وزیران خارجه اتحادیه اروپا و بحران اوکرایین

وضعیتی که هم اکنون در قاره های جهان حکمفرما می شود، شبیه یک بازی موسوم به "پولیس خوب و پولیس بد" است. در آسترالیا انگلا مرکل صدراعظم آلمان در یک سخنرانی خود پیرامون سیاست خارجی کشور اش بار دیگر با سخنان بسیار صریح از ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه انتقاد کرد که نظام صلح در اروپا را به خطر می اندازد و به سیاست حاکمیت زور توسل می جوید. در همین حال فرانک والتر شتاینمایر وزیر خارجۀ آلمان در بروکسل برعکس به حوصله مندی بی پایان دیپلوماتیک تأکید می کند. او می گوید:«جای سؤال نیست که از نظر من نیز ما در حال حاضر به عقب می رویم؛ توافقنامۀ آتش بس منعقدۀ مینسک با خطر باطل شدن روبرو است. سؤال اینست که آیا وسایلی وجود دارند که با آن بتوان از بروز سلسلۀ جدید خشونت ها در شرق اوکرایین جلوگیری کرد؟».

مسأله بر سر یک وسیلۀ معجزه آسا نیست، بلکه از دیدگاه این وزیر آلمان تنها با روش پایدار دیپلوماتیک و باز نگهداشتن در های مذاکره با مسکو می توان جلو بدترین حالت، یعنی بروز جنگ را گرفت. پیترو پوروشنکو رئیس جمهور اوکرایین در این رابطه کمتر از خویشتنداری کار می گیرد و قبلاً اظهار داشته است که از همچو چیزی خوف ندارد.

اروپا هنوز چه کاری می تواند بکند؟

قرار است بحث در بروکسل استراتیژی کلی اروپاییان در برابر روسیه را تصریح کند. فیدیریکا موگیرینی مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا تأکید می کند که وضع تعزیرات به تنهایی منازعه را حل نمی کند، بلکه می تواند وسیله ای باشد که با تدابیر دیگری باید یکجا ساخته شود. پس واضح است که یگانه راهی که هم اکنون برای اروپاییان باقی می ماند، مذاکره با مسکو است.

دیپلومات ها گفتند که نمی خواهند در همچو شرایط خاص بگویند که واقعاً همه تلاش ها برای جلوگیری از بدترین حالت را به خرج داده اند. وزیر خارجۀ آلمان در بروکسل گفت:«ما فراتر از تصامیمی که در گذشته اتخاذ کرده ایم، با درنظرداشت تشدید وخامت اوضاع در شرق اوکرایین، آیا امکانات دیگری را یافته می توانیم، نسبت به اینکه با تعزیرات بیشتر فشار بالای مسکو را افزایش بدهیم؟».

شتاینمایر افزود که پیامد تعزیرات را از ارقام در مورد اقتصاد روسیه می توان دید. اما وزیران خارجۀ اتحادیۀ اروپا در نشست روز دوشنبه شان در بروکسل نمی خواستند این تعزیرات را افزایش بدهند، بلکه به نظر آنها در فهرست رهبران جدایی طلبان شرق اوکرایین که علیه شان تعزیرات وضع شده است، باید چند نام دیگر علاوه گردد.

مذاکره با مسکو و کمک های بازسازی برای کیف

اما اروپایی ها برای درهم شکستن اسطورۀ محاصره و تجرید، که مسکو خود وارد آن شده است، چه کاری می توانند بکنند؟ وزیر خارجۀ آلمان پیشنهاد می کند که مذاکرات اقتصادی در سطح جدیدی، مثلاً با اتحادیۀ اقتصادی که تازه تأسیس شده است، راه اندازی شود تا روسیه را بتوان در پشت میز مذاکره نگهداشت. شتاینمایر یادآور شد: «ما نباید امکانات مذاکره را به یک صحنۀ پایانی مبدل سازیم».

همچنان کمک به حکومت جدید اوکرایین در ایجاد و تقویت زیرساخت های اقتصادی و سیاسی شامل طرح وزیران خارجۀ اتحادیۀ اروپاست. قرار است در آغاز سال آیندۀ میلادی یک کنفرانس بین المللی کشور های پول دهنده دایر شود و اتحادیۀ اروپا می خواهد مطمئن گردد که کمک های مالی به مراجع درست می رسند. از نظر بروکسل کیف به کمک در عرصه های مبارزۀ در برابر فساد، تقویت نیرو های پولیس و قوای قضائیه و همچنان اصلاحات اداری نیاز دارد. اینها تدابیری را به یاد می دهند که اتحادیۀ اروپا با آن برای پیاده ساختن اصلاحات در کشور های حوزۀ بالقان تلاش کرده بود.

کارشناسان انستیتوت های تحقیقاتی بروکسل همنظر اند که به ویژه برای با ثبات سازی اوکرایین به میلیارد ها یورو نیاز است و این روند ده ها سال دوام خواهد کرد. مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا اولین گام ها را در این راستا با پاول کلیمکین وزیر خارجۀ اوکرایین برداشته است. قرار است پولیس آلمان به مأمورت مشورت دهی خود به نیرو های امنیتی غیر نظامی در اوکرایین آغاز کنند. توافقنامه ای که در این رابطه عقد شده است، حمایت از اوکرایین در روند اصلاحات نیرو های پولیس و قوای قضائیۀ آن کشور را دربر دارد. در این پروژه 20 مأمور پولیس آلمانی سهم دارند.

