چرا پاکستان همچنان متحد کلیدی امریکا در منطقه می ماند؟

جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده در یک نشست خبری مشترک با سرتاج عزیز، مشاور امنیت ملی پاکستان از عملیات جاری اردوی پاکستان علیه جنگجویان اسلامگرا در شمالغرب این کشور تقدیر کرد. او همچنان از این کشور خواست تا علیه تمام گروه هایی که منافع افغانستان، هند و ایالات متحده را به خطر می اندازند، بجنگد.

جان کری روز 13 جنوری در اسلام آباد گفت: «ما همراه با بالاترین سطح حکومت پاکستان بسیار به روشنی می دانیم که پاکستان مجبور است همه گروه های جنگجو را هدف قرار بدهد؛ شبکه حقانی و دیگر گروه ها را که کشورهای متحد امریکا، نیروهای افغان و مردم را در پاکستان و هر جای دیگر هدف قرار می دهند».

اردوی پاکستان وعده سپرده است تا حمله شورشیان به یک مکتب را در پیشاور، تلافی کند. در حمله روز 16 دسمبر بر یک مکتب حداقل 150 تن که بیشتر آنان کودکان بودند، به قتل رسیدند. از هنگام حمله طالبان بر این مکتب، اردو عملیات زمینی و هوایی خود را در منطقه وزیرستان شمالی تشدید بخشیده است. باور بر این است که برخی از مخوف ترین گروه های جنگجو در وزیرستان شمالی پناه گرفته و از آنجا حملات خود را علیه نیروهای پاکستانی و ناتو در افغانستان تدارک می بینند. صدها هزار تن از آغاز عملیات اردو خانه های خود را در وزیرستان شمالی و جنوبی ترک کرده اند.

عمر حمید، رئیس بخش آسیا و اقیانوسیه مرکز تحقیقات "آی. ایچ. اس" در مصاحبه با دویچه وله می گوید که اقدامات اردوی پاکستان علیه شبکه حقانی، و عملیات آن در وزیرستان باعث شده تا امریکا بار دیگر به این کشور اعتماد کند و سطح همکاری ها بین دو کشور ارتقا یابد.

دویچه وله: مشکل پاکستان با شورشگری طالبان تازه نیست. اما چرا وزیر خارجه امریکا در این مقطع زمانی حمایت از پاکستان علیه جنگجویان افراطی را وعده سپرده است؟

عمر حمید: در شش ماه گذشته تلاش های پاکستان علیه "تحریک طالبان پاکستان" و دیگر گروه های ملیشه افزایش یافته است. اردوی پاکستان تمام تلاش خود را کرده است تا نشان بدهد که عملیات هایش علیه تمام گروه های مرتبط با طالبان، به شمول شبکه حقانی بوده اند؛ شبکه حقانی که مسئول حملات بزرگ در افغانستان به ویژه در کابل بوده است. اردوی پاکستان همواره از سوی حکومت های امریکا و افغانستان متهم بوده است که از شبکه حقانی در گذشته حمایت کرده است.

اقدامات اخیر به نظر می رسد که اعتماد را دوباره بازگشتانده و منجر به افزایش همکاری بین واشنگتن و اسلام آباد شده است. بنابراین، از آنجایی که دیدار جان کری پس از حمله طالبان بر یک مکتب در پیشاور انجام شد، در واقع به معنای این است که همکاری استخباراتی بین دو کشور پیش از این وجود داشته است؛ به عنوان مثال هواپیماهای بی سرنشین امریکایی گروه "تحریک طالبان پاکستان" را در شرق افغانستان هدف قرار داده است.

دویچه وله: چه نوع همکاری را امریکا علاقمند است به پاکستان پیشکش کند؟

عمر حمید: اول از همه پاکستان علاقمند است تا کمک نظامی امریکا را داشته باشد. حکومت نیز برای جایگزینی افراد بی جا شده در نتیجه عملیات اردو در وزیرستان شمالی، نیازمند حمایت است. به هرحال، طرح "کری لوگار" توجه حکومت امریکا را به نهادهای ملکی پاکستان، غیر صرفا پرداخت پول به اردو، معطوف ساخت. طرح "کری لوگار" لایحه ای بود که در سال 2010 توسط کانگرس امریکا تصویب شد تا بر اساس آن سالانه 1.5 میلیارد دالر تا سال 2014 به حکومت ملکی پاکستان پرداخت شود.

مسئله اصلی در اینجا این است که همکاری اقتصادی و نظامی بین پاکستان و امریکا در این مقطع زمانی ادامه یافت؛ حتا با وجود بعضی مواقع که مشاجرات زبانی بین دو طرف درگرفت.

