چهار کشور بر سر آغاز کار پایپ‌لاین تاپی مذاکره می‌کنند

این جلسه مقام‌های چهار کشور به تاریخ یازدهم و دوازدهم فبروری برای دو روز ادامه می یابد. بحث ها بر سر انتقال گاز از ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند از سال 2002 آغاز شد. در این مدت تحقیقاتی در مورد این پروژه انجام شده و مقام های چهار کشور در تلاش آغاز کار عملی آن هستند. این پروژه از ترکمنستان آغاز و با عبور از افغانستان و پاکستان، گاز ترکمنستان را به هند می رساند.

مقام ها در وزارت معادن و پترولیم افغانستان می گویند قرار است در این جلسه برای آغاز کار عملی این پروژه با کمپنی توتال فرانسه نیز مذاکره شود. مقام های چهار کشور توانمندی های چندین کمپنی و کنسرسیوم را مطالعه کرده اند. براساس اظهارات سخنگوی وزارت معادن افغانستان، نمایندگان کشورهای دخیل در پروژه به این نتیجه رسیده اند که کمپنی توتال، از توانایی ها و قابلیت های بهتری نسبت به سایر کمپنی ها برخوردار است ولی هنوز توافقنامه نهایی با این کمپنی امضا نشده است.

محمد رفیع رفیق، صدیقی سخنگوی وزارت معادن افغانستان روز سه شنبه (21/ 10 فبروری) در یک کنفرانس خبری در کابل گفت: «در این جلسه روی دو مساله بسیار عمده توافق می شود. در ابتدا بحث روی قبولی کمپنی توتال فرانسه است در پرنسیب که کار عملا آغاز شود. زمان کار عملیاتی پروژه نیز در این جلسه تعیین می شود.»

سهم افغانستان

افغانستان امیدوار است که در دو عرصه از مزایای پروژه انتقال گاز تاپی مستفید شود، یکی حق ترانزیت و دیگر خرید گاز به بهای مناسب. هنوز مشخص نیست که افغانستان سالانه به خاطر انتقال پایپ لاین گاز از خاک خود، چه مقدار حق ترانزیت خواهد گرفت. سخنگوی وزارت معادن گفت یکی از موارد بحث در اسلام آباد روی حق ترانزیت است.

قرار است افغانستان در ده سال اول 0.5 میلیارد متر مکعب گاز، در ده سال دوم یک میلیارد متر مکعب و در ده سال سوم، 1.5 میلیارد متر مکعب گاز از پروژه تاپی خریداری کند. مقام های وزارت معادن از ارائه جزییات در مورد قیمت هر متر مکعب گاز خودداری کردند. آن ها می گویند هر کشور براساس توانایی و نیازمندی های خود از این پایپلاین گاز خریداری می کند و هر کشور تلاش دارد تا با قیمت نازلتر گاز مورد نیازش را خریداری کند.

قرار است این پایپ لاین از ولایات هرات و قندهار عبور کند و به خاک پاکستان برسد.

پروژه صلح، رقیب تاپی

هدف اصلی پروژه تاپی، رساندن گاز به مارکیت های هند است. این مارکیت ها بخش بزرگی از گاز را نیاز دارند. همزمان با پروژه تاپی که می تواند گاز ترکمنستان را به هند برساند، تلاش ها برای انتقال گاز ایران به هند نیز ادامه دارد. این پروژه پایپ لاین صلح نام دارد که از ایران به پاکستان و سپس به هند می رسد.

آگاهان مسایل اقتصادی می گویند گازی که از طریق پروژه صلح به مارکیت های هند می رسد نسبت به پروژه تاپی به مراتب ارزان تر و اقتصادی تر است ولی رقابت های منطقه ای و جهانی سبب شده تا پروژه گاز تاپی بیشتر مطرح بحث باشد. هزینه ای که هند باید برای پروژه تاپی بپردازد، به باور آگاهان مسایل اقتصاد، دو برابر هزینه پروژه صلح است.

تحلیلگران مسایل اقتصادی می گویند ایالات متحده امریکا تلاش دارد تا با تامین گاز مورد نیاز هند از طریق پروژه تاپی، ایران را از نگاه اقتصادی بیشتر منزوی کند. ایران به دلیل تلاش برای دست یابی به سلاح های اتومی، از سوی قدرت های غربی تحریم شده است. حالا تلاش می شود تا پروژه گاز صلح که می تواند مبالغ هنگفتی را نصیب ایران کند، با شکست مواجه شود و به جای آن پایپ لاین تاپی گاز مورد نیاز هند را به آن کشور برساند.

رقابت های سیاسی بین افغانستان و پاکستان نیز چالش دیگری در برابر عملی شدن پروژه تاپی است. تحلیلگران می گویند اگر پاکستان نخواهد، به سادگی می تواند این پروژه را با شکست مواجه کند. در همین حال هند و پاکستان نیز دو رقیب اصلی در جنوب آسیا هستند و روابط دو کشور گاهی به شدت تیره می شود.

رضا فرزام استاد اقتصاد در دانشگاه کابل در این مورد به دویچه وله گفت: «مقصد نهایی پروژه تاپی مارکیت های هند است. هند با پاکستان نیز مشکل دارد و نوعیت روابط پاکستان و هند بر تطبیق پروژه تاپی تاثیر گذار است.»

اما فرصت اقتصادی که پایپ لاین گاز تاپی برای پاکستان دارد، به باور آگاهان می تواند این کشور را وادار به همکاری نماید. پاکستان یکی از کشورهایی است که با کمبود گاز روبرو است.