سال 2014 و نگرانی فرهنگیان از برگشت به عقب

در سال 2014 که قرار است نیروهای بین المللی افغانستان را ترک کنند و این کشور انتخابات ریاست جمهوری را برگزار نماید، یک نقطه عطف عنوان می شود. مقام های غربی و افغانستان همواره تاکید کرده اند که این کشور بعد از سال 2014 با وجود همه مشکل ها، از ثبات برخوردار خواهد بود و بحران دیگری دامنگیر این کشور نخواهد گردید. اما واقعیت های عینی جامعه با این تاکیدات مقام ها متفاوت به نظر می رسد.

در یازده سال گذشته فرهنگ و هنر نسبت به دوران طالبان رشد چشم گیری داشت. بسیاری از نویسندگان و هنرمندان افغان از خارج دوباره به کشور شان برگشتند و به فعالیت های فرهنگی شروع کردند. اما جامعه فرهنگی افغانستان اکنون نسبت به آینده این کشور نگران است و به سوی سال 2014 با دلهره و ترس می نگرد.

کاوه جبران، شاعر و نویسنده افغان می گوید نخستین ضربه بحران احتمالی سال 2014 به فرهنگیان افغان خواهد رسید: «سال 2014 با این نشانه های بد و ناامیدکننده ای که وجود دارد، یک سال بسیار بدی خواهد بود و سالی خواهد بود که اولین ضربه خود را به جامعه فرهنگی افغانستان وارد خواهد آورد».

نگران برگشت تحجر

آقای جبران می گوید جامعه فرهنگی افغانستان همواره از بحران ها آسیب پذیر بوده و همین سبب شده تا فرهنگیان افغان نسبت به سال 2014 با شک و تردید بنگرند: «در شرایط حاضر تمام نشانه ها حاکی از وضعیت بد است. جامعه جهانی عملا جنگ را باخت، عملا طالب حکم فرماست، نیروهای متحجر دوباره برگشته به جامعه. شما تقسیم قدرت را در دولت می بینید. قانون اساسی برای تمام نیروهای مقتدر و متحجر این جامعه باج می دهد».

به باور این نویسنده، قدرت و سیاست در افغانستان در دست حلقات سنتی و زورمدار است به این دلیل هنرمندان و فرهنگیان قربانی همین حلقات خواهند شد. نویسندگان افغان می گویند با آن که امید می رفت پس از شکست طالبان از قشر روشن جامعه در سیاست و حکومت داری استفاده شود اما چنان نشد و جامعه فرهنگی افغانستان به حاشیه رانده شد.

مریم میترا، شاعر جوان افغان می گوید مهم ترین هدفش این است که در وطن خودش به آرزوهایش برسد، اما از یک "پایان بد" در سال 2014 نگران است زیرا در مدت یازده سال گذشته هزاران شهروند افغان و خارجی در افغانستان جان دادند تا این کشور بار دیگر به مرکزی برای تروریسم تبدیل نشود اما حالا بار دیگر چنین نگرانی ای به وجود آمده است.

میترا می گوید: «از دو دیدگاه به این مساله نگاه می کنم: یکی این که تمام تلاش ها هدر رود که بسیار بسیار بدبختی است، اوج بدبختی است برای مردم افغانستان. مساله دیگر این که جامعه جهانی و دولت تلاش کنند تا همین وضعیت حفظ شود، حداقل اگر بهتر از این نمی شود راه آمده به عقب طی نشود».

او می گوید در صورتی که افغانستان به حدی بحران زده شود که جایی برای زندگی نماند، این کشور را ترک خواهد کرد: «اگر من ناگزیر شوم و افغانستان دیگر جایی نباشد که در آن کار کنم، زندگی کنم و به اهدافم برسم، ناگزیرم سرزمینم را ترک کنم مثل این که پیش از بسیاری ها مجبور شوند از این جا بروند».

«وطنم را به کل جهان نمی‌دهم»

در همین حال شماری از هنرمندان و نویسندگان افغان می گویند به وطن شان عشق می ورزند و در هیچ شرایطی نمی خواهند از افغانستان خارج شوند. فرشته رعنا، یک تن از آوازخوانان افغان می گوید آهنگ رفتن به کشورهای دیگر را ندارد: «همین وطن ماست. همین خاک ماست، کجا برویم. اگر ما رونده می بودیم وقت می رفتیم. در همین وطن خود زندگی می کنیم در همین جا هستیم».

برخی از این هنرمندان به این باورند که هیچ کشوری به اندازه افغانستان برای شان عزیز نیست. ریتا وژمه، هنرمند دیگر افغان می گوید: «اگر مرگ باشد در هر کشوری که باشیم مرگ می آید. همین وطن ماست. در همین جا هستیم. اگر می میریم همین جا می میریم و اگر زنده هستیم در همین وطن خود هستیم. همین خاک خود را به کل جهان نمی دهیم».

استاد گل زمان از هنرمندان با سابقه افغانستان می گوید در صورتی که شرایط برای زندگی در افغانستان پس از سال 2014 مهیا نباشد، مجبور است کشورش را ترک کند: «وطنم را این قدر دوست دارم که سال های سال در گرسنگی سپری کردم. اما اگر نان نباشد و اولادم گرسنه باشد، مجبور می شوم حتمی به کدام طرفی بگریزم. من با عزت، شهامت و غیرت هنر آموختم، اما دولت در قصه ما نیست».

این هنرمند افغان می گوید در یازده سال اخیر با وجود سرازیر شدن میلیاردها دالر به افغانستان، زندگی آن ها تغییری نکرد و این کمک ها در عرصه خدمت به فرهنگ و هنر هزینه نشد.