ایران به ازای گاز به ترکمنستان اتوبوس می‌دهد
۱۳۹۱ دی ۲۹, جمعه
شمس‌الدین حسینی وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران گفت: «در شرایط کنونی مبادلات با برخی از کشورها با پول محلی آنها و به شکل تهاتر و بدون دخالت دلارصورت می‌گیرد.» عبدالرضا عزیزی، رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان شمالی نیز در گفتگو با ایسنا اطلاع داده است: «طی مذاكرات انجام شده با كشور تركمنستان مقررشد به ازای واردات گازاز این كشور، ایران كالا به تركمنستان صادر كند و طی توافق صورت گرفته صادرکنندگان می‌توانند هزینه‌ی کالای صادراتی خود را از شرکت ملی گاز ایران دریافت کنند.»
جواد اوجی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هم از تعهد ایران برای تامین تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت و گاز ترکمنستان خبر داد. اما یک مقام سابق ترکمنستان هشدار می‌دهد، ادامه‌ی معاملات کنونی پایاپای به قطع صادرات گاز ترکمنستان به ایران خواهد انجامید.
هدیه‌ی احمدی‌نژاد به رئیس جمهور ترکمنستان
نورمحمد خاناموف، یک مقام سابق ترکمنستان و از رهبران مخالف دولت این کشور درگفت و گو با دویچه وله می‌گوید: «عدم پرداخت قیمت گاز صادراتی ترکمنستان به دلار سبب شد که گاز این کشور به ایران درسال گذشته قطع شود تا بالاخره در ماه دسامبر سال ۲۰۱۲ هر دو کشور توافق کردند معامله‌ی پایاپای انجام گیرد. ایران قراراست در ازای واردات گاز به ترکمنستان اتوبوس بدهد.»
رئیس جمهور ترکمنستان پیش از این از شرکت "ایران خودرو" دیدار کرده بود و برای خرید ۳۴۰ دستگاه اتوبوس شهری و بین شهری با این شرکت قراردادی را امضا کرده بود. مسئولین ایران خودرو گفته‌اند بردی محمداف "الطاف خاصی نسبت به این شرکت در طول سالیان متمادی داشته است". در سال گذشته نیز از سوی احمدی‌نژاد یک دستگاه خودرو سواری پژو "207 آی" (اتوماتیک) نیز به عنوان هدیه به مناسبت سال‌روز تولد رئیس جمهور ترکمنستان در مراسمی در عشق‌آباد به نمایندگان نهاد ریاست جمهوری ترکمنستان تحویل داده شد.
یک کارشناس: ترکمنستان به ازای گاز طلا درخواست کند
عاشیرقلی بایری، تحلیل‌گر مسائل سیاسی مقیم عشق‌آباد، انتقاد می‌کند که ترکمنستان در معاملات گازی با ایران بازنده است و این معامله عادلانه و به نفع کشورش نیست. به عقیده او ترکمنستان از ایران بجای معاملات پایاپای بایستی طلا درخواست می‌کرد.
وی می‌افزاید: «جمهوری اسلامی ایران در ازای گازی که به کشور ترکیه صادر می‌کند طلا دریافت کرده است، بنابراین ترکمنستان هم حق دارد از ایران در ازای گاز خود طلا درخواست کند.»
کاهش ۴ برابری میزان کالاهای ایرانی در ترکمنستان
بایری تحلیل‌گر ترکمنستانی همچنین توضیح می‌دهد که در قیاس با سال‌های گذشته میزان کالاهای ایرانی در بازار ترکمنستان حدود ۴ برابرکاهش پیدا کرده است. وی اضافه می‌کند: «در نخستین سال‌های استقلال ترکمنستان بازار کشور ما پر از کالاهای ایرانی بود، اما حالا کالاهای چینی جای آن را گرفته و عملا چین ایران را از بازار ترکمنستان بیرون رانده است. حال بیش از ۶۰ درصد بازار در دست چین است و حدود ۳۰ درصد کالاهای ساخت ترکیه و شاید کمتر از ۱۰ درصد هم کالاهای ایرانی در بازار ترکمنستان موجود باشند.»
این کارشناس همچنین می‌گوید که کیفیت کالاهای ایرانی در بازار ترکمنستان در قیاس با کالاهای ارزان چینی بهترهست و شهروندان این کشور کالاهای ایرانی را به چینی بیشتر ترجیح می‌دهند. وی تاکید می‌کند که ایران به‌رغم داشتن مرز طولانی با ترکمنستان تا به‌حال نتوانسته است از ظرفیت و پتانسیل‌های موجود در مناسبات اقتصادی و تجاری دو کشور استفاده‌ای کند و جایگاهی در بازار ترکمنستان بدست آورد.
