افزایش سه برابری غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصد، از ادعا تا عمل
۱۳۹۰ خرداد ۱۸, چهارشنبه
فريدون عباسی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران از ۳ برابر کردن میزان غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران خبر داده است. به گزارش خبرگزاری‌های ایران آقای عباسی درباره نامه دوم یوکیا آمانو مديركل آژانس بين‌المللي انرژی اتمی گفته است: «دليلی ندارد كه هر چه می‌‌نويسيم و ايشان می‌‌گويد، قانع كننده بوده يا نبوده، درست باشد.» روز سه‌شنبه ۱۷ خرداد، محمود احمدی‌نژاد، یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را متهم کرد، با اتهامات خود به ایران به اعتبار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی لطمه می‌زند.
در روزهای گذشته مدیر آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داده بود که نمی‌تواند غیرنظامی بودن فعالیت های اتمی ایران را تایید کند. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ۳ برابر کردن غنی‌سازی اورانیوم را جوابی به آژانس انرژی اتمی دانسته و گفته است: «امسال تحت نظارت آژانس غنی‌سازی ۲۰ درصد را از سايت نطنز به سايت فردو منتقل می‌‌كنيم و توان آن را به ۳ برابر افزايش می‌‌دهيم. اين جواب پاسخی بود كه آژانس طلب می‌‌كرد.»
سوم خرداد ۱۳۹۰، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی منتشر کرد که در آن به در اختیار داشتن اورانیوم برای ساخت ۲ بمب هسته‌ای توسط اشاره شده بود. در ادامه این گزارش آمده بود: «بخشی از فعالیت‌های مشکوک اتمی جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۰ صورت گرفته است.» یک روز پس از انتشار این گزارش، علی‌اضغر سلطانیه سفیر جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، محتوای این گزارش را "مطالب تکراری و خسته‌کننده گذشته" خواند که مبنای آن "اتهامات بی‌اساس و حدس و گمان برخی از فعالیت‌ها به بهانه گرایش به اهداف نظامی" است.
سایت فردو نزدیک شهر قم، اولین‌بار در سال ۲۰۰۹ کشف و تصاویر ماهواری آن منتشر شد. تا پیش از آن این سایت هسته‌ای توسط ایران مخفی نگه داشته شده بود. سه‌شنبه ۱۷ خرداد، باراک اوباما در کنفرانس مطبوعاتی مشترک خود با صدراعظم آلمان، جمهوری اسلامی ایران را به تحریم‌های بیشتر تهدید کرد. بهمن آقایی دیبا، کارشناس مسائل هسته‌ای در گفتوگو با دویچه وله به جنبه‌های مختلف فعالیت‌های اخیر هسته‌ای ایران پرداخته است.
بشنوید: گفتوگو با بهمن آقایی‌دیبا
بازی با کارت «سه برابر کردن غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصد توسط ایران»، تا چه حد می‌تواند به سود ایران و پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران تمام شود؟
در این مرحله این اقدام هوشمندانه‌ای از طرف ایران نیست. از طرف کشورهای غربی هم به عنوان یک اقدام تحریک‌آمیز و مغایر با حقوق بین‌الملل تلقی شده است. چون این عمل مغایر با قطعنامه‌های سازمان ملل متحد راجع به توقف غنی‌سازی است.
اما به نظر من قابل فهم است. کشورهای غربی به آخرین پیشنهادهای ایران برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای، پاسخ خاصی ندادند و در واقع آن را تکرار مطالب قبلی دانسته و گفتند که موضوع قابل توجهی برای مذاکره وجود ندارد. این اقدامی است برای تحریک و تشویق آن‌ها برای مذاکره است. در شرایط خاص سیاسی کنونی ایران نیز، این حرکت محمود احمدی‌نژاد را بیشتر مطرح می‌کند و این گفته‌ها بیشتر از این منظر مطرح شده است
فکر می‌کنید چرا ایران به اظهارنظر اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر تایید نکردن غیرنظامی فعالیت هسته‌ای ایران پاسخ نداده است؟
مسئله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با دولت ایران به چندین موضوع مربوط است. آژانس یکسری سئوال در مورد برنامه‌های ایران دارد که دولت ایران آن‌ها را بدون پاسخ گذشته است. همین طور آژانس از ایران می‌خواهد وارد یکسری از توافقات شود. مثلا برنامه‌ی مربوط به بازدیدهای برنامه‌ریزی نشده. محل‌هایی هم وجود دارد که آژانس اصرار بر بازدید آن‌ها دارد و دولت ایران علاقمند نیست که این کار انجام گیرد.
