«اسرائیل بازنده، ترکیه و حماس برنده و ایران در حاشیه»

حمله اسرائیل به کشتی‌های حامل کمک به غزه همچنان در کانون تحلیل‌‌ها و واکنش‌های بین‌المللی است. دو طرف ماجرا کماکان روایتی متفاوت از بروز حادثه به دست می‌دهند. با این همه، کشته‌شدن نه نفر و مجروح‌شدن ۵۰ نفر در این ماجرا موضوعی است که در عرصه‌ی بین‌المللی تأسف و محکومیت برانگیخته و اسرائیل را با انتقادهای شدیدی روبروی کرده است. مئیر جاودانفر، تحلیل‌گر سیاسی ساکن اسرائیل در گفت‌وگو با دویچه وله به برخی از بازتاب‌ها و پیامدهای رویداد اخیر پرداخته است.

دویچه وله: فشارهای بین­المللی مصر را وادار کرده است نوار مرزی­اش را با غزه بازگشایی کند. این فشارها بر اسرائیل چه تاثیری داشته و چه واکنش­هایی را در درون این کشور بوجود آورده است؟

مئیر جاودانفر: بزرگترین فشاری که ما در اسرائیل احساس کردیم، از ترکیه بود که آقای اردوغان هشدار داد به اسرائیل که تمام اسیران ترک و کسانی که کشته شده بودند، جنازه­هایشان را دولت اسرائیل فوری به ترکیه برگرداند و بعد از سه ساعت دولت اسرائیل تصمیم گرفت که با این تصمیم موافقت کند. علی­رغم این­که بعضی از شهروندان ترک در آن کشتی به سربازان اسرائیلی حمله کرده بودند و می­خواستند آن­­ها را بکشند، دولت اسرائیل تصمیم گرفت که نمی‌تواند جلوی فشار ترکیه بایستد و به نفع او نیست و بهتر است که هرچه زودتر روابط خودش را با ترکیه ترمیم کند. این بزرگترین فشاری بوده که ما تا الان دیده­ایم. در آینده هنوز معلوم نیست که آیا این فشارها باعث ‌می‌شود که دولت اسرائیل یک تحقیق و یک کمیته­ی پژوهشی تشکیل دهد که شامل اعضایی از کشورهای دیگر باشد که بخواهد این مسئله را بررسی کند. تا الان تنها چیزی که ما می­دانیم این است که دولت اسرائیل می­خواهد خودش این حادثه را بررسی کند و نمی­دانیم که آیا این قابل قبول برای جامعه­ی بین­المللی هست یا نه!

به هرحال شورای امنیت اعلام کرده است که می­خواهد حتماً این موضوع را مورد تحقیق قرار دهد. تا آنجا که در اخبار آمده اسرائیل بخش اعظم مدارک را پنهان کرده ­است و حاضر نیست ارائه دهد. شورای امنیت تا چه اندازه امکان دارد که واقعاً دست به یک تحقیق همه­جانبه و روشنگر بزند؟

این کاملاً به دولت آمریکا بستگی دارد. اگر دولت آمریکا بخواهد از دولت اسرائیل پشتیبانی کند و از قدرت خودش و قدرت وتوی خودش استفاده کند، اعمال شورای امنیت و هر تصمیمی که بخواهد بگیرد برای دولت اسرائیل بی‌معنا خواهد بود. بقیه­ی کشورهای جهان و سازمان­های دیگر برای دولت کنونی اسرائیل اهمیتی ندارند و اگر دولت آمریکا تصمیم نگیرد که بر دولت اسرائیل فشار بیاید، دولت اسرائیل هیچ اقدامی انجام نخواهد داد.

چه ارزیابی­ از اقدامی که دولت آمریکا خواهد کرد، دارید؟ تا به­حال آمریکا ظاهراَ موضع­گیری چندان قاطعانه­ای در این زمینه نکرده؛ فقط گفته است که در تلاش است تا از واقعیت ماجرا سردرآورد.

به نظرمن بزرگترین فشاری که دولت آمریکا بر اسرائیل خواهد آورد، این خواهد بود که دولت اسرائیل را مجبور بکند یک کمیته­ی پژوهشی و تحقیقی تشکیل دهد که واقعاً ببیند این مسئله چه شد و در این حادثه چه کسانی مسئول بودند و چه جوری شد که ده نفر کشته شدند و چرا مسأله تا این حد رسید. و شاید هم دولت آمریکا بخواهد بر دولت اسرائیل فشار بیاورد که مرز غزه را باز کند و محاصره را پایان دهد. ولی من بعید می­بینم که دولت اسرائیل با آن موافقت کند.

الان با بازشدن مرز مصر با نوار غزه و این که هنوز معلوم نیست که واکنش اسرائیل چه خواهد بود، فکر می‌کنید که اوضاع در آن منطقه چه شکلی پیدا خواهد کرد؟

به نظر من هرچه دولت اسرائیل بخواهد بیشتر پافشاری روی محاصره­ی غزه بکند، وضعیت اسرائیل در منطقه بدتر خواهد شد. روابطش با کشورهای همسایگی تاریک­تر خواهد شد و کشور و دولت اسرائیل در جامعه­ی بین‌المللی منزوی­تر خواهند شد. ولی همان­طور که گفتم، تنها کسی که می­تواند به دولت اسرائیل فشار آورد، در حال حاضر در مورد غزه، دولت آمریکا است. تا وقتی که دولت آمریکا به اسرائیل فشاری نیاورد، در دولت اسرائیل هیچ مسأله­ای اصلاً عوض نخواهد شد و دولت اسرائیل به سیاست­های خودش ادامه خواهد داد.

در محافل سیاسی و مطبوعاتی جهان این نظر مطرح است که برنده­ی این ماجرا ترکیه و نیروهای تندروی منطقه از جمله حماس بودند؟ این نظر تا چه حد درست است؟

بزرگ­ترین برنده در این ماجرا اولاً ترکیه و دوماً دولت حماس بود. بخاطر این که دولت اسرائیل با این اقدامش مسأله‌ی محاصره­ی غزه را در سرخط تمام رسانه­های بین­المللی آورد و بسیاری از مردم کشورهای دنیا را مطلع کرد از این محاصره و ضرباتی که او وارد می­کند به مردم غزه و به خود اسرائیل. به نظر من بزرگ­ترین بازنده در تمام این ماجرا کشور اسرائیل است.

فکرمی­کنید که چرا ترکیه توانست نقشی را ایفا کند که ایران علی­رغم سی سال تلاشش نتوانسته است؟

برای این که دولت ترکیه اعتبار بین­المللی دارد. برای این که دولت ترکیه را خیلی از کشورهای مختلف منطقه یک کشور متعادل­تر نسبت به ایران می­بینند. برای این که دولت ترکیه با اروپا و کشورهای خاورمیانه روابط دارد. و دولت ترکیه روابط خیلی خوبی با کشورهای عربی دارد و این را راجع به ایران نمی­شود گفت. دولت ایران روابط خوبی دارد با کشورهایی مثل عراق و سوریه، ولی دولت ترکیه روابطش با کشورهای عربی خیلی بیشتر و مفصل­تر است و در مجموع دولت ترکیه می­تواند از این­ها استفاده کند برای بوجود آوردن یک اهرم دیپلماتی بسیار قوی که باید به آن دقت کرد. دوماً این که به نظرمن ترکیه می‌تواند خود را جانشین دولت ایران کند به­عنوان یک رهبر واقعی برای مسلمانان دنیا؛ نه فقط برای شیعه­ها بلکه برای سنی­ها هم همین­طور.

نیلوفر خسروی
تحریریه: فرید وحیدی