فرضیه "امواج جاذبه" آینشتاین جدیداً تثبیت شد

به تاریخ ۱۱ فبروری دانشمندان "رصد خانۀ موج جاذبه تداخل لایزری"، به اختصار "لیگو" (LIGO)، با شور و غلغله از پدیدۀ هیجان آوری پیام دادند. آنها اعلام کردند که سیگنال یا صدای خفیفی که توسط دستگاه های بسیار حساس شان در سپتمبر ۲۰۱۵ اخذ شده بود، پس از ارزیابی همه داده ها، ۹۹،۹۹۹ درصد هیچگونه صدای اخلال کننده و یا صدای ناشی از نقص احتمالی در دستگاه اندازه گیری نبوده، بلکه متعلق به "امواج جاذبه" بوده است. این پیام یک چرخش عظیم، شورانگیز و نقطۀ عطفی در جهان فیزیک فلکی یا فیزیک ستارگان بود.

سیاه چاله ها اجرام بسیار به هم فشرده اند که قوۀ جاذبۀ آنها به اندازه ای بزرگ است که هیچ ماده و حتی هیچ سگنال نوری نمی تواند از آن به بیرون راه یابد. به اساس تئوری نسبیت عام، یک کتلۀ عظیم ساحۀ چهار بعدی موسوم به فضا-زمانی را چنان انحنا می بخشد که به شکل یک سوراخ سیاه دیده می شود. همین سوراخ سیاه را در فیزیک فلکی سیاه چاله می گویند.

دستگاه ردیاب "لیگو" حالا شواهد تازه ای را در رابطه با موجودیت امواج جاذبه ارایه کرده است.

سیگنال جدید قبلاً در ۲۶ دسمبر ۲۰۱۵ کشف و اندازه گیری شده بود. دانشمندان این امواج را (GW151226) نامگذاری کردند. اما این امواج در حقیقت جدید و تازه نیستند، بلکه در گذشته های بسیار زیاد دور و در فاصلۀ تقریباً ۱،۵ میلیارد سال نوری از زمین، در نتیجۀ یک رویداد عظیم و غیر قبال تصور ایجاد شده اند: دو سیاه چالۀ بسیار عظیم در آن زمان نخست به دور هم چرخیدند و در نتیجه به سرعت چرخش شان افزوده شده و بالاخره چنان به هم خوردند که با هم مدغم شدند و یک سیاه چالۀ جدید و به مراتب عظیم تر را تشکیل دادند. در همین لحظه هردو سیاه چاله انرژی زیادی را به گونۀ امواج جاذبه تولید کردند.

اثبات این موضوع با یک نسل جدید دستگاه های ردیاب "لیگو" ممکن گردید. از سپتمبر ۲۰۱۵ به این طرف یک دستگاه پیشرفتۀ ردیاب در "رصد خانۀ موج جاذبه تداخل لایزری" نصب گردیده است که کارآیی و حساسیت بیشتر داشته و امکان اشتباه آن بسیار کمتر است. در هردو دستگاه ردیاب در ایالت های لوئیزیانا و واشنگتن ایالات متحدۀ امریکا، آلمان و بریتانیا نیز سهیم اند.

جایزۀ نوبل برای امواج جاذبه؟

بیشتر از ۱۰۰۰ دانشمند مشترکاً روی کشف امواج جاذبه کار کرده اند. آنها تئوری نسبیت البرت آینشتاین فیزیکدان آلمانی را، که در سال ۱۹۰۵ پیش بینی کرده بود، ثابت ساختند. این پیشنهاد که دانشمندان به خاطر این کار شان جایزۀ فیزیک نوبل را دریافت کنند، طرفداران زیادی دارد.

اما اینکه این جایزه به چه کسی داده شود، یک امر پیچیده و مغلق است، زیرا یک جایزۀ نوبل تنها به حد اعظمی سه نفر اعطا می شود، نه بیشتر از آن. چنین وضعیت دشواری در مورد اعطای جایزۀ نوبل برای ذرۀ بنیادی هیگز یا "بوزون هیگز" نیز وجود داشت. هرچند یک تیم بین المللی دانشمندان در مرکز تحقیقات فضایی "سرن" در سویس این ذره را کشف کرده بودند، اما جایزۀ نوبل تنها به پیتر هیگز و فرانسوا اینگلرت داده شد. این دو فیزیک دان قبلاً در دهۀ ۱۹۶۰ قرن گذشتۀ میلادی موجودیت این ذرۀ بنیادی را پیش بینی کرده بودند. مرکز پژوهش علمی "سرن" با آنهم خورسند است.