دویچه وله: علیرغم این مشاجرات لفظی، چرا امریکا فکر می کند که کمک به پاکستان مهم است؟

عمر حمید: پاکستان به دو دلیل متحد امریکا در منطقه باقی می ماند: اول این که، اردوی پاکستان تنها قدرتی است که در حال حاضر توانایی دارد تا جنگجویان اسلامگرا را در پناهگاه هایشان هدف قرار دهد. دوم این که امریکایی ها می دانند که نیاز دارند پاکستان طالبان افغان را ترغیب کند تا هر نوع گفتگوی معنادار صلح آغاز شود.

دویچه وله: شما به عملیات در وزیرستان شمالی اشاره کردید. امریکا هم حملات هواپیمای بی سرنشین خود را بر منطقه قبایلی با آغاز عملیات اردوی پاکستان از سرگرفته است. مقامات پاکستان به هرحال حملات هواپیمای بی سرنشین را نقض تمامیت ارضی تلقی می کنند. آیا هر دو اردو در جنگ علیه شورشیان با هم کار می کنند؟

عمر حمید: علیرغم محکومیت علنی این حملات مقامات پاکستانی، برخی شواهد ضمنی وجود دارند که ثبوت می کنند حملات هواپیماهای بی سرنشین با هماهنگی انجام می شوند؛ حتا به دستور اردوی پاکستان.

به هر حال، یقینا در چند ماه اخیر افزایش همکاری بین دو اردو دیده می شود؛ [به ویژه این که] هواپیماهای بی سرنشین امریکایی رهبری "تحریک طالبان پاکستان" را همزمان در دو سوی مرز، در افغانستان و پاکستان هدف قرار می دهند.

هواپیماهای بی سرنشین امریکایی همچنان فعالانه "ملا فضل الله" رهبر "تحریک طالبان پاکستان" را هدف قرار می دهند. باور بر این است که ملا فضل الله در کنر افغانستان پنهان شده است. او اخیرا در فهرست رسمی تروریسم واشنگتن درج گردیده است. حداقل دو حمله هواپیمای بی سرنشین از نوامبر 2014 تاکنون با هدف قتل او انجام شده است.

دویچه وله: با این همه، برخی تحلیلگردان به این باورند که سازمان های امنیتی پاکستان حقانی را یک "دارایی" می پندارند و می خواهند تماس نزدیک خود با آن را حفظ کنند. نظر شما در این مورد چیست؟

عمر حمید: هر ارتباطی که در گذشته وجود داشته [مهم نیست] اما در عملیات جاری اردوی پاکستان یکی از اهداف شبکه حقانی بوده است؛ با این نتیجه که توانایی تهاجمی حقانی به طور قابل توجهی اخیراً کاهش یافته است.

رحیل شریف، رئیس اردوی پاکستان در سفر اخیر خود در ماه نوامبر سال گذشته به امریکا، به خاطر امان ندادن شبکه حقانی در عملیات اخیر، مورد ستایش علنی رهبران پنتاگون و اعضای حکومت امریکا قرار گرفت.

دویچه وله: وعده کری برای حمایت از پاکستان چگونه می تواند به تنش زدایی بین این کشور و هند کمک کند؟

عمر حمید: پاکستان همواره علاقمند دخالت مستقیم امریکا در حل مناقشه کشمیر بوده است. اگر چه بعید به نظر می رسد که چنین حمایت مستقیمی به نقطه بالایی برسد، پاکستان اما از این که زیر سایه حمایت امریکا باشد، احساس رضایت می کند. این مسئله هند را محدود می کند تا هیچ گونه اقدام یکطرفه ای را که خطر جنگ بین دو کشور را سبب می شود، انجام ندهد.

دویچه وله: چه قدرت نفوذی واشنگتن بر اسلام آباد دارد تا به کاهش خشونت در طول "خط کنترول" بین هند و پاکستان کمک نماید؟

عمر حمید: امریکا قدرت نفوذ قابل توجهی از طریق حمایت اقتصادی دارد. این کشور به طور بالقوه می تواند از این مسئله برای کاهش تنش در "خط کنترول" استفاده کند؛ اما امریکا همچنان می داند که هرگونه کاهش کمک ها و حمایت اقتصادی می تواند حمایت پاکستان از عملیات ضد ترور را کاهش دهد؛ نکته ای که [در واقع] منفعت اولیه امریکا در ارتباط با این کشور را می سازد. بنابراین، اولویت های امریکا بر اولویت های مرتبط با هند، می چربد.