بایری توضیح می‌دهد درخواست ویزا از شهروندان ترکمنستانی از سوی ایران هم سبب افت تجارت بین دو کشور شده است. به رغم آن سردار آقنیازاف، کارشناس کمیته دولتی در امور توریسم ترکمنستان می‌گوید ایران یکی از محبوب‌ترین مقصد توریست‌های ترکمنستانی در سال ۲۰۱۲ میلادی معرفی شده است.
امکان فساد و دزدی در معامله پایاپای ایران و ترکمنستان
عاشیرقلی بایری، تحلیل‌گر سیاسی مقیم عشق‌آباد یادآور می‌شود که پیش از این ترکمنستان مجبور شده است از اوکرائین نیز در ازای گازی که فروخته کالا وارد کند. اما این کالاها هیچوقت وارد ترکمنستان نشده‌اند و فقط بر روی کاغد نشان داده شدند و بخش عمده‌ی آن در روسیه فروخته شده است.
وی خاطرنشان می‌کند در نتیجه رشوه‌خواری و فساد معامله‌ی پایاپای عملا به شکست انجامید. به نظر آقای بایری حال چنین خطری در رابطه با خرید کالاهای ایرانی نیز وجود دارد.
اما خدایبردی اورازاف، رئیس سابق بانک مرکزی ترکمنستان این نظر را قبول ندارد. وی در این رابطه می‌گوید: «به دلیل قرار گرفتن روسیه، اوکرائین و ترکمنستان در سیستم شوروی سابق راه برای چنین دزدی باز بوده است و در آن زمان معامله‌ی پایاپای با اوکرائین به دلیل دزدی و رشوه خواری انجام گرفته است. اما در رابطه با ایران این‌گونه دزدی عملی نیست.»
رئیس سابق بانک مرکزی ترکمنستان به دویچه وله می‌گوید درمعاملات پایاپای همه چیز می‌تواند فقط بر روی کاغد انجام بگیرد و راه برای دزدی بازهست اما در معاملاتی که با ارز انجام می‌گیرد مقدار پول واریز شده مشخص شده است.
معامله پایاپای سبب قطع گاز ترکمنستان به ایران خواهد شد
رئیس سابق بانک مرکزی ترکمنستان که اکنون در کشور سوئد در تبعید زندگی می‌کند، در گفت و گو با دویچه وله تاکید می‌کند معامله پایاپای گاز ترکمنستان با کالاهای ایرانی در بودجه‌ی ترکمنستان تاثیر تعیین‌کننده‌ای نخواهد داشت. به دلیل اینکه پول فروش گاز به صندوق ویژه‌ی ارز خارجی ترکمنستان وارد می‌شود. وی اشاره می‌کند که در ترکمنستان با این بودجه قصر ریاست جمهوری می‌سازند و یا برای رئیس جمهور هواپیمای خصوصی می‌خرند.
اما اورازاف هم بر این باور هست که معامله پایاپای سبب قطع دوباره‌ی گاز ترکمنستان به ایران خواهد شد. این مقام رسمی سابق ترکمنستان اما تاکید می‌کند قطع صدور گاز ترکمنستان به ضرر مردم ایران خواهد بود و بویژه با بروز سرما این یک اقدام غیرانسانی است.
ترکمنستان در ظرف سال‌های گذشته سه بار اقدام به قطع گازکرد. نخستین بار در زمستان ۱۳۸۶ و برای دومین بار نیز زمستان سال گذشته و دفعه سوم در مهر و آبان سال ۱۳۹۱ شیر لوله‌های گازی خود را به روی ایران بست.
نوربردی خاناموف، مقام سابق ترکمنستان به دویچه وله می‌گوید کشورش نیاز شدیدی به ارزهای خارجی دارد و ادامه‌ی معامله‌ی پایاپای به قطع صادرات گاز ترکمنستان به ایران خواهد انجامید و این کشور اکنون به رغم مخالفت ایران و روسیه بیشتر به فکر فروش گاز خود به اتحادیه اروپا ازطریق دریای خزر افتاده است.
اقدام ترکمنستان در دریافت کالا به ازای گاز به گفته‌ی کارشناسان سیاست ترکمنستان برای "تنوع مسیر گازی" را هم تضعیف کرده است. از سوی دیگر برای کالاهای ساخت ایران هم شانس بزرگی در بازار ترکمنستان بوجود آورده است.
اما هر دو مقام سابق دولت ترکمنستان به دویچه وله گفتند که فروش کالا به ازای گاز سبب کاهش مقدار گاز صادراتی ترکمنستان و نهایتا باعث قطع صدورآن به ایران خواهد شد.