«ایران راهی جز پذیرش شرایط هرچند ناعادلانه غرب ندارد»
۱۳۹۲ مهر ۲۲, دوشنبه
دور جدید مذاکرات اتمی ایران با گروه پنج به علاوه یک، روزهای ۱۵ و ۱۶ اکتبر (۲۳ و ۲۴ مهرماه) در ژنو برگزار می‌شود. این اولین دور مذاکرات ایران با غرب پس از آغاز ریاست جمهوری حسن روحانی است.
عباس عراقچی معاون امور بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران، در نشست خبری خود گفته به پیشنهاد کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، این مذاکرات در سطح وزیران امور خارجه برگزار نخواهد شد.
وی همچنین تصرح کرده که نظر ایران بر این بوده که بالابردن سطح مذاکرات در حد وزیر، رسیدن به توافق را آسان‌تر می‌کند.
فرزانه روستایی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در سوئد همین مسئله را نشانه‌ای بر این می‌داند که این دور از مذاکرات به آن سادگی و بی‌چالشی که به نظر می‌رسید یا حداقل مسئولان ایرانی ادعا می‌کردند، پیش نخواهد رفت. او پیش‌بینی می‌کند که روند این مذاکرات بسیار پیچیده و پردردسر بوده و چالش‌های متعددی را همراه خود خواهد داشت.
خانم روستایی به دویچه وله می‌گوید: «آقای روحانی یک اشتباه استراتژیک کردند و آن اینکه در سفرشان به نیویورک گفتند من یک برنامه‌سه ماهه و اگر نشد یک برنامه شش ماهه برای حل و فصل مذاکرات پیرامون فعالیت هسته‌ای ایران در نظر می‌گیرم. بعد گفته شد که حالا اگر شش ماه هم نشد، دیگر از یکسال بیشتر نشود. همین به نظر من نشان می‌دهد که طرف ایرانی آن قدر حساس است، آن قدر مشکل و آن قدر عجله دارد که می‌خواهد سروته مذاکرات به هر ترتیبی شده هم بیاید و مذاکرات به پایان برسد. وقتی که یک طرف مذاکره این چنین عجله دارد، حاکی از این است که به عبارتی در ارتباطات داخلی خودش دچار مشکل است و این است که به صورت طبیعی فشار را افزایش می‌دهد. من فکر می‌کنم که سخنرانی‌های زیاد آقای روحانی پیرامون مذاکرات هسته‌ای کمی اوضاع را مشکل کرده است».
این روزنامه‌نگار البته تصریح می‌کند که تنها طرف ایرانی نبود که مرتکب اشتباه شد. به نظر او برخی سخنان طرف‌های غربی هم به گونه‌ای بود که بعد مجبور شدند آن را تغییر دهند.
خانم روستایی به صحبت‌های سخنگوی کاترین اشتون اشاره می‌کند که حدود یک ماه پیش گفته بود اگر ما به توافق برسیم، دلیلی ندارد که تحریم‌ها ادامه پیدا کند. تحریم‌ها با یک لایحه فوق‌العاده می‌تواند کنسل شود و ایران هم از زیر فشار و استرسی که در آن قرار دارد، بیرون بیآید.
جان کری نیز سخنان مشابهی ایراد کرده و گفته بود اگر بین طرفین یک تفاهم دوجانبه وجود داشته باشد و اختلافی نباشد، دلیلی ندارد که مذاکره بر سر چنین موضوع مهم بین‌المللی طول بکشد و ادامه پیدا کند.
خانم روستایی می‌گوید در حال حاضر و با شروع مذاکرات، ما می‌بینیم که طرف‌های غربی هم آن سخنان را کمی تعدیل کرده‌اند.
در این تعدیل سخنان هر دو طرف، به نظر فرزانه روستایی، ردپای اسرائیل را نیز باید دید. او می‌گوید: «کارکرد بسیار منفی و تخریب‌گر اسرائیل در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران به نظر من مهم‌ترین عاملی‌ست که حد مذاکرات را تعیین می‌کند. از یاد نبریم که کمتر از یک هفته بعد از گفتگوی تلفنی ۱۵ دقیقه‌ای آقای روحانی با آقای اوباما، نتانیاهو خودش را به آمریکا رساند و دیداری با اوباما داشت، برای اینکه تاثیر دیپلماسی جدید ایران را خنثی کند. فشاری که لابی‌های طرفدار اسرائیل به جناحی که در آمریکا متمایل به توافق با ایران است وارد می‌کنند، عملاً این مذاکرات را با مشکل مواجه می‌کند و اخبار و اطلاعاتی که بعداً منتشر خواهد شد، شاید حاکی از این باشد که یک فعل و انفعال‌های جدیدی هم اتفاق افتاده است».
