پروژه بزرگ چین برای "تسخیر جهان"
۱۳۹۵ شهریور ۱۳, شنبه
مجله آلمانی "اشپیگل" در گزارش اختصاصی به معرفی پروژه غول‌آسای دولت چین برای بازسازی "راه تاریخی ابریشم" پرداخته و آن را تلاشی برای "تسخیر جهان" نامیده است.
در این گزارش آمده که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور ۶۳ ساله چین و دبیرکل حزب کمونیست این کشور قصد دارد اسطوره‌ای را زنده کند و "راه ابریشم تازه‌ای" بسازد. این جاده در امتداد راه ابریشم تاریخی ساخته خواهد شد که زمانی بزرگ‌ترین راه تجاری بود.
مدت‌هاست که رئيس‌جمهوری چین هر بار در سخنانش به این پروژه اشاره می‌کند و از "یک کمربند و یک راه" سخن می‌گوید. این پروژهای غول‌آسا خواهد بود که حدود ۶۰ کشور در آن شرکت خواهند داشت، یعنی نیمی از جمعیت زمین.
دولت چین در این چارچوب قصد دارد نه تنها مسیری تجاری بسازد، بلکه همچنین می‌خواهد زیرساخت‌های خود را در ابعادی بزرگ گسترش بخشد. پیکنگ بدین‌منظور ۴۰ میلیارد دالر آماده کرده است. این پول صرف ساختن اتوبان‌ها، خطوط آهن، لوله‌های نفت و گاز و بنادری از لیتوانیا تا شاخ آفریقا، از سری‌لانکا تا اسرائیل، و از پاکستان تا ایران خواهد شد. دو خط آهن نیز به آلمان کشیده خواهد شد: از شین‌ژو به هامبورگ و از چونگ‌گینگ به دویسبورگ.
تأسیس بانکی جداگانه
پیکنگ به منظور تأمین مالی این پروژه غول‌آسا حتی به تأسیس یک موسسه مالی اقدام کرده است که "بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت‌های آسیایی" یا "ای.آی.آی.بی" نام دارد. رئیس‌جمهور کنونی چین سال‌ها از این موضوع رنج می‌برد که واشنگتن به کشورش اجازه نمی‌داد در سازمان‌های بین‌المللی مانند بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول حرفی برای گفتن داشته باشد.
به همین دلیل در ماه جون سال ۲۰۱۵ بر خلاف خواست و اراده ایالات متحده آمریکا، ۵۷ کشور طرح تأسیس بانک یادشده را امضا کردند که در میان آنها بریتانیا، فرانسه و آلمان هم به چشم می‌خوردند. هرگاه چینی‌ها پروژه بزرگی را تدارک می‌بینند، هر کشوری مایل است در آن سهیم باشد.
بیشتر بخوانید: خط قطار ویژه باربری افغانستان و چین افتتاح شد
اما پرسش اصلی این است که هدف چین از بازسازی جاده‌ی ابریشم چیست؟ آیا رهبران این کشور می‌خواهند همسایگان دور و نزدیک چین را به هم مرتبط سازند و آنطور که تبلیغات رسمی این کشور می‌گوید: جهان را به هم نزدیک‌تر کنند؟ آیا شرکت‌های چینی به جهان‌روایی (گلوبالیزیشن) نیازمندند تا به اقتصاد خودشان که دارد درجا می‌زند تکانی بدهند و راه‌های صادراتی تازه‌ای برای مازاد تولید کالاهای خود بیابند و راه‌های وارداتی نفتی به کشور خود را تضمین کنند؟ یا پیکنگ تلاش می‌کند سیطره سیاسی غرب را درهم بشکند و برنامه‌ای برای تسخیر جهان دارد؟
طرح‌های بلندپروازانه
هم اکنون در کاشغر انجینیرانی به سفارش چین مشغول کار بر روی پروژه بزرگی هستند. قرار است در آنجا یک دهلیز اقتصادی ایجاد گردد. جاده‌ای کوهستانی به پاکستان در این منطقه ساخته خواهد شد که قرار است از تنگه خونجراب عبور کند و به بندر گوادر در دریای عرب منتهی گردد.