در کل دولت ایران به درخواست‌های آژانس برای انجام بازدیدها، همین طور به سئوالاتی که آن‌ها دارند، پاسخ درستی نداده است. همه این‌ها باعث شده، آژانس همواره تکرار کند که نمی‌تواند این موضوع را از برنامه‌ی خود خارج کند و نمی‌تواند بگوید که برنامه‌ی ایران دارای جنبه‌ی احتمالی نظامی نیست.
ادعای سه برابر کردن تولید اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده توسط رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، چه قدر قابلیت تحقق دارد؟
این که دستگاههای سانتریفیوژ جدیدی را نصب خواهند کرد و مقداری از دستگاههای موجود در نطنز را به تأسیسات فردو انتقال خواهند داد و در آنجا غنی‌سازی ۲۰ درصدی را ادامه خواهند داد، در حال حاضر بیشتر حالت یک ادعا دارد.
با توجه به مشکلاتی که دولت ایران در حال حاضر با همین سانتریفیوژهای فعلی دارد و مشکلات ناشی از تحریم‌ها راجع به برنامه‌ی اتمی ایران، درباره این ادعاها باید دید تا چه حد عملا قابل اجرا هستند.
در حال حاضر بیشترین برنامه‌ای که برای غنی‌سازی در ایران هست، متمرکز است روی تولید اورانیوم با غلظت ۳/۵ درصد و این مسئله‌ی ۲۰ درصد در حدی که برای تأسیسات تحقیقاتی رآکتور تهران لازم است دنبال می‌شود. به نظر من باید دید که عملاً تا چه حد می‌تواند این موفقیت‌آمیز باشد. در حال حاضر به نظر من این بیش از یک ادعا نیست.
با توجه به صحبت‌های اخیر آنگلا مرکل صدراعضم آلمان و باراک اوباما رئیس جمهور آمرییکا درباره‌ی تشدید فشارها بر ایران، فکر می‌کنید واکنش احتمالی جامعه جهانی به اعلام افزایش ۳ برابری غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصد، چه خواهد بود؟ چه ظرفیت‌های دیگری برای تشدید فشار بر ایران وجود دارد؟
در حال حاضر برنامه‌ای که از طرف کشورهای مخالف برنامه‌ی اتمی ایران و وضعیت فعلی‌اش مطرح است، افزایش تحریم‌ها است. به نظر این کشورها می‌رسد که بسیاری از این تحریم‌ها تاثیر داشته و در حال عمل کردن است. به‌خصوص تحریم‌هایی که متوجه سیستم بانکی دولت ایران است.
بدون شک بی‌توجهی ایران به تصمیمات سازمان ملل متحد و آژانس باعث خواهد شد که قطعنامه‌های دیگری با شدت بیشتر در سازمان ملل مطرح شود، همین طور اقدامات دو جانبه و یک جانبه برای تحریم‌ها از طرف این کشورها بیشتر شود.
تاکید می‌کنم که این قطعنامه‌ها و عدم توجه به آن‌ها در نهایت چه در زمینه‌ی مسائل اتمی و چه در زمینه‌ی مسائل حقوق بشر، با توجه به تحولاتی که الان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد هستیم، وضعیت خطرناکی برای دولت ایران ایجاد می‌کند. یادمان نرود قبل از این‌که حمله به عراق صورت بگیرد، صدام حسین ۱۷ قطعنامه‌ی سازمان ملل متحد را رد کرده بود.
حسین کرمانی
تحریریه: علی امینی