آیا نام شهر کوبانی ریشه آلمانی دارد؟

شهر کردنشین کوبانی که در مرز سوریه و ترکیه واقع است، به نام‌های گوناگونی خوانده می‌شود. در زبان عربی به آن "عین‌العرب" می‌گویند، در زبان کردی "کوبانی" و در زبان ترکی Arap Punari یا Ayn el-Arap.

این‌که الفاظ و نام‌ها نیز می‌توانند تحت‌الشعاع علائق و جریانات سیاسی قرار گیرند، چیز تازه‌ای نیست. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه چندی پیش به خبرنگاران گفته بود که نمی‌خواهد در دعوا بر سر این‌که کوبانی به اعراب تعلق دارد یا کردها، دخالت ورزد. وی در عین‌حال تصریح کرده بود که نام این شهر "عین‌العرب" بوده و بعد به "کوبانی" تغییر یافته است.

نشریه آلمانی زوددویچه سایتونگ در گزارشی که روز دوشنبه (۳ نوامبر) منتشر ساخته، به ریشه‌ی این نام می‌پردازد. به نوشته این نشریه اردوغان "از تأسیس دولت مستقل کردستان بیم داشته" و با سخنان خود بر آن بوده که مشروعیت کردی و تاریخی آن را زیر سئوال برد.

جالب اینجاست که نویسندگان و تاریخ‌نگاران کرد خود به آلمانی بودن ریشه نام کوبانی اشاره دارند و می‌گویند که این لفظ در طی جنگ جهانی اول پدید آمده است.

آلمانی‌ها و ایستگاه قطار کوبانی

زوددویچه به نقل از محسن کیزیل‌کایا، نویسنده کرد می‌نویسد: «آلمانی‌ها در سال ۱۹۱۲ در هنگام ساختن خط ‌آهن بغداد، یک ایستگاه کوچک راه‌آهن در کوبانی امروزی به‌راه انداختند.» ظاهرا نمایندگان قیصر آلمان قصد داشتند با ایجاد خط ‌آهن میان برلین و بغداد که از حلب و موصل می‌گذشت، رویای عظمت‌طلبانه آلمان‌ها را محقق سازند.

کارگران محلی واژه آلمانی "كمپانی" را کوبانی تلفظ می‌کردند و این نام به مرور زمان برای شهرک و ‌شهری که آرام‌آرام در یک سوی ریل قطار پدید آمد، مورد استفاده قرار گرفت. به نوشته نشریه زوددویچه، صالح مسلم محمد، رهبر حزب کرد‌های سوریه که خود اهل کوبانی است نیز همین حکایت را روایت می‌کند.

خط ‌آهن بغداد در کوبانی امروزه مرز میان سوریه و ترکیه را نشانه‌گذاری می‌کند. طبق گزارش زوددویچه سایتونگ، فرانسه و بریتانیا که در جنگ جهانی اول پیروز شده بودند، این تصمیم را در هنگام قسمت کردن امپراتوری عثمانی گرفتند، به عبارتی دیگر: اگر کارگران محلی در آن زمان شهرک خود را در آنسوی ریل قطار ساخته بودند، امروز کوبانی نه در سوریه بلکه در خاک ترکیه قرار می‌گرفت.

این خط ‌آهن تا به امروز جزیی از چهره‌ی شهر است. نیروهای کرد که در مقابل حملات "دولت اسلامی" مقاومت می‌کنند، با چندین کامیون این خط را سد کردند تا مانع حمل و نقل تسلیحات توسط نیروهای "دولت اسلامی" شوند.