مناقشه مرزی چین و هند شدت یافته است

پیکنگ هشدارهایش را شدت بخشیده است و از سربازان هندی تقاضا می کند تا از آن منطقه مورد مناقشه در ارتفاعات همالیا خارج شوند که در نقطه تلاقی چین، هند و بوتان قرار دارد.

رن گواکیانگ، سخنگوی وزارت دفاع چین، ناوقت روز پنجشنبه گفته است که نیروهای مسلح چین «نهایت حسن نیت» و «خویشتنداری در سطح عالی» نشان داده اند. رن در اعلامیه ای گفته است که  هند باید «خبط تاکتیک به تاخیر انداختن اش را رها کند» و «اعتماد و ظرفیت» چین را برای دفاع از حاکمیت ملی و علایق انکشافی اش کم نگیرد.

برای چندین هفته سربازان چین و هند در حوالی قریه ای، خیلی نزدیک رو در روی همدیگر قرار گرفته اند که تحت کنترول چین است، و هند و بوتان یعنی دو متحد نزدیک را از هم جدا می گرداند. این امر به چین امکان دسترسی به به اصطلاح گردن مرغ یا یک نوار ارضی باریک را می دهد که هند را به مناطق دور دست شمال شرقی اش وصل می کند.

پیکنگ مدعی است که در اوایل جون نیروهای هندی به منطقه ای داخل شده اند که در چین دانگلانگ و در هند دوکلام یاد می شود و کار بر یک سرک را که سطح مرتفع همالیا می رود مانع شده اند. مقامات چینی می گویند که این اعمال جانب هندی تخطی از توافق مرزی ۱۸۹۰ بین چین و بریتانیاست که تا سال ۱۹۴۷ حاکم استعماری هند بود.

در عین زمان هند مدعی است که سربازان چینی داخل شده اند و می کوشند در قلمرو بوتان یک جاده بسازند.

بوتان یک کشور کوچک و محاط به خشکه در منطقه همالیاست که بین این دو غول آسیائی قرار گرفته است و به طور گسترده ای وابسته به دهلی جدید بوده و با پیکنگ مناسبات دیپلوماتیک ندارد. بوتان گفته است که احداث جاده ای در قلمرو این کشور یک «تخطی مسقتیم» از  توافقات با چین است.

اگرچه چین و بوتان از ده ها سال به اینسو بدون کدام حادثه جدی مرزهای دقیق را مورد مذاکره قرار داده اند، اما این بار بوتان از هند طالب کمک شده است. هند فکر می کند این محل اتصال خاص کوهستانی دارای اهمیت حیاتی استراتژیک باشد. دهلی جدید برای این منظور سربازانش را به این سطح مرتفع فرستاده است تا مانع کار چینی ها گردد. از آن تاریخ تا کنون هردو جانب نتوانسته اند راه حلی برای آن بیابند.

مسابقه متهم سازی

روز چهارشنبه دوم اگست، چین اعلامیه ای انتشار داد و هند را متهم به ایجاد این مشکل ساخت و مدعی شد که دهلی جدید بهانه ئی برای اعزام سربازان به این منطقه «اختراع» نموده است.

خبرگزاری شینهوا از گینگ شوانگ سخنگوی وزارت خارجه چین نقل قول نموده است که «آنچه هند انجام داده است نه تنها حاکمیت ملی چین را به شدت تخطی نموده است، بلکه همچنان صلح وثبات منطقه ئی و نظم بین المللی را نیز با چالش بزرگی مواجه ساخته است که هیچ دولت مستقلی آن را تحمل نمی تواند.»

پیکنگ همچنان هرگونه نقش هند را در مساله مرزی بین چین و بوتان رد نموده است. وزارت خارجه چین گفته است که «هند به مثابه جناح سوم حق مداخله و یا ممانعت در مساله مرزی بین چین و بوتان را ندارد و از این هم کمتر حق دارد که به نمایندگی از بوتان ادعای ارضی بکند.» او افزوده است: «چین همه اقدامات مقتضی را انجام می دهد از حقوق و علایق مشروع و قانونی اش حفاظت کند.»