گره خوردن مذاکرات اتمی با موضوع تحریم‌ها
برخی از تحلیلگران معتقدند نرمشی که ایران بعد از ریاست جمهوری روحانی در قبال برنامه اتمی خود نشان داده، نتیجه مستقیم تحریم‌های بین‌المللی و فشار فزاینده‌ای است که این تحریم‌ها بر اقتصاد ایران وارد کرده‌اند.
فرزانه روستایی نیز بر این نظر است. او می‌گوید: «در شرایطی که اقتصاد ایران با چهار دور تحریم کاملاً تخریب شده، وقتی که بانک جهانی اعلام می‌کند بالاترین تورم در سطح کره زمین را فعلاً ایران دارد و در حال حاضر اقتصاد ایران از کشورهای سودان، موزامبیک و اریتره هم بیشتر دچار بحران است، وقتی گفته می‌شود ایران سال آینده با سونامی بیکاری مواجه خواهد شد، همه اینها یعنی هیأت نمایندگی ایران در مذاکره‌ای شرکت می‌کند که هیچ راهی ندارد؛ یا شروطی را که روی میز گذاشته شده می‌پذیرد، یا شروط را نمی‌پذیرد و برمی‌گردد. هم فشار اقتصادی تحریم‌ها اقتصاد ایران را بیشتر درگیر کند و هم تهدید نظامی به آن اضافه شود».
خانم روستایی معتقد است در چنین شرایطی بسیار مسبوق به سابقه است که طرف مقابل که در اینجا غربی‌ها هستند شرایطش را سخت‌تر کرده و شروط جدیدی را به آنها اضافه کند. در چنین شرایطی به نظر این تحلیلگر سیاسی، ایران چاره‌ای جز پذیرش شرایط هرچند ناعادلانه طرف مقابل را ندارد چرا که در غیر این صورت، با بحران‌های جدی داخلی روبرو خواهد شد.
فرزانه روستایی می‌گوید: «برای ایران راهی وجود ندارد به غیر از اینکه توافق کند. حتی اگر این به ضرر ایران باشد، حتی اگر منجر شود به اینکه طرف ایرانی میلیاردها دلار سرمایه‌ای را که در تأسیسات هسته‌ای خودش گذاشته، کنار بگذارد و آن را تبدیل به موزه کند برای نسل‌های بعدی. نپذیرفتن شرایطی که غرب می‌دهد و من معتقدم که بسیاری از آن شرایط عادلانه هم نیست و به شدت غیرعادلانه است، کشور را در موقعیت کاملاً غیرقابل کنترل قرار می‌دهد و حتی ممکن است منجر به تغییر و تحولات داخلی در ایران شود».
در مذاکرات پیش‌رو در ژنو، دومقام آمریکایی که ارتباط مستقیم با تحریم‌های ایران دارند نیز شرکت خواهند کرد؛ مشاور وزارت خارجه امریکا در امور تحریم‌های ایران و مسئول اجرای تحریم‌های ایران.
خانم روستایی شرکت این دو مقام آمریکایی در مذاکرات ایران با گروه پنج به علاوه یک را دارای دو معنا می‌داند: «یا این است که در جریان جزئیات مذاکره قرار داشته باشند که اگر قرار شد توافقی صورت بگیرد، آنها در جریان باشند و این پروسه لغو تحریم‌ها که خودش پروسه‌ای پرچالش و پردردسری است را شروع کنند و در نهایت تحریم‌های ایران منحل شود. می‌تواند معنای دیگری داشته باشد که در واقع این نماینده همان جناح چماق آمریکایی‌ست، نماینده آن جناح تندرو و افراطی‌ست که وقتی که ما یک نماینده از تیم تحریم‌مان را می‌فرستیم، یعنی ما آماده‌ایم بیدرنگ دور جدید تحریم‌ها را اجرایی کنیم و رئیس جمهور آمریکا هم آنها را امضا کند که در این صورت عملاً یکسال آینده ما با بحرانی مواجه خواهیم شد که در واقع این بحران غیرقابل کنترل است».
عباس عراقچی در سخنان خود درباره مذاکرات ژو گفته است که نباید انتظار معجزه داشت و همچنین نباید توقع داشت که این مذاکرات خیلی سریع به نتیجه برسد. او از مردم ایران خواسته تا صبر و تحمل داشته باشند.