افغانستان؛ چگونه سازمان اطلاعاتی آلمان طالبان را دست کم گرفت
۱۴۰۲ مهر ۹, یکشنبه
هنگامی که اسلام‌گرایان افراطی طالبان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ (۲۴ مرداد ۱۴۰۰) در کابل به قدرت بازگشتند، با مقاومت ضعیفی از جانب نیروهای دولت وقت روبرو شدند. آنها ۲۰ سال پیش از آن توسط ائتلاف نظامی بین‌المللی به رهبری ایالات متحده از قدرت ساقط شده بودند که پاسخی بود به حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در ایالات متحده.
دولت فدرال آلمان نیز از پیروزی برق‌آسای طالبان غافلگیر شد. هایکو ماس، وزیر خارجه وقت آلمان، مدت زمان کوتاهی پیش از قدرت‌گیری طالبان، عکس آن را پیش‌بینی کرده بود. ارزیابی اشتباه وزیر خارجه پیشین این پرسش را مطرح می‌کند که سازمان اطلاعات برون‌مرزی آلمان (BND) در مورد پیش‌روی اسلام‌گرایان افراطی به سوی کابل، پایتخت افغانستان چه اطلاعاتی داشته است.
نام شاهد آژانس اطلاعات آلمان مخفی می‌ماند
کمیته تحقیق پارلمان آلمان (بوندستاگ) از سال ۲۰۲۲ تاکنون در این رابطه تشکیل جلسه می‌دهد و امیدوار است که پاسخی برای این پرسش بیابد. این کمیته در حال حاضر از فردی پرسش می‌کند که مسئول پیشین منطقه‌ای آژانس اطلاعات برون‌مرزی آلمان در افغانستان بوده است. در جلسه نیمه‌علنی پرسش و پاسخ ۲۸ سپتامبر (۶ مهر) با او اعلام شد که نامش ذکر نمی‌شود تا موقعیت او به خطر نیافتد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
شهروندان عادی و نمایندگان رسانه‌ها در جایگاه تماشاگران، اطلاعات کمی در مورد این شاهد کسب کردند. گفته شد که او پس از ۳۵ سال حضور در ارتش آلمان، به مدت ۱۱ سال در سازمان اطلاعات برون‌مرزی آلمان خدمت کرده است. تخصص او ارزیابی و مراقبت و شناسایی مخابراتی بوده است. او بارها در افغانستان حضور داشته و نظر کارشناسی چنین فردی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
جلسه‌های منظم در دفتر صدراعظم
در دفتر صدراعظم آلمان در برلین جلسات منظمی در رابطه با وضعیت امنیتی برگزار می‌شود. در این جلسات در مورد خطراتی گفت‌وگو می‌شود که آلمان باید خود را برای آنها آماده کند، آن‌هم نه فقط در افغانستان، بلکه در هر جای جهان و در هر زمانی. به ویژه در مناطقی در خارج کشور که سربازان ارتش آلمان مستقر می‌شوند و در بدترین حالت جان خود را از دست می‌دهند.
بیشتر بخوانید: مجموعه مطالب درباره قدرت‌گیری طالبان
شاهد وابسته به سازمان اطلاعات برون‌مرزی به کمیته تحقیق توضیح داد که به نظر او وضعیت پس از توافق آمریکا و طالبان در دوحه که در فوریه ۲۰۲۰ صورت گرفت، چگونه پیش رفته است. او گفت، نکته کلیدی این توافقنامه که بدون مشارکت دولت وقت افغانستان منعقد شد، خروج میان‌مدت نیروهای آمریکایی بود.
تضعیف روحیه ارتش افغانستان
شاهد می‌گوید: «با این توافق، حمایت از نیروهای مسلح افغانستان قطع شد.» مهم‌تر از همه، فقدان ناگهانی پشتیبانی هوایی از سوی آمریکا، روحیه نیروهای افغان را تضعیف کرده و نتیجه آن شده که آنها دیگر پادگان خود را ترک نکرده‌اند. با این حال، حتی این مسئول بلندپایه سازمان اطلاعات برون‌مرزی آلمان نیز از تسخیر برق‌آسای کابل توسط طالبان در شگفت است.
از قرار معلوم پس از توافق دوحه هیچ کس در صحنه سیاسی یا نظامی شک نداشته است که اسلام‌گرایان در نهایت پیروز خواهند شد. این ارزیابی، در کمیته تحقیق پارلمان آلمان تثبیت شده است. بسیاری از افرادی که در وزارت خارجه، در دفتر صدراعظم، در سازمان‌های کمک‌رسانی یا سرویس‌های مخفی کار می‌کنند نیز همین برداشت را داشته‌اند.
گمانه‌زنی‌ها در مورد سقوط کابل
شاهد وابسته به سازمان اطلاعات برون‌مرزی از سندی گزارش داد که در اوت ۲۰۲۰، یعنی یک سال پیش از بازگشت طالبان به قدرت نوشته شده بود. محتوای این سند سناریوهای احتمالی برای افغانستان پس از خروج نیروهای بین‌المللی بوده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
به گفته شاهد، در این سند محتمل‌ترین گزینه "خلافت ۲" پیش‌بینی شده است، یعنی یک حکومت دینی با قوانین رادیکال اسلامی. او تاکید کرد: «ما همیشه به صراحت گفته بودیم که یک دوره گذار وجود خواهد داشت تا چنین سناریویی عملی شود.»
با این حال، انتظار نمی‌رفته که طالبان به این سرعت و تقریباً بدون درگیری‌های شدید مسلحانه، ولسوالی‌های افغانستان را پشت سر بگذارد و در نهایت کابل را در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ به تصرف خود درآورد.
"یک ارزیابی مشترک"
برای این پرسش که چگونه ممکن است تمام دست‌اندرکاران نهادهای گوناگون تا این اندازه دچار ارزیابی اشتباه شوند، مسئول سازمان اطلاعات برون‌مرزی آلمان نیز پاسخی ندارد. او درباره جلسات منظم در سطوح گوناگون سیاسی و نظامی می‌گوید: «در مجموع، تصویر مشترکی از وضعیت وجود داشت.»
این شاهد در پاسخ به یک پرسش کمیته تحقیق اعتراف کرد که سازمان اطلاعات برون‌مرزی فدرال از یک مقطع زمانی مشخص با کمبود اطلاعات مواجه بوده است.
جلسه کمیته تحقیق با شاهد حدود نیمه‌شب، بدون حضور تماشاچیان و خبرنگاران و در یک اتاق امن ضدشنود در پارلمان آلمان ادامه یافت.