هند بعد تر به این اعلامیه چین پاسخ گفته و تاکید نموده است که کار جاده سازی چین در این منطقه مورد مناقشه «بیانگر تغییر چشم گیر در وضع موجود می باشد» و خواهان «نهایت خویشتنداری» از همه جناح ها شده است. شام چهارشنبه وزارت خارجه هند در اعلامیه ای گفته است: «هند صلح و آرامش در مناطق مرزی هند و چین را یک پیش شرط مهم برای انکشاف پیوسته روابط دو جانبه با چین می داند.»

در حالیکه چین مکرراً از هند تقاضا نموده است تا نیروهایش را بیرون بکشد، گزارش ها حاکی از آن است که کدام تغییری در اوضاع به وجود نیامده است و دو جانب به اختلافات شان ادامه می دهند.

خبرگزاری رویترز به نقل از نیتین گوخاله، کارشناس نظامی هند، گزارش داده است که هند از مدت طولانی به اینسو برای این مناقشه آمادگی داشته است. گوخاله گفته است: «تصمیم بر این است که در ساحه مصممانه ایستاد و به دیپلوماسی معقول پرداخت.»

هردو جانب در پشت پرده به مذاکره در جهت حل این مشکل متوسل شده اند، اما پیشرفت واضح اندکی دیده می شود. اجیت دووال، مشاور امنیت ملی هند در هفته گذشته برای نشست امنیتی کشورهای گروه "بریکس" (برازیل، روسیه، هند، چین و افریقای جنوبی) از پیکنگ دیدار نمود و مذاکرات دو جانبه ای با یانگ جی چی انجام داد که نامبرده رتبه بالاتری از وزیر خارجه دارد. اما در اعلامیه حکومت چین در مورد این نشست به موضوع مرزی اشارت نشده است.

قوی به نظر آمدن

رایان هس، یک تحلیلگر سیاست خارجی در موسسه پژوهشی بروکینگز در گزارشی که توسط این اندیشکده نامدار امریکائی انتشار یافته است، نوشته است:« هیچ طرفی احساس فشار نمی کند تا این مناقشه آرام تر گردد و تقویم سیاسی در چین نرمش پذیری در مورد مسائلی را محدود می گرداند که مربوط به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی می باشند.»

هس تاکید نمود که از آنجائی که قرار است کانگرس پنجساله حزب کمونیست چین در خزان امسال برگزار شود، «برای مقامات چینی انگیزه قوی وجو دارد که از آنچه جلوگیری نمایند که "ضعیف " به نظر آیند.»

این کار شناس می افزاید: «به عین ترتیب نارندرا مودی نخست وزیر هند فضای سیاسی محدودی دارد تا یک جانبه عقب نشینی کند، با توجه به این نگرانی که چنین تصمیمی می تواند در آینده موجب فشار های بیشتری از جانب چین گردد، برعلاوه اعتبار تعهد امنیتی هند نسبت به بوتان را تضعیف می کند.»

ناظران می گویند که مساله مهم برای هر دو جانب اینست که قوی به نظر آیند و وجهه شان را از دست ندهند، به ویژه آنکه رسانه ها در هردو جانب یک راهکار مبارزه طلبانه در پیش گرفته اند و احساسات شدید ناسیونالیستی را دامن می زنند.

به نظر می رسد که این تنش ها بر روابط اقتصادی دو کشور نیز تاثیر خراب به جا بگذارد، چنانکه گفته می شود به نظر می رسد که هند می خواهد پیشنهاد ۳،۱ میلیارد دالری گروه دوا سازی چینی فوسون را برای به عهده گرفتن کار شرکت دواسازی گلند فارما رد کند.

سرینیواس مازومدارو/ ر.ر.