فرانسه: آیا آزادی مطبوعات در معرض خطر است؟

حدود ۱۰۰ نفر در یک کافه در مرکز پاریس پایتخت فرانسه نشسته و یک ویدیو را تماشا می کنند. این ویدیو نشان می دهد که چگونه خبرنگاران یک رسانه جدید آنلاین "Disclose" تانک های فرانسوی را در این فلم ویدیویی در جنگ یمن شناسایی کرده اند. یکی از نویسندگان، ماتیاس دستال، روزنامه نگار تحقیقاتی، توضیح می دهد که چرا او و تیم اش معتقدند که شرکت تسلحاتی دولتی فرانسه "نکستر"، سلاح و تانک را به عربستان سعودی به فروش رسانده که بعدا همین سلاح ها علیه غیرنظامیان در یمن مورد استفاده قرار گرفته و چرا آنها معتقدند که حکومت فرانسه در مورد این مساله اطلاع داشته است.

این گزارش نه تنها مخاطبان را در کافه تکان داده بلکه منجر به واکنش شدید حکومت فرانسه نیز گردیده است و حکومت علیه این خبرنگران به اتهام  "افشای اسرار دولتی" اقدام کرده است. گزارش "Disclose" بر اساس اسنادی که به عنوان "مخفی" طبقه بندی شده اند، منتشر شده است.

دستال و دو خبرنگار دیگر این رسانه توسط اداره استخبارات فرانسه مورد بازپرسی قرار گرفته اند. او می گوید که "دو تن از مقامات زن از اداره استخبارات ما را به یک اتاق بازجویی که چهار طبقه در زیرزمین قرار داشت، بردند، که دلهره آور و تهدید آمیز بود." او در ادامه می گوید که "سوالات بی شماری مربوط به دستورالعمل های رسانه، بودجه و اینکه آیا او به معنای "اسرار دولتی" می فهمد یا خیر، مطرح کردند. دستال در ادامه گفته است که "یکی از همکاران اش حتی درباره برخی از پست های تویتر و فیس بوک اش که به این گزارش ارتباط نداشت، مورد سوال قرار گرفته است. به گفته وی، تنها یک سوال در مورد منابع این خبرنگاران ارتباط داشت. برای دستال یک نشانه روشن به این امر بود که همه چیز فقط تلاش برای ترساندن او بود.

دستال می گوید که "به عنوان یک خبرنگار، معمولا وقتی مساله تهمت کردن مطرح باشد، در برابر یک محکمه ویژه شکایت می گردد." او در ادامه اضافه می کند که "اما در این مورد، نزد بازرسان درست بودن گزارش ما زیر سوال قرار نداشت. این خود نشانه دیگری برای دستال است که  قضیه آنها از جانب قضات مستقل بررسی نمی گردد بلکه از سوی سارنوالی که حداقل به طور رسمی تحت صلاحیت های وزارت عدالیه این کشور قرار دارد. دستال را پنج سال زندان و جریمه تا 75 هزار یورو تهدید می کند.

"Disclose" تنها رسانه ای نیست که توسط حکومت فرانسه مورد توجه قرار گرفته است بلکه در سه ماه گذشته، اداره استخبارت هشت خبرنگار از رسانه های مختلف و همچنین مدیر عامل روزنامه "لوموند" را مورد بازجویی قرار داده است. در این بازرسی ها نه تنها مساله سلاح ها در یمن بلکه پوشش خبری مساله به اصطلاح "رسوایی های بنالا" مطرح بوده است. الکساندر بنالا یکی از کارمندان سابق بخش امنیتی رئیس جمهور ماکرون بود که متهم به سوء استفاده از قدرت است. در همین حال، انجمن مطبوعات فرانسه یک راهنمای را منتشر کرده است که خبرنگاران در صورت که مورد بازجویی قرار بگیرند، چه باید بکنند.

"حمله به خبرنگاری تحقیقاتی"

پولین آدس مول سخنگوی سازمان غیر دولتی "گزارشگران بدون مرز" در پاریس می گوید همه این حوادث به طور کل حمله به خبرنگاری تحقیقاتی فرانسه به شمار می رود." او در ادامه می گوید که این واقعیت که اداره استخبارات خبرنگاران را مورد بازجویی قرار می دهد، یک مشکل است، اما زمانی که تعداد زیادی از خبرنگاران در چنین مدت کوتاهی مورد بازجویی قرار می گیرند، مشکل نهایت بزرگی است."

او توضیح می دهد که روند محکمه برای خبرنگاران وقت گیراست و منابع شان را صدمه می رساند. بنابرین خبرنگاران نمی توانند در تحقیقات بیشتر شان سرمایه گذاری کنند. تمام این روند منابع احتمالی را در هراس می اندازد و اثر منفی دیگری آن بالای بقیه خبرنگاران تحقیقاتی است. "در آینده آنها (خبرنگاران تحقیقاتی) دو بار در مورد دنبال کردن قضیه های خاصی فکر خواهند کرد که آنها را تعقیب کنند یا خیر."

ژان ماری شارون این اتهامات را در یک زمینه گسترده تر ارزیابی می کند. او که متخصص و دانشمند رسانه ها در دانشگاه "EHESS" در پاریس است، معتقد است که فرانسه در حال عقبگرایی در بخش آزادی مطبوعات است. او می گوید: «در چند سال گذشته، چند قانون تصویب گردید که مبارزه با تروریسم را تقویت می بخشد و اسرار تجاری را حفظ می کند. همچنین این قوانین به طور فزاینده ای فرصت های کار آزاد خبرنگاران را محدود می کند.»

شارون همچنین مبنی بر اینکه خبرنگاران در جریان اعتراضات جنبش "واسکت زرد ها"، که تظاهرات علیه بلند رفتن مالیات نفت بود و به اعتراضات علیه نخبگان سیاسی فرانسه تبدیل شد، نگرانی هایش را ابراز می دارد.

او می گوید که "پولیس در 105 مورد، خبرنگاران را مورد لت و کوب قرار داده است، مواد شانرا از بین برده و یا هم ضبط کرده است." او در ادامه می گوید که همه این برخورد های شدید، اتهامات، قوانین جدید، "این پیام را ارسال می کند که قضایایی وجود دارند که بهتر است خبر نگاران از آن فاصله بگیرند."

رهبران حکومت فرانسه اغلب با رسانه ها رابطه دشواری داشته اند. شارون معتقد است که در دوران امانوئل مکرون و برخی از رهبران قبلی این امر بدتر شده است: "به نظر می رسد که مکرون به این باور است که مطبوعات را باید تحت کنترول داشته باشد. او چندین بار چنان نشان داده است که همه چیز را می داند و به خبرنگاران تشریح می کند که آنها باید چگونه کار شان را انجام دهند. مکرون می گوید که رسانه ها در مورد بسیار مسایل گزارش می دهند، اما نه در مورد موضوعات ضروری.

شارون به این باور است که "حکومت توضیح اصطلاح "اسرار دولتی" را می خواهد گسترش دهد. او می تواند درک کند که اگر این کلمه برای حفاظت از زندگی سربازان، به عنوان مثال در مالی استفاده شود، اما در این مورد، این امر تنها حکومت را کمک می کند تا چهره اش را نجات دهد، اما نباید چنین باشد."

دستال، خبرنگار تحقیقاتی مصمم است تا کار خود را ادامه دهد، به ویژه در موقعیت فعلی.

nka,si (Lisa Louis)