میدان یخ زدۀ جنگ، موضوع مذاکرات هند و پاکستان
۱۳۹۰ خرداد ۹, دوشنبه
قرار است روز دو شنبه وزیران دفاع هر دو کشور در دهلی جدید در مورد بیرون کشیدن نیروهای نظامی شان از منطقه «متعلق به هیچکس» مذاکره کنند؛ منطقهای که بر فراز کوه یخ سیاچن واقع است. این نیروها از سال 1984 بدین سو در آنجا مستقر میباشند.
هر دو کشور از مدتها پیش ضرورت غیرنظامی ساختن سیاچن را پذیرفته اند. سیاچن در ارتفاع شش هزار متری از سطح بحر قرار دارد و کارشناسان نظامی میگویند که این منطقه غیرقابل زیست است و اقلیم نامساعد و برفکوچهایش میتواند بیشتر از مرمیها موجب مرگ انسانها شود.
روند آهسته صلح بین پاکستان وهندوستان بعد از حملات ممبیی توسط جنگجویان مستقر در پاکستان در سال 2008، به تعویق افتاد. از آن جایی که توافقی قبلاً در مورد سیاچن صورت گرفته است، بنابراین رسیدن به راه حلی در مورد آن با کمترین دشواری همراه است.
مذاکرات صلح با میانجیگری و اِعمال نفوذ جدی ایالات متحده امریکا دوباره از سر گرفته شد و از سه سال به این سو، این نخستین بار است که مقامهای ارشد ملکی دو کشور باهم ملاقات میکنند.
شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پیشین پاکستان که خود تلاش میکرد پس از حمله بر ممبیی این مذاکرات دوباره از سرگرفته شود، گفته است: «ارادهء سیاسی لازم است تا این موضوع حل گردد. این موضوع مشکلی نیست...هرگاه این موضوع حل شود، در آن صورت محیط و فضا برای حل مسایل دیگر نیز آماده میشود».
هند و پاکستان تا حال سه بار باهم جنگیده اند و رقابتهای آنها تلاشهای کشورهای غربی را برای آوردن ثبات در افغانستان و منطقه آسیای جنوبی با دشواری مواجه میسازد.
تقسیم منطقه همالیایی کشمیر بین دو کشور هند و پاکستان، منازعه مرکزی را در شصت سال گذشته بین اسلام آباد و دهلی جدید تشکیل داده است. هندوستان و پاکستان در مورد حل مناقشات شان نزدیک به مرز بحری بین دو کشور در مصب «سرکریک» و سیاچن پیش از آن که روند صلح در سال 2008 متوقف شود، نزدیک به توافق رسیده بودند.
هر دو جانب میخواهند به چنان راه حلی برسند که به آنها اجازه بدهد نیروهای شان را از سیاچن بیرون بکشند، اما هندوستان میگوید تا زمانی که پاکستان رسماً مواضعی را که گرفته است تایید نکند، نیروهایش را بیرون نمیکشد.
پاکستان گفته است که میخواهد چنین کاری را انجام دهد، اما به شرط آن که این حمایت نهایی از ادعای هندوستان در مورد این کوه یخ نباشد که سرچشمه دریاهای پاکستان را تشکیل میدهد.
یک مقام ارشد هندوستان که بنا بر حساسیت موضوع نخواسته است از وی نام برده شود، گفته است: «موفقیت را از راههای گوناگون میتوان پیمایش کرد اما من میتوانم بگویم که سنجهء واقعی پیشرفت مذاکرات در مورد سیاچن خواهد بود».
کارشناسان نظامی میگویند که اهمیت استراتژیک این کوه یخ در سلسله کوههای قراقروم قابل بحث میباشد. تا سال 1984هیچ کشوری در آنجا سرباز نداشت. اما اکنون بین 10 تا 20 هزار سرباز هندوستانی و پاکستانی در آن جا حضور دارند. هندوستان اکنون کنترول این سطح مرتفع را در دست دارد و از ترس آن که مبادا پاکستان آن را تصرف کند، نمیخواهد از آن جا بیرون رود.
حسن نیت؟
هند و پاکستان از مدتها بدین سو میکوشند راوبط شان را عادی سازند، اما هر دو کشور عمیقاً بر یکدیگر مظنون میباشند.
من موهن سنگهـ، نخست وزیر هندوستان با وجود عقبگردها به شمول ناموثر بودن مذاکرات صلح، میخواهد مناسباتاش با پاکستان را بهبود بخشد. او با وجود یک سلسله اختلافاتی که با برخی رهبران حزب کانگرس در این مورد دارد، خود را متعهد میداند که مناسبات کاری با پاکستان را در این ارتباط نگهدارد.
پاکستان که اکنون درگیر مسایل امنیتی خودش میباشد، هندوستان را بزرگترین خطر امنیتی خود میداند.هندوستان در سالهای اخیر بیشتر متمرکز به خطراتی از ناحیه چین است که روز تا روز نیرومندتر میشود.
حسن نیتی که بعد از مسابقه کریکت بین تیمهای دو کشور در ماه مارچ به وجود آمد، امید به پیشرفت در مناسبات سیاسی بین دو کشور را به وجود آورده است. کشته شدن اسامه بن لادن در درون خاک پاکستان توسط نیروهای کوماندویی ایالات متحده امریکا فقط منجر به ابراز ملاحظات انتقادی ملایم دیپلوماتیک بین دو کشور هندوستان و پاکستان شد. اما سوء ظن در مورد یکدیگر در این دوکشور بسیار عمیق است.
کنوال سیبال، وزیر خارجه سابق هندوستان به رویترز گفته است: «من فکر نمیکنم کدام پیشرفتی به دست آید. هرگاه شما فکر کنید که دیپلوماسی کریکت به این مساله کمک میکند، بگذارید بگویم که مسایل واقعی را نمیتوان در بافت قیافه گرفتنهای تبلیغاتی حل و فصل کرد».
برعکس، این کارشناس معتقد است که هرگاه دو جانب در مورد تماسهای بیشتر بین نیروهای نظامی شان توافق کنند، این مذاکرات قسماً موفق به نظر میرسد.
سیبال می گوید: «حتا اگر دو قدرت نظامی توافق کنند که در خاک یکدیگر مسابقه فوتبال یا کریکت انجام دهند، این کار گامی به جلو میباشد».
رویترز / رسول رحیم
ویراستار: عارف فرهمند