صلح با طالبان: مساله سرنوشت ساز افغانستان

یک ضرب المثل افغانستان که می گوید: «کوه هر چقدر بلند باشد، باز هم سر خود راه دارد»، اما خود افغانها در چند سال گذشته راه خود را گم کرده بودند و مجبور بودند بیش از چهار دهه خونریزی، رنج و وحشت جنگ را تحمل کنند.

جنگ در افغانستان به عنوان مرگبار ترین منازعه در جهان به شمار می رود. حالا بالاخره قرار است که برای نخستین بار طالبان و نمایندگان حکومت افغانستان دور یک میز گردهم آیند تا به این منازعه چندین ساله پایان دهند. آمادگی ها گرفته شده و دیپلومات ها نیز در دوحه پایتخت قطر رسیده اند.

منازعه در افغانستان به صورت بیرحمانه و خونینی اش ادامه دارد، روند تبادله زندانیان برای ایجاد اعتماد، چندین بار متوقف شد. اما حالا هردو جانب مذاکراه این مانع را پایان یافته اعلام کرده اند.

براساس توافقات قبلی، ایالات متحده امریکا می‌خواهد سربازانش را از افغانستان خارج کند و در عوض طالبان تعهد کرده‌اند که از افغانستان خطر ترور از جانب آن‌ها قطع شود. این توافقات، اسلام گرایان را نیز مکلف به پذیرش مذاکرات صلح بین الافغانی نموده است.

ایجاد یک نظام سیاسی کاملاً جدید؟

در این مذاکرات تنها مساله پایان دادن به خشونت ها مطرح نیست؛ در پایان ممکن است در این کشور  یک نظام سیاسی کاملاً جدیدی ایجاد شود: طالبان خواستار یک حکومت «ناب» اسلامی اند، بدون آنکه آن را دقیق‌تر تعریف کنند که چه تفاوتی از جمهوری اسلامی کنونی افغانستان خواهد داشت. 

گروه طالبان انتخابات را تا به حال رد کرده اند، اما برعکس حکومت افغانستان نظام جمهوری را قابل مذاکره نمی داند. از نگاه تیم مذاکرات صلح حکومت، آتش بس باطالبان بالاترین اولویت می باشد. معصوم استانکزی، رئیس امنیت ملی پیشین، حالا رئیس کنونی هیئت مذاکره کننده حکومت افغانستان است که تیم مذاکرات صلح کابل را در دوحه رهبری می کند.

آیا مذاکرات بین الافغانی به زودی آغاز خواهند شد؟

شیخ مولوی عبدالحکیم در راس تیم مذاکرات طالبان قرار دارد که دیرتر به صورت غیر مترقبه به عنوان رئیس مذاکره کننده هیئت طالبان اعلام شد. آجندای سیاسی او مبهم باقی‌مانده است.

حینی که این اسلام گرایان افراطی اعلام کرده‌اند که نیت شان صلح است، اما در میان شان زبان دیگری به کار می برند: خروج سربازان ناتو بعد از توافقنامه با ایالات متحده امریکا، توسط این گروه به عنوان پیروزی بر قدرت اشغالگر تجلیل می شود. آن‌ها تا آخرین لحظه، حکومت افغانستان را اغلب «نوکران غرب» خوانده اند.

اینکه حالا مذاکرات آغاز می شود، مهترین نشانه مصالحه است که امریکایی ها به طالبان در بدل اخراج سربازان شان از افغانستان قایل شده اند. توماس روتیگ از سازمان تحقیقاتی «شبکه تحلیلگران افغانستان» در این باره گفت: «قدرت طالبان  از قوت نظامی شان منشاء می گیرد. از دید آنها، خشونت یک وسیله فشار در مذاکرات است.»

او می افزود که به این دلیل به عوض یک آتش بس، فکر می‌شود که جوانب درگیر در آغاز روی یک حالت دفاعی توافق کنند تا در مناطق همدیگر پیش روی نکنند. به این ترتیب این چنین یک مصالحه میان طالبان و حکومت قابل تصور است.

نمایندگان گروه طالبان برای آغاز مذاکرات صلح به دوحه رفتند

خوش بینی محتاطانه آلمان و ناتو

آلمان و دیگر شرکای ایالات متحده امریکا در ناتو، به این انکشافات با آمیزه ای از خوش بینی محتاطانه و نگرانی می بینند. از یک جانب آن‌ها امیدوار اند که این انکشافات که توسط امریکایی ها راه اندازی شده است، واقعاً منجر به روند صلح پایدار گردد.

از طرف دیگر آن‌ها هراس دارند که هدف دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا در پایان با این ابتکار فقط این باشد که پیش از انتخابات ریاست جمهوری در ماه نوامبر، دستور اخراج کامل سربازان امریکایی را از افغانستان بدهد و به این ترتیب وعده اش را برای پایان دادن طولانی‌ترین جنگ در تاریخ امریکا عملی کند.

اگر امریکایی ها کاملاً از افغانستان خارج شوند، در این صورت به احتمال بسیار زیاد فعالیت‌های آموزشی ناتو در افغانستان نیز فوراً پایان خواهد یافت. قطعات اردوی آلمان در شمال افغانستان نیز وابسته به حمایت نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا هستند.

در ناتو این نگرانی وجود دارد که در بدترین حالت با خروج نیروهای بین المللی، باردیگر افغانستان بی ثبات خواهد شد که عقب گرد دست آورد های دموکراسی و حقوق بشر را در پی دارد. به این ترتیب دو  دهه فعالیت‌های ناتو در افغانستان ممکن است بیهوده شود، برای اردوی آلمان فدرال نیز همین‌طور خواهد بود که از آغاز ماموریت اش تا حال ۵۹ سربازش را از دست داده است.

افزون برآن کارشناسانی مانند روتیگ هراس دارند که در مذاکرات در دوحه، حقوق اقلیت‌ها نادیده گرفته شود. روتیگ در این باره گفت: «بزرگترین نگرانی من این است که عناصر دموکراتیک عقب زده شوند و افغانستان هرچه بیشتر محافظه کار تر  و اسلامگرا تر شود.»

در همین حال مدافعان حقوق زنان و زنان فعال در کابل هراس دارند که مصالحه با طالبان به ضرر آن‌ها تمام شود.

hm, nk (dpa)