وضعیتی که هم اکنون در قاره های جهان حکمفرما می شود، شبیه یک بازی موسوم به "پولیس خوب و پولیس بد" است. در آسترالیا انگلا مرکل صدراعظم آلمان در یک سخنرانی خود پیرامون سیاست خارجی کشور اش بار دیگر با سخنان بسیار صریح از ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه انتقاد کرد که نظام صلح در اروپا را به خطر می اندازد و به سیاست حاکمیت زور توسل می جوید. در همین حال فرانک والتر شتاینمایر وزیر خارجۀ آلمان در بروکسل برعکس به حوصله مندی بی پایان دیپلوماتیک تأکید می کند. او می گوید:«جای سؤال نیست که از نظر من نیز ما در حال حاضر به عقب می رویم؛ توافقنامۀ آتش بس منعقدۀ مینسک با خطر باطل شدن روبرو است. سؤال اینست که آیا وسایلی وجود دارند که با آن بتوان از بروز سلسلۀ جدید خشونت ها در شرق اوکرایین جلوگیری کرد؟».

مسأله بر سر یک وسیلۀ معجزه آسا نیست، بلکه از دیدگاه این وزیر آلمان تنها با روش پایدار دیپلوماتیک و باز نگهداشتن در های مذاکره با مسکو می توان جلو بدترین حالت، یعنی بروز جنگ را گرفت. پیترو پوروشنکو رئیس جمهور اوکرایین در این رابطه کمتر از خویشتنداری کار می گیرد و قبلاً اظهار داشته است که از همچو چیزی خوف ندارد.

اروپا هنوز چه کاری می تواند بکند؟

قرار است بحث در بروکسل استراتیژی کلی اروپاییان در برابر روسیه را تصریح کند. فیدیریکا موگهیرینی مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا تأکید می کند که وضع تعزیرات به تنهایی منازعه را حل نمی کند، بلکه می تواند وسیله ای باشد که با تدابیر دیگری باید یکجا ساخته شود. پس واضح است که یگانه راهی که هم اکنون برای اروپاییان باقی می ماند، مذاکره با مسکو است.

دیپلومات ها گفتند که نمی خواهند در همچو شرایط خاص بگویند که واقعاً همه تلاش ها برای جلوگیری از بدترین حالت را به خرج داده اند. وزیر خارجۀ آلمان در بروکسل گفت:«ما فراتر از تصامیمی که در گذشته اتخاذ کرده ایم، با درنظرداشت تشدید وخامت اوضاع در شرق اوکرایین، آیا امکانات دیگری را یافته می توانیم، نسبت به اینکه با تعزیرات بیشتر فشار بالای مسکو را افزایش بدهیم؟».

شتاینمایر افزود که پیامد تعزیرات را از ارقام در مورد اقتصاد روسیه می توان دید. اما وزیران خارجۀ اتحادیۀ اروپا در نشست روز دوشنبه شان در بروکسل نمی خواستند این تعزیرات را افزایش بدهند، بلکه به نظر آنها در فهرست رهبران جدایی طلبان شرق اوکرایین که علیه شان تعزیرات وضع شده است، باید چند نام دیگر علاوه گردد.

مذاکره با مسکو و کمک های بازسازی برای کیف

اما اروپایی ها برای درهم شکستن اسطورۀ محاصره و تجرید، که مسکو خود وارد آن شده است، چه کاری می توانند بکنند؟ وزیر خارجۀ آلمان پیشنهاد می کند که مذاکرات اقتصادی در سطح جدیدی، مثلاً با اتحادیۀ اقتصادی که تازه تأسیس شده است، راه اندازی شود تا روسیه را بتوان در پشت میز مذاکره نگهداشت. شتاینمایر یادآور شد: «ما نباید امکانات مذاکره را به یک صحنۀ پایانی مبدل سازیم».

همچنان کمک به حکومت جدید اوکرایین در ایجاد و تقویت زیرساخت های اقتصادی و سیاسی شامل طرح وزیران خارجۀ اتحادیۀ اروپاست. قرار است در آغاز سال آیندۀ میلادی یک کنفرانس بین المللی کشور های پول دهنده دایر شود و اتحادیۀ اروپا می خواهد مطمئن گردد که کمک های مالی به مراجع درست می رسند. از نظر بروکسل کیف به کمک در عرصه های مبارزۀ در برابر فساد، تقویت نیرو های پولیس و قوای قضائیه و همچنان اصلاحات اداری نیاز دارد. اینها تدابیری را به یاد می دهند که اتحادیۀ اروپا با آن برای پیاده ساختن اصلاحات در کشور های حوزۀ بالقان تلاش کرده بود.

کارشناسان انستیتوت های تحقیقاتی بروکسل همنظر اند که به ویژه برای با ثبات سازی اوکرایین به میلیارد ها یورو نیاز است و این روند ده ها سال دوام خواهد کرد. مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا اولین گام ها را در این راستا با پاول کلیمکین وزیر خارجۀ اوکرایین برداشته است. قرار است پولیس آلمان به مأمورت مشورت دهی خود به نیرو های امنیتی غیر نظامی در اوکرایین آغاز کنند. توافقنامه ای که در این رابطه عقد شده است، حمایت از اوکرایین در روند اصلاحات نیرو های پولیس و قوای قضائیۀ آن کشور را دربر دارد. در این پروژه 20 مأمور پولیس آلمانی سهم دارند.