سرما چه زمانی سبب مرگ انسان می‌شود؟

اغلب افراد بی‌خانمان، که محل گرمی نمی‌یابند، از اثر سرما می‌میرند. اما سرما در کل بسیار بی‌رحم است و وجود انسان‌ها برودت بسیار شدید را تحمل کرده نمی‌تواند.

حرارت بدن از ۳۶،۵ تا ۳۷ درجه سانتی‌گراد برای ما انسان‌ها بسیار ایده‌آل و مطلوب است. ما با این حرارت بدن می‌توانیم به خوبی فعال باشیم. متابولیسم و همه ارگان‌های بدن ما به این درجه حرارت بستگی دارند و بدن هرگونه فعالیتی را برای حفظ این درجه حرارت انجام می‌دهد. هسته بدن شامل ارگان‌های مهم مانند قلب، شُش و مغز است. بازوها، پاها و پوست بدن یا جلد، به اصطلاح لایه بیرونی بدن ما را تشکیل می‌دهند.

ترموستات جاسازی شده

بدن ما به واسطه حجرات گیرنده اندازه می‌کند که آیا حرارت بدن ما مطلوب است یا نه. اگر این حرارت به شدت پایین برود، آنگاه بدن تلاش می‌کند متابولیسم یا نظام سوخت ساز را فعال ساخته و به این ترتیب تعادل را نگهدارد.
متابولیسم ما مواد مغذی لازم را برای بدن تهیه می‌کند. با این نظام سوخت و ساز مواد غذایی پارچه پارچه شده و هضم می‌گردد، تا حدی که سلول ها می‌توانند از مواد مغذی استفاده کنند. متابولیسم در هوای سرد به انرژی بیشتر نیاز می‌داشته باشد. وقتی هوا سرد باشد، عروق خونی یا رگ های خون تنگتر می‌شوند تا بدن بیش از حد گرمای خود را از دست ندهد.

تنها یک تفاوت کوچک

اما وقتی حجرات بدن خون لازم را نگیرند، نازک و شکننده می‌شوند و بدن ما شروع به درد می‌کند. نخست از همه انگشتان دست و پا، بینی و گوش‌ها به درد می‌آیند. وقتی گرمای بدن بیشتر کاهش یابد آنگاه نوبت ارگان‌های حیاتی بدن، مانند قلب، شُش و مغز می‌رسد. این ارگان ها بعداً به صورت محدود فعال می‌مانند. در صورتی که حرارت بدن فقط دو درجه از حد معمول پایین برود، از هیپوترمی یا سرمازدگی سخن گفته می‌شود. بدن برای حفظ خود بیشتر فعالیت می‌کند و عضلات فعال می‌شوند. تمام بدن ما به لرزه می‌آید.

وضعیت جدی می‌شود

وقتی حرارت بدن به ۳۲ درجه سانتی‌گراد پایین برود‌ آنگاه لرزش بدن آرام می‌شود، و این علامت خوبی نیست. در واقع بدن دیگر انرژی ندارد که بلرزد. مغز و عصب ما دیگر سیگنال نمی فرستند و ما در ناحیه دست ها و پا ها احساس کرختی می‌کنیم. در این مرحله درد کاهش می‌یابد، ولی ما به مشکل قادر به حرکت دادن بدن خود می‌باشیم. حتی حرف زدن برای ما مشکل می‌گردد. به وضاحت نمی‌توانیم فکر کنیم، مغشوش و گیج می‌شویم. در چنین حالتی بدن از انرژی باقی مانده و ذخیره استفاد می‌کند و به اصطلاح برنامه اضطراری خود را فعال می‌سازد. اما این ذخیره نیز بالاخره تمام شده و "برنامه اضطراری" از کار می‌افتد.

در نوشیدن الکل محتاط باشید

کسی که به این باور باشد که با نوشیدن اندکی الکل می‌تواند در همچو حالتی بدن خود را کمک کند، اشتباه می‌کند. شاید الکل نخست احساس گرمای آرام بخشی را از داخل بدن خلق کند، زیرا عروق خونی از اثر الکل فراختر می‌شوند. بدن خون گرم را به داخل پمپ می‌کند، ولی به همان سرعت دوباره سرد می‌شود. ما بر روی جلد خود گرما را احساس می‌کنیم، اما خود بدن یخ می‌زند. به ارگان‌ها خون کافی نمی‌رسد و حرارت بدن بیشتر از پیش کاهش می‌یابد. برودت زیر صفر درجه سانتی‌گراد ما را فلج می‌سازد و با کاهش هر درجه دیگر، خطر افزایش می‌یابد.

قطع واکنش

وقتی حرارت بدن زیر ۲۹،۵ درجه سانتی گراد شود، دماغ اکبر از کار می‌افتد. ما بی‌هوش می‌شویم و از مرگ فاصله زیادی نمی داشته باشیم. قلب ما کمتر کار می‌کند، یعنی به جای ۶۰ ضربه در یک دقیقه، تنها یک یا دو ضربه در هر دقیقه می‌زند. خون نمی‌تواند با سرعت کافی به بدن پمپ گردد و در نتیجه مرگ ناشی از سرما زدگی دور نمی‌باشد. اینکه چنین مرگی را بتوان "مرگ آرام" نامید، دانشمندان روی آن تا هنوز نظر یکسان ندارند.

یادداشت: این گزارش ابتدا در سال ۲۰۱۸ نشر شده بود و با توجه به سرمای کنونی، تجدید گردیده است.