تر و بالاخره به مبارزه چریکی بپردازند».

رشید عبدی، تحلیلگر امنیتی و کارشناس مسأیل سومالیا مستقر در نایروبی، روز سه شنبه در مصاحبه ای با دویچه وله گفت، هرچند حملات تهاجمی فعلی "شدید ترین" حملات بر علیه مواضع الشباب در جنوب سومالیا به حساب می آید، با آن هم نمی توان به سادگی باور کرد که گروه الشباب در حال از بین رفتن است. او اضافه کرد: « دستاوردهای ارضی به تنهایی کافی نیست. الشباب بطور بسیارعمیق و گسترده در جامعه سومالیا ریشه دارد. بلی، حمله نظامی به احتمال زیاد به کاهش حملات این گروه منجر گردد. اما در نتیجه فشارهای نظامی احتمالاً توانایی اش برای یک جنگ نامتناظر افزایش می یابد».

انته فیبر گزارش هایی را که گویا الشباب در حقیقت یک وسیله اساسی در شرق افریقا برای پیوند گروه های تروریستی تا کشور مالی در غرب افریقا شمرده می شود، به دیده انتقادی می نگرد. اگر چه گودانِه چند هفته قبل اتحاد اش را با القاعده تایید کرده بود و این شبکه تروریستی را به عنوان پیشگام جهاد ستود. اما گفته می شود که همکاری الشباب با سایر سلول های تروریستی چون بوکو حرام و یا دیگران، اغلب به مراتب کمتر از آنچه است که اغلب گزارش می شود. فیبر اضافه می کند: «الشباب یک گروه بسیار منسجم است، هر چند در حال حاضر شماری از جنگجویان از مناطق غربی را در صفوف اش دارد، اما الشباب به شبکه سابقه دار جهادیست های متحد نپیوسته است».

رشید عبدی تحلیلگر سومالیا اضافه کرده می گوید: «گروه های مختلف جهادی ایدیولوژی ها وارتباطات بسیار متفاوت از هم دارند. ما نباید همیشه از یک طرح بزرگ صحبت کنیم. همزمان ما باید از این نقطه حرکت کنیم که یک روابط حسنه استراتژیک خاصی بین این گروه ها وجود دارد».

از سال ها به این طرف کارشناسان مسأیل سومالیا از یک راه حل سیاسی برای سومالیا، صحبت می کنند. اما فیبر تا حال یک بازاندیشی در قبال مسأیل سومالیا به ویژه از جانب ایالات متحده امریکا را که به حیث یک قدرت رهبری شناخته شده است، شاهد نبوده است. او در مورد می گوید: «با توجه به بی ثباتی اوضاع در لیبیا، سوریه و عراق که مسئول آن گروه تروریستی "دولت اسلامی" یا داعش سابق است، مسلم است که در اینجا در واقع مبارزه ضد تروریستی مطرح است و نه یک سیاست سومالیا. من فکر نمی کنم که امریکایی ها قطعات بزرگ خود را به آنجا بفرستند».