روی میز کار انجینیران نقشه‌هایی به چشم می‌خورد که از خطوط آهن بلندپروازانه و ماجراجویانه‌ای به قرغیزستان و قزاقستان حکایت می‌کنند. این از نظر فنی چالش بزرگی است. اما از زمانی که چینایی‌ها موفق شده‌اند خط آهنی به مسیر تبت در ارتفاعات ۵ هزار متری بسازند، همه چیز ممکن به نظر می‌رسد.
از هم‌اکنون می‌توان دید که رهبران حزب کمونیست چین در راه‌های ترانزیتی در مسیر آسیای مرکزی و مناطق اقتصادی تازه، پول هنگفتی سرمایه‌گذاری می‌کنند. استاندارد زندگی مردم کاشغر بالا رفته و در اورومچی مرکز این ایالت، دو پارک فن‌آوری مدرن که از مشوق‌های مالیاتی برخوردارند، توانسته‌اند فرصت‌های شغلی زیادی ایجاد کنند. در منطقه خودمختار "شین‌جینگ" نرخ رشد اقتصادی به ۹ درصد رسیده است، یعنی از هر نقطه‌ای در چین بالاتر است.
ناخشنودی به‌رغم افزایش رفاه
پیکنگ انتظار دارد که مردم منطقه به خاطر این رفاه سپاسگزار باشند، ولی سخت اشتباه می‌کند؛ زیرا برای بیشتر مردم اویغور یک چیز مهم‌تر از بالا رفتن کمیت کالاهاست. آنان از دولت چین انتظار دارند که نسبت به اویغورها و دین اسلام رفتار احترام‌آمیزی داشته باشد.
اما چنین انتظاری برآورده نمی‌شود، بلکه بر عکس: مسجدها با دوربین‌های ویدیویی کنترل می‌شوند، مردان مسلمان اجازه داشتن ریش بلند را ندارند و مسئولان کودکان اویغور را مجبور می‌کنند که در ماه رمضان روزه خود را بشکنند.
بیشتر بخوانید: ائتلاف امنیتی افغانستان، پاکستان، چین و تاجیکستان
اگر چه نخبگان سیاسی و اقتصادی از کمک‌های مالی پیکنگ و فرصت‌های به دست آمده استقبال می‌کنند، اما جمعیت محلی در شین‌جیانگ راه ابریشم جدید را با بدبینی می‌نگرند و بیم دارند که نفوذ چینایی‌های "هان" در منطقه افزایش یابد.
در حال حاضر دو شرکت هوایی از اورومچی به بزرگ‌ترین شهر قزاقستان یعنی آلماتی پروازهای منظم دارند. از راه زمینی هم خطوط آهن و جاده‌های تازه این دو شهر میلیونی را که با هم ۱۵۰۰ کیلومتر فاصله دارند، به یکدیگر وصل می‌کنند. قرار است در مناطق مرزی این بخش یک منطقه تجارت آزاد مشترک ایجاد گردد.
قرغیزستان در استراتژی جاده ابریشم برای رهبران چین نقشی کانونی بازی می‌کند. تصادفی نیست که رئيس‌جمهور چین در سپتمبر ۲۰۱۳ در سفر به این کشور و در دیدار با همتای قرغیز خود نصرت‌الله نظربایف از "پروژهای بزرگ" سخن گفت.
نظربایف نیز شادمانی خود را از سخنان رهبر چین پنهان نکرد. وزیر ترانسپورت قرغیزستان نیز تصریح کرد که کشور او در پنج سال آینده چند میلیارد دالر صرف نوسازی قطارها و خطوط آهن خواهد کرد.