انتقاد روحانیان سنی و شیعه ایران به یکدیگر
۱۳۸۸ آبان ۱۸, دوشنبه
آن گونه که از بیانیه‌ها و اعلام مواضع گروه "جندالله"، به سرکردگی عبدالمالک ریگی برمی‌آید، این گروه رابطه‌ی خوبی با رهبران سنی منطقه‌ی سیستان و بلوچستان ندارد. موضع منفی و منتقدانه این رهبران به اقدامات تروریستی جندالله از جمله دلایل تنش در مناسبات آنهاست.
با این همه رهبران سنی منطقه و به ویژه مولوی عبدالحمید از سوی محافل سیاسی و حوزوی نزدیک به حکومت متهم می‌شوند که با تعالیم خود راه را برای توجیه ترور می‌گشایند. آنها همچنین به داشتن رابطه با وهابیون صاحب نفوذ در عربستان سعودی متهم هستند.
آیت‌الله مکارم شیرازی، از روحانیون صاحب نفوذ حوزه علمیه قم روز شنبه، ۱۸ آبان در دیدار با مولوی عبدالحمید صراحتاَ حوزه‌های علمیه سنی‌ها را متهم به ترویج تروریسم کرد. او گفت: « عامل اصلی کشتارهای اخیر زاهدان، تعالیم نادرست حوزه های علمیه اهل سنت است... در متون آموزشی‌آن‌ها تعالیم بعضی نادرستی آموزش داده می‌شود تا به کشتار دست بزنند حتی در بعضی از این کتابها جان و مال شیعیان مباح شمرده شده است.»
مکارم شیرازی اشاره‌ای به مضمون این تعالیم نکرد، ولی تلویحاَ آنها را از آموزش‌های وهابیون حاکم بر عربستان سعودی متاثر دانست.
بحث دخالت دولت در حوزه‌های علمیه سنی
استاد حوزهی علمیه قم سپس با طرح این ادعا که چندی پیش در یکی از مدارس علمیه سیستان و بلوچستان مواد منفجره پیدا شده، نظارت و کنترل دولت بر این مدارس را لازم شمرد و انتقاد مولوی عبدالحمید در این زمینه را ناوارد دانست. وی گفت که شمار طلاب خارجی در مدارس علمیه سنی‌ها باید متوازن و با رعایت قوانین مربوط به گذرنامه و حق اقامت باشد. مکارم همچنین «بعضی از برادران اهل سنت» در منطقه را متهم کرد که با تبلیغ تعدد فرزندان می‌خواهند بافت جمعیتی منطقه را ( به ضرر شیعیان) بر هم بزنند. چنین اتهاماتی را قبلا نیز برخی خطیبان و وعاظ شیعیه در قالب کلماتی تند متوجه سنی‌ها کرده‌اند. فیلم این وعظ و خطابه‌ها در یوتیوب می‌چرخد.
سایت‌های نزدیک به اصولگرایان که جریان دیدار آیت‌الله مکارم و مولوی عبدالحمید را بازتاب داده‌اند اشاره‌ای به سخنان رهبر مذهبی منطقه‌ی سیستان و بلوچستان در این دیدار نکرده‌اند. ا ین در حالی است که یک روز پیش از دیدار قم ، مولوی عبدالحمید به عنوان امام جمعه‌ی زاهدان مقام‌های بالای حکومت را متهم کرد که در دوران دولت نهم بر فشارهای خود علیه سنی‌ها افزوده‌اند. او گفت: «کاسه صبر» این مقامات علیه سنی‌ها ظاهرا لبریز شده و «گویا می‌خواهند دست به یک سری اقدامات بزنند.» وی افزود: «اولین مشکلی که در دوره‌ی دولت نهم شاهد آن بودیم توهین‌های بی‌سابقه‌ای بود که به طور علنی به مقدسات اهل سنت می‌شد. این مساله باعث درگیری در زاهدان شد که مشکلاتی به وجود آورد...»
وآعد عبدالحمید در ادامه، فشارها و انتقادهایی را که علیه حضور طلاب خارجی در مدارس اهل سنت صورت می‌گیرد، ناموجه خواند و اطلاعات دولتی منتشرشده در باره‌ی شمار این دانشجویان را اغراق‌آمیزتوصیف کرد. عبدالحمید گفت: «علمای شیعه برای ما محترم‌اند و برادران ما هستند و دولت متولی دنیای ماست، انتخابات ما و دانشگاه‌های ما در دست دولت است، ولی در همین امور دنیوی که در دست دولت داریم در بعضی موارد با مشکلات مواجه شدیم، چنانچه امروز بخش بزرگی از ملت ایران بر صحت انتخابات اعتراض داشته و پریشان‌اند، پس چگونه ما می‌توانیم دین و مذهبمان را در دست شما بدهیم؟»
روایت‌های متفاوت از ریشه خشونت در منطقه
در برابر این اتهام محافل دولتی و مذهبی که تعالیم و آموزش‌های در مدارس سنی‌های منطقه را زمینه‌ساز ترویج ترور می‌دانند، عبدالحمید می‌گوید که مشکلات منطقه بسیارند، از جمله نبود کار، گسترش اعتیاد و قاچاق مواد مخدر. به عقیده عبدالحمید، عدم برخورد جدی دولت با این پدیده‌ها زمینه بروز قهر و خشونت در منطقه شده است. او خشونت‌ورزی دولت و به راه انداختن موج اعدام‌ها را نیز دارای اثر منفی و تشدیدکننده‌ی خشونت می‌داند.
تبری از وهابیون
عبدالحمید در جریان دیدار اخیر خود از قم گفته است که جامعه اهل‌سنت چیزی به نام وهابیت وجود ندارد و حساب اهل‌سنت از افراط‌گرایان وهابی جداست. به گزارش سایت حوزه‌نیوز، وی گفته است که «علمای اهل‌سنت ایران بارها فتوای صریح در حرمت ریختن خون، عرض و مال برادران شیعه داده‌اند و رسانه ملی باید این موضع‌گیری‌ها را اطلاع‌رسانی كند.»
مولوی عبدالحمید که در انتخابات‌ریاست جمهوری دوران گذشته معمولاَ از هواداران خود خواسته به اصلاح‌طلبان رأی دهند، چندان در میان روحانیون محافظه‌کار قم با اقبال و استقبال روبرو نیست. شرکت وی در برخی از مراسم و اجلاس‌های برگزارشده در عربستان سعودی نیز موضع منفی نسبت به وی را در حوزهی علمیه قم تشدید کرده است.
اظهارنظرهای نسبتاَ تند علمای سنی منطقه‌ی سیستان و بلوچستان و مراجع شیعیه در قم و اتهاماتی که هر طرف به طرف دیگر وارد می‌کند شاید نمادی از تشدید چالش‌هایی باشد که در ۳۰ گذشته گاه و بی‌گاه میان دو شاخه‌ی اصلی اسلام در ایران سربرآورده است. بنا به گزارش منابع مستقل هوادار حقوق بشر در ایران و جهان، فشارها و تضعیقات علیه اقلیتهای مذهبی و از جمله سنی‌ها پیوسته یکی از اجزای سیاست‌های جاری رسمی در ایران بوده است که در سال‌های اخیر رو به تشدید رفته است.
فقر و عقب‌ماندگی و قهر و خشونت متقابل سال‌های اخیر در منطقه سیستان و بلوچستان نیز بر ژرفا و پیامدهای این چالش‌ها افزوده است.
